In 7 heldere thema’s (Communiceren voor luie mensen, Functioneren voor …, Veranderen enzovoort) met in elk hoofdstuk 3 (drie) tips. Overzichtelijk dus, en onderbouwd. En daar begint het al, geen noten, verwijzingen, literatuurlijst of iets dat enige referentie geeft aan de wetenschappelijke onderbouwing.
Aangezien ik druk bezig ben om leiderschap in corona-tijd te beschrijven, duik ik maar direct het hoofdstuk ‘Leidinggeven voor luie mensen’ in. Met drie tips: #1 Verdien vertrouwen, #2 Creëer commitment, en #3 Gebruik sociale druk. Het intro van het hoofdstuk is als volgt: ‘In de tijd dat we op de savanne woonden, was er altijd gevaar aanwezig. Daarbij was het een nadeel voor de mens dat wij fysiek niet de sterkste soort zijn.’ Flashback savanne, forward kantoortuin. Onze neocortex zit ons nog in de weg. Leiderschap op de savanne was anders dan op kantoor. En toch ook niet: we vertrouwden de leider en hij ons. ‘Leiders werden beschouwd als gelijken binnen de groep.’
Bij een savanne komt meteen de Leeuwenkoning boven. Letterlijk top-down krachtig leiderschap wat in het dierenrijk (waar toen onze neocortex ging ontwikkelen ook deel van uit maakten) heel normaal was en is. Als opperleeuw Musafa zijn volk toespreekt, staat hij op een hoge rots, omringt door vertrouwden. Kracht uit te stralen. Zijn broer Scar doet een poging om hem op eigen fysieke kracht van zijn troon te stoten. Dat mislukt. Hij moet een val gebruiken (dramatisch hoefgetrappel) om dit uiteindelijk te bereiken. Zoon Simba, teruggekeerd als grote sterke leeuw, eist in een gevecht zijn positie op. En aan dit soort beelden en gedrag is anno 2020 nog niet zo veel aan veranderd. (De Lion King is niet voor niets een zeer populaire film én theatervoorstelling).
Niks vertrouwen, niks gelijkwaardigheid. Managers en CEO’s, de moderne leiders, hanteren ook nog vaak op powertokens: het mooiste kantoor, de grootste auto, de secretaresse, het grootste huis, enzovoort. In Amerika zien we rondom president Donald Trump de twee beelden van leiderschap in werking. En ze worden beide even breed ondersteund. Die van de (fysieke) kracht uitstralende en aanbeden leider, én het beeld van zijn tegenstanders die vooral klagen dat hij geen empathie en begrip toont. Iets dat zij kennelijk bij een leider vinden horen.
Het is niet zo dat de tips onbruikbaar zijn. Van de 21 zijn er best een paar waarvan je kunt denken: inderdaad, logisch. Wat weg had kunnen vallen, was de argumentatie van twijfel. De wetenschappelijke overtuiging. De lezer had meer aan minder tips met goed onderbouwde (en bewezen) argumentatie dan de soms wat op open deuren lijkende tips. Met wat doorverwijzing naar moderne wetenschappelijke literatuur om door te werken en te implementeren. Voor de minder luie veranderaars. Want veranderen, dat is best ingewikkeld.
Over Bertrand Weegenaar
Bertrand Weegenaar is als hogeschooldocent HBO-ICT werkzaam op Windesheim. Zijn voorliefde ligt bij de onderwerpen strategie, marketing, geschiedenis; biografieën en internet; e-business.
