Wegwijs in het Internationaal en Europees Belastingrecht - deel B

Voorwoord Deel B: Europees Belastingrecht en Samenloop Internationaal en
Europees Belastingrecht / 13
Lijst van gebruikte afkortingen / 15

DEEL B.I EUROPEES BELASTINGRECHT
8 Het vakgebied Europees belastingrecht: een nadere toelichting op doel en inhoud / 19
8.1 De ‘eigen middelen’ van de Europese Unie / 19
8.2 Unificatie, harmonisatie, coördinatie en non-discriminatie / 22
8.2.1 Hard law / 22
8.2.2 Soft law: Good Governance beginselen / 24
8.2.3 Voorstellen voor harmonisatie van de vennootschapsbelasting / 25
8.2.4 Financiële transacties / 28
8.2.5 Voorkoming van dubbele belasting en dubbele niet-belasting / 29
8.3 Harmonisatie van indirecte belastingen / 30
8.4 Gerealiseerde harmonisatie van directe belastingen / 31
8.5 Non-discriminatie naar nationaliteit en de verdragsvrijheden / 33
8.6 Primair Unierechtelijk antimisbruikbeginsel / 34
8.6.1 Inleiding / 34
8.6.2 Belastingfraude / 35
8.6.3 Belastingmisbruik / 36
8.6.4 Jurisprudentie / 37
8.7 Staatssteun / 40
8.7.1 Inleiding / 40
8.7.2 Voorwaarden staatssteun / 40
8.7.3 Uitzonderingen op het verbod op staatssteun / 42
8.7.4 Onderzoek niet-aangemelde staatssteun / 42
8.8 Arbitrage / 47
8.9 Regels met betrekking tot wederzijdse bijstand bij inlichtingen en invordering / 47

9 Samenloop tussen internationaal en Europees belastingrecht / 49
9.1 Inleiding / 49
9.2 Specifieke bepalingen in het VEU en het VWEU inzake belastingverdragen / 50
9.3 Specifieke bepalingen in bilaterale belastingverdragen inzake het VEU en het VWEU / 52
9.4 EU-regelgeving ter aanvulling op bilaterale belastingverdragen / 55
9.5 Definities en concepten uit belastingverdragen als voorbeeld voor EUrecht / 55
9.6 EU-recht als voorbeeld voor internationaal belastingrecht / 56
9.7 Uitleg internationaal belastingrecht door het EU Hof van Justitie / 57
9.8 OESO en EU buigen zich vaak over dezelfde problematiek / 57
9.9 Gemeenschappelijke regelingen / 63
9.10 Op weg naar een Europees belastingverdrag? / 64
9.11 Voornemens van de Europese Commissie voor EU-soft/hard law als aanvulling op internationaal belastingrecht / 65
9.12 UN International Tax Cooperation Framework / 67

10 Harmonisatiebepalingen op het gebied van de directe belastingen / 69
10.1 De Moeder-dochterrichtlijn / 69
10.1.1 Doelstelling / 69
10.1.1.1 Wegnemen van dubbele heffing / 69
10.1.1.2 Voorkomen van belastingontgaan / 70
10.1.2 Middelen / 70
10.1.3 Definities / 72
10.1.4 Antimisbruikbepalingen / 75
10.1.5 Verhouding van de richtlijn tot de Nederlandse methoden ter voorkoming van dubbele belasting in de nationale heffingswet en regelingen ter voorkoming van dubbele belasting / 75
10.2 De Fusierichtlijn / 76
10.2.1 Doelstelling / 76
10.2.2 Middelen / 77
10.2.3 Definities / 78
10.2.4 Antimisbruikbepalingen / 78
10.2.5 Driehoekssituaties / 78
10.3 De Rente-royaltyrichtlijn / 79
10.3.1 Doelstelling / 79
10.3.2 Definities / 80
10.3.3 Voorstel tot wijziging / 80
10.3.4 Vrijstelling aan de bron / 81
10.3.5 Niet van toepassing / 81
10.3.6 Thincapitalisationregelgeving niet strijdig met de Renteroyaltyrichtlijn / 81
10.4 De Antibelastingontwijkingsrichtlijn / 82
10.5 Minimumbelastingrichtlijn / 86
10.6 Belastingheffing op pensioenen / 86
10.7 Uitwisseling en bekendmaking van (fiscale) informatie en samenwerking tussen belastingdiensten / 88

DEEL B.II SAMENLOOP TUSSEN INTERNATIONAAL EN EUROPEES BELASTINGRECHT
11 Non-discriminatie en meestbegunstiging / 93
11.1 Inleiding / 93
11.1.1 Non-discriminatie / 93
11.1.2 Meestbegunstiging / 95
11.2 Art. 24 OESO-Modelverdrag / 96
11.2.1 Non-discriminatie naar nationaliteit / 96
11.2.2 Statenlozen / 97
11.2.3 Non-discriminatie van vaste inrichtingen / 97
11.2.4 Non-discriminatie ingeval de crediteur inwoner is van de andere verdragsstaat / 99
11.2.5 Non-discriminatie naar inwonerschap van kapitaalgerechtigden in een
onderneming / 100
11.2.6 Toepassing non-discriminatiebepaling op belastingen van elke soort en benaming / 102
11.3 Door Nederland gesloten belastingverdragen / 102
11.3.1 Verdragsbeleid / 102
11.3.2 Afwijkingen in door Nederland gesloten belastingverdragen / 103
11.4 Meestbegunstigingsclausules in bilaterale belastingverdragen / 107
11.5 Art. 26 Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten / 109
11.6 Art. 14 jo. art. 1 Protocol Europees Verdrag tot bescherming van de Rechten van de Mens / 111
11.7 Non-discriminatiebepalingen in het VWEU / 116
11.8 Jurisprudentie / 134

12 Schadelijke en eerlijke belastingconcurrentie / 143
12.1 Europese maatregelen / 143
12.1.1 De EU-Code of Conduct Group / 143
12.1.2 Uitbreiding van onderzoek naar schadelijke belastingmaatregelen naar afhankelijke en geassocieerde landen / 144
12.1.3 EU-criteria voor schadelijke belastingconcurrentie / 144
12.1.4 Het onderzoek van het Primarolo-Comité (1998) / 145
12.1.5 Mededeling inzake good governance op fiscaal terrein / 147
12.1.6 Tax Good Governance-beginselen / 147
12.1.7 Platform for Tax Good Governance / 148
12.1.8 Naar een effectievere aanpak van belastingfraude en agressieve taxplanning / 148
12.1.8.1 Maatregelen voortvloeiende uit het Actieplan voor een effectievere aanpak van belastingfraude en agressieve taxplanning 2012 / 148
12.1.8.2 EU-zwarte lijst / 149
12.1.8.3 Naar een eerlijk en doeltreffend vennootschapsbelastingstelsel in de Europese Unie / 149
12.2 OESO-maatregelen / 153
12.2.1 Het OECD Forum on Harmful Tax Practices en OESO-standaard inzake fiscale transparantie en effectieve uitwisseling van inlichtingen / 153
12.2.2 Ook derde landen / 153
12.2.3 Aanpak belastingparadijzen / 153
12.2.4 OESO-definitie van schadelijke belastingconcurrentie / 154
12.2.5 Van voorkomen schadelijke belastingconcurrentie naar bewerkstelligen van eerlijke belastingconcurrentie en een fair share / 155
12.2.6 BEPS Action 5 Countering Harmful Tax Practices More Effectively, taking into Account Transparency and Substance / 155
12.2.6.1 Transparantie / 156
12.2.6.2 Preferentiële regimes: Uitbreiding definitie schadelijke belastingconcurrentie / 156
12.3 Ter illustratie: aanpassing Nederlandse rulingbeleid naar aanleiding van internationale governance-acties en Nederlandse ‘zwarte lijst’ / 156
12.3.1 Aanpassing naar aanleiding van Primarolo-rapport / 156
12.3.2 Notitie Beschrijving stand van zaken APA-/ATR-praktijk 2017: aanpassing naar aanleiding van BEPS Actie 5 (2015) en EU Actieplan voor een effectievere aanpak van belastingfraude en agressieve taxplanning (2015) / 157
12.3.3 Aanpassing Nederlandse rulingbeleid per 1 juli 2019 en per 19 september 2023 / 158
12.3.4 Nederlandse zwarte lijst / 159

13 Onderling overleg en arbitrage / 161
13.1 Inleiding / 161
13.2 Onderling overleg en arbitrage onder bilaterale verdragen / 163
13.2.1 Inleiding / 163
13.2.2 Geschiedenis onderling overleg en arbitrageprocedure onder het OESOModelverdrag / 164
13.2.2.1 Ontwikkelingen door de jaren heen / 164
13.2.2.2 Recente ontwikkelingen / 166
13.2.3 Werking van de onderlinge overlegprocedure / 168
13.2.3.1 Gronden voor indiening verzoek / 168
13.2.3.2 Land van indiening van het verzoek / 170
13.2.3.3 Termijn voor indiening en vormvoorschriften / 170
13.2.3.4 Samenloop met nationale rechtsmiddelen / 171
13.2.3.5 Beoordeling van het verzoek / 172
13.2.3.6 De bilaterale fase van de onderling overlegprocedure / 174
13.2.3.7 Uitkomst van de onderlinge overlegprocedure / 175
13.2.3.8 Uitstel van betaling en rente in relatie tot de onderling overlegprocedure / 176
13.2.3.9 Overige aspecten van de onderling overlegprocedure / 177
13.2.4 Arbitrage indien de bevoegde autoriteiten geen oplossing vinden / 178
13.2.4.1 Inleiding / 178
13.2.4.2 Arbitrage onder het OESO-Modelverdrag / 179
13.2.4.3 Arbitrage onder het VN Modelverdrag / 181
13.2.4.4 Arbitrage onder het MLI / 182
13.2.4.5 Opname arbitragebepalingen in belastingverdragen / 186
13.2.5 Andere vormen van onderling overleg / 188
13.2.5.1 Interpretatieve onderlinge overeenkomsten / 188
13.2.5.2 Legislatieve onderlinge overeenkomsten / 190
13.2.5.3 Preventie van geschillen: Advance Pricing Arrangements / 191
13.3 Europese regelingen / 193
13.3.1 Arbitrageverdrag / 193
13.3.1.1 Achtergrond, aanleiding en aanname / 193
13.3.1.2 Inbedding van het verdrag in de Europese en internationale rechtsorde / 194
13.3.1.3 Toepassingsbereik / 195
13.3.1.4 Procedurele werking / 196
13.3.1.5 Samenloop met nationale rechtsmiddelen / 202
13.3.1.6 Verbeteringen van het EU-Arbitrageverdrag: gedragscode / 202
13.3.1.7 Toepassing van het verdrag in de praktijk / 204
13.3.2 Arbitragerichtlijn/Wet Fiscale Arbitrage / 205
13.3.2.1 Achtergrond, aanleiding en aanname / 205
13.3.2.2 Inwerkingtreding en implementatie in Nederlandse wetgeving / 206
13.3.2.3 Toepassingsbereik / 207
13.3.2.4 Procedurele werking / 208
13.3.2.5 Samenloop met andere rechtsmiddelen / 217
13.4 Nederlands beleid en uitvoering / 219
13.4.1 Nederlands verdragsbeleid / 219
13.4.1.1 Arbitragebepalingen gebaseerd op het OESO-Modelverdrag / 220
13.4.1.2 Arbitragebepalingen gebaseerd op het MLI / 220
13.4.1.3 Overige arbitragebepalingen / 221
13.4.1.4 Toepassing arbitragebepalingen / 223
13.4.1.5 Uitwisseling van inlichtingen tijdens de arbitrageprocedure / 224
13.4.2 Nederlands uitvoeringsbeleid inzake onderling overleg en arbitrage / 224
13.4.3 Nederlandse uitvoeringspraktijk inzake onderling overleg en arbitrage / 226

14 Internationale bijstandsverlening / 227
14.1 Inleiding / 229
14.2 Nationale informatieverplichtingen / 230
14.3 Inlichtingenuitwisseling: art. 26 OESO-Modelverdrag / 231
14.3.1 Groot inlichtingenverkeer / 231
14.3.2 Geen inperking door art. 1 en 2 OESO-Modelverdrag / 231
14.3.3 Voorzienbaar relevante informatie / 232
14.3.4 Gebruik voor andere doeleinden / 232
14.3.5 Methoden van uitwisseling / 233
14.3.6 Geheimhoudingsplicht / 234
14.3.7 Weigeringsgronden / 235
14.3.8 Gebrek aan eigenbelang en bankgeheim niet toegestaan als weigeringsgrond / 235
14.3.9 Rangorde / 236
14.3.10 Tijdslimiet / 236
14.4 Good Governance inzake transparantie en gegevensuitwisseling / 236
14.4.1 De OESO-standaard voor transparantie en gegevensuitwisselingsbepalingen / 236
14.4.2 Peer Reviews ter controle op de uitvoering van de EOIR en de AEOI / 237
14.4.3 Automatische uitwisseling van Country-by-Country Reporting / 238
14.5 Bilaterale overeenkomsten inzake wederzijdse bijstand bij heffing / 239
14.5.1 Verdragsbeleid / 239
14.5.2 Door Nederland gesloten belastingverdragen / 239
14.5.2.1 Bilaterale belastingverdragen ter voorkoming van dubbele belasting en belastingontgaan / 239
14.5.2.2 Specifieke inlichtingenuitwisselingsverdragen / 242
14.5.2.3 Bevoegde autoriteit/personen / 243
14.5.2.4 Successieverdragen / 243
14.6 EU-regelingen inzake informatie-uitwisseling door belastingautoriteiten / 243
14.6.1 Inleiding / 243
14.6.2 Reikwijdte van de EU-Bijstandsrichtlijn / 245
14.6.3 Vormen van bijstandsverlening / 246
14.6.3.1 Reikwijdte en voorwaarden verplichte automatische uitwisseling van inlichtingen / 246
14.6.3.2 Reikwijdte en voorwaarden verplichte spontane uitwisseling van inlichtingen / 251
14.6.4 Begrenzing van de uitwisseling van inlichtingen / 252
14.6.5 Geheimhoudingsplicht / 252
14.6.6 Rangorde / 253
14.6.7 Andere vormen van administratieve samenwerking dan inlichtingenuitwisseling / 253
14.6.8 Implementatie van de Richtlijn in de Wet op de internationale bijstandsverlening bij de heffing van belastingen (WIBB) / 254
14.7 Het WABB-verdrag en informatie-uitwisseling / 254
14.7.1 Inleiding / 254
14.7.2 Reikwijdte van het WABB-verdrag / 255
14.7.3 Vormen van bijstandsverlening / 256
14.7.4 Grenzen aan de verplichting tot het verlenen van bijstand / 256
14.7.5 Geheimhouding / 257
14.7.6 Rangorde / 258
14.8 OESO-Inlichtingenuitwisselingsmodelverdrag / 258
14.8.1 Inleiding / 258
14.8.2 Reikwijdte / 259
14.8.3 Definities / 259
14.8.4 Vormen van bijstandsverlening / 260
14.8.5 Grenzen aan bijstandsverlening / 260
14.8.6 Geheimhouding / 260
14.8.7 Tax Exchange Information Agreements (TIEA’s) / 261
14.9 Initiatieven van Zwitserland en de Verenigde Staten: Rubikovereenkomsten, FATCA en IGA’s / 261
14.9.1 Zwitserland: Rubik-overeenkomsten / 261
14.9.2 FATCA / 261
14.9.3 Diverse landen: Intergovernmental Agreements (IGA’s) / 262
14.10 Wederzijdse bijstand bij invordering: art. 27 OESO-Modelverdrag / 262
14.10.1 Inleiding / 262
14.10.2 Reikwijdte / 263
14.10.3 Grenzen / 263
14.11 EG/EU-Richtlijnen inzake wederzijdse bijstand bij invordering / 263
14.11.1 Inleiding / 263
14.11.2 Reikwijdte / 264
14.11.3 Vormen van bijstandsverlening / 265
14.11.4 Grenzen / 266
14.11.5 Implementatie Richtlijn 2010/24/EU in Wet wederzijdse bijstand bij de invordering van belastingschulden en enkele andere schuldvorderingen / 266
14.12 Het WABB-verdrag en wederzijdse bijstand bij invordering / 267
14.13 Wederzijdse bijstand bij invordering in door Nederland gesloten belastingverdragen / 267
14.13.1 Verdragsbeleid / 267
14.13.2 Afwijkingen van het OESO-Modelverdrag / 267

Annex Jurisprudentie EU-verkeersvrijheden / 269
Literatuurlijst / 327
Aanschrijvingenregister / 335
Jurisprudentieregister / 337
Trefwoordenregister / 345