‘Durf je talenten te laten zien aan de wereld’

Uw eigen comeback begon met een zoektocht?
Mijn vertrek als technisch directeur bij de KNVB in de zomer van 2017 voelde als een nederlaag. Om dit gevoel te ontvluchten, ging ik veel op reis, leidde een druk sociaal leven en sportte regelmatig. Na een half jaar ontmoette ik Benno Diederiks die mij vroeg: ‘wat wil je nog?’ Na enig zelfonderzoek wilde ik mijn sportmentaliteit en verbindende kracht gebruiken om mensen te begeleiden bij het maken van een comeback na een ingrijpende gebeurtenis. Als ervaringsdeskundige heb ik de acht fases doorlopen van het comebackmodel. Dit model laat zien hoe je als persoon of als organisatie herstelt na een tegenslag en je comeback maakt.

Hoe verliep uw zelfonderzoek?
In de eerste fase van het comebackmodel val je omdat je een mentale optater krijgt in je professionele of persoonlijke leven. Ik ben ook door deze fase gegaan, na mijn val bij de KNVB. Ik was toen boos, verdrietig en kreeg zelfs fysieke klachten. Met hulp van vrienden en dierbaren ben ik in het reine gekomen met mijn vertrek. Ik zag weer een professionele toekomst voor mezelf, vertrouwend op mijn unieke DNA en persoonlijke kwaliteiten. Op dat moment zit je in de tweede fase; je voelt een drang tot rehabilitatie en ziet nieuwe mogelijkheden voor jezelf.

Met dit boek bent u terug in de publiciteit. Zag u daar tegenop?
Natuurlijk wist ik dat mensen met een mening een oordeel over mijn comeback zouden vellen. Daar zit ik niet mee, want dit boek is bedoeld voor mensen die nadenken. Dappere mensen die hun kwetsbaarheid durven te tonen en bereid zijn verstrekkende keuzes te maken. Ik wil een verbinder zijn, ben perfectionistisch en heb een stevige prestatiedrang. Dat gaat vaak goed, maar soms pakken zaken dan anders uit dan ik zou willen. En dan ben je zeker als bekende Nederlander eerder het mikpunt van kritiek. Dat merkte ik weer eens bij mijn afscheid van de KNVB, maar ik leerde daar afstand van te nemen door te relativeren en perspectieven te ontdekken. Dit gebeurt met je in de derde fase van inzicht in het comebackmodel.

Welke perspectieven zag u voor jezelf?
Als topkeeper en als sportspreker heb ik waardevolle ervaringen opgedaan. Ik leerde dat een optimale voorbereiding je succes brengt, net als doorzettingsvermogen, wilskracht, discipline en opofferingsgezindheid. Deze ervaringen wilde ik gebruiken in mijn rol van trainer in het comebackmodel. Dat betekende wel een ommezwaai in mijn leven. Nu ben ik de vragensteller en niet langer een verhalenverteller. Ook sta ik niet langer in het middelpunt van de belangstelling. Voor een topsporter is dat een hele verandering, maar dit is wat ik wilde. Dit ‘willen’ is de vierde fase in het comebackmodel; je wilt je leven veranderen, maakt keuzes en accepteert de consequenties.

Het gaat erom te worden wie je bent?
Als je authentiek wilt leven volgens je eigen overtuigingen en waarden dan dien je jezelf te kunnen zijn. Dit ‘kunnen’ is de vijfde fase in het comebackmodel. Je claimt in jouw specifieke situatie genoeg ruimte om jouw talenten en vaardigheden te kunnen tonen. Ook geef je aan welke behoeften en wensen je hebt. Tegenover ‘ruimte innemen’ staat ‘grenzen stellen’; je bent goed in het slaan van piketpaaltjes en laat je niet snel opzij zetten. Toch kunnen bepaalde mechanismen er voor zorgen dat je jouw persoonlijke visie niet waarmaakt. Je bent bang, gaat piekeren of hebt last van schuldgevoelens. In het boek noemen we dit ‘mentale schwalbes’.

Wat is uw ‘mentale schwalbe’?
Mijn schwalbe is de ‘uitdagingschwalbe. Ik wilde de beste keeper van Nederland zijn; niets of niemand kon mij tegenhouden. Toen Rinus Michels in 1987 deze ambitie blokkeerde door mij uit het Nederlandse elftal te zetten, was ik boos op alles en iedereen. Ik stond op het punt mijn keepershandschoenen in de wilgen te hangen. Maar mijn eerste vrouw Karen gaf me het advies om mij weer volledig op het keepen te richten, want dat deed ik het liefst en daar lag mijn echte uitdaging. Vooral dankzij haar advies stond ik een jaar later als eerste keeper in Nederlandse elftal.

In uw loopbaan toonde u veel durf en lef. Waarom hebben mensen daar vaak moeite mee?
Met het ‘durven’ zit je in de zesde fase van het comebackmodel. Je durft jouw talenten te laten zien aan je omgeving en beseft dat je goed bezig bent. Men vindt dit vaak lastig omdat voor je gevoel de hele wereld toekijkt. We zien daarom veel mensen afhaken in deze fase. In 1978 was ik voor het derde seizoen reservedoelman bij FC Utrecht. Ik durfde de trainer te vragen of hij mij volgend seizoen ging promoveren tot eerste keeper. Uiteindelijk zag ik mijn durf beloond, want ik kreeg voor het komende seizoen een jaarcontract met een basisplaats onder de lat. De daaropvolgende jaren mocht ik van mijzelf en mijn omgeving succes hebben. Ik bevond me in de volgende, zevende fase van het comebackmodel, die van het ‘mogen’. In de laatste achtste fase, die van het ‘regie over eigen scenario’s’, realiseerde ik mijn persoonlijke visie. Ik help anderen graag en doet dat nu door trainingen te geven in de comebackmethode.

De opbrengsten van dit boek worden geschonken aan Stichting Overleven met Alvleesklierkanker: www.supportcasper.nl

Foto Hans van Breukelen door Casper Rila.