Over honderd jaar zullen historici aan managementboeken kunnen zien wat er leefde in onze maatschappij,’ zegt Gyuri Vergouw elders in dit nummer naar aanleiding van zijn nieuwe boek De managementmonologen. Net zoals de tijdgeest muziek laat rocken, zo laat de managementliteratuur de organisatiemores en zelfs de stand van de maatschappij klinken. Van blues naar rock naar de opstandige sixties, flower power culminerend in elektronische rock, bruusk opzij gezet door rauwe punk gevolgd door new wave, uitmondend in ‘whatever’. En van saaie boekhoudkunde en elementaire economie naar semi-academisch management, van strategie naar executie, van leiderschap naar coaching, van Rijnlands/Angelsaksisch naar VUCA, van broedplaats naar startup, van hiërarchie naar zelfsturing.
Het klinkt verleidelijk logisch, maar is het daarom ook zo? Wat zeker klopt, is dat organisaties de laatste tijd van de ene hype naar de andere nieuwigheid hobbelen. Maar het is maar de vraag of organisaties al veranderend de tijdgeest weergeven of dat organisaties gewoon bedachte constructies laten doorklinken. Want het is een publiek geheim, nou ja, alleen bekend bij insiders, dat het in de VS de ‘editors’ zijn die bepalen welke thema’s helemaal ‘hot’ zijn of gaan worden. En aangezien de VS toch wel de ultieme broedplaats is voor de mondiale management thematiek, wordt daar ook voor Europa en Nederland bepaald wat er maatschappelijk en organisatorisch leeft.
Bij ‘editors’ moet je trouwens niet denken aan de Hollandse redacteur, in vergelijk met zijn Amerikaanse tegenhanger is dat slechts een krullenraper. De Amerikaanse redacteur management is een heuse top dog die op ‘executive’ niveau werkt bij toonaangevende en toonzettende vakbladen en uitgeverijen. Mensen die aan tafel schuiven bij CEO’s en topconsultants.
En nu heb ik me laten vertellen dat die editors hun oor nogal eens te luisteren willen leggen bij advieskantoren, om de meest nijpende problemen te vernemen. En natuurlijk de oplossingen die vervolgens worden gepubliceerd. Een klassieke win/win-situatie. Maar of daarmee de tijdgeest wordt weergegeven, is maar even de vraag. Want laten we wel wezen, zo veel is er nou echt niet veranderd de laatste decennia. Wat toen hyperturbulentie heette, staat nu te boek als VUCA, de lerende organisatie werd ‘education permanente’ en dat kennen we nu weer als de lerende organisatie. En Vergouw weet dat natuurlijk ook: ‘Agile is op zich niks nieuws. Alexander de Grote en Napoleon waren eveneens agile. Hun wendbaarheid leverde militaire zeges op.’ Waarmee hij impliciet zijn eigen stelligheid wat afzwakt. Dat is overigens geen reden om deze titel terzijde te leggen. Allerminst eigenlijk. En niet omdat het een accurate stand van toen geeft, maar omdat deze reis door jaren aan management een constante Aha-Erlebnis is, en daarmee zo heerlijk de ‘hyperigheid’ relativeert. Iets dat de huidige tijdgeest zo enorm ontbeert.
En oplossingen voor wat er echt toe gaat doen, de toekomst dus, heeft eigenlijk niemand. Andrew McAfee, coauteur van het belangrijke Het tweede Machinetijdperk en het recente Machine, Platform, Crowd, beschrijft die tijdgeest als volgt: ‘Ik zou zeggen: bereid je voor op een science fiction-economie. Ik zie elke dag voorbeelden van de meest onwaarschijnlijke ontwikkelingen die werkelijkheid worden.’
Over Pierre Pieterse
Pierre Pieterse was tot februari 2022 hoofdredacteur van Managementboek Magazine.
