Is het vooruitkomen met teams en groepen voor jou een hoofdbreker? Zou je wel eens meer grip willen krijgen op het ‘groepsgebeuren’? Je bent niet de enige. De meesten van ons hebben in hun opleiding of werk nooit geleerd om te kijken naar een groep als geheel.
Succesvol groepsgedrag
Hoe komt het eigenlijk dat we zoveel verwachten van een groep terwijl we er tegelijkertijd zo weinig van weten? Besteden we wel aandacht aan het juiste? Wat je niet ziet, kun je immers niet veranderen. Ik heb Wat gebeurt hier nu eigenlijk? om deze reden geschreven: laten we met elkaar meer leren over de weg naar succesvol groepsgedrag, bekeken en onderbouwd vanuit een populair gedragswetenschappelijk perspectief.
Vlotten bouwen
Het valt me op in groepen en in teamgedrag dat we onszelf continu in dezelfde loop bevinden: vergaderingen, eenzijdige enquêtes, individuele trainingen, coaching en hooguit twee keer per jaar een heidag of teambuilding, vaak in de vorm van wat ik noem ‘vlotten bouwen’. In de bijna naïeve hoop dat groepen op deze manier toch wel goed zouden moeten gaan functioneren.
Omgaan met groepsdynamiek
Helaas levert dit niet altijd het gewenste, duurzame resultaat op voor de groep. We blijven liever weg bij dat ongrijpbare groepsgedrag. Het effect van het goede individuele gesprek is er dan ook maar even en verdwijnt weer als het individu verder aan het werk gaat in het team. Waarom? Omdat de dynamiek binnen de groep niet verandert. Het individu leert omgaan met de groepsdynamiek, past zich misschien aan, maar de groep an sich verandert zijn gedragspatronen niet. De verantwoordelijkheid wordt in wezen bij het individu neergelegd.
Hardnekkige gedragspatronen
Het is best moeilijk om in je eentje je gedrag te veranderen, als de groepssetting juist vaak het oude gedrag bij je oproept. Wat ik ook vaak zie is dat na teamdagen het effect er even is, maar de groep na verloop van tijd weer terugvalt in de oude patronen. Nieuwe afspraken en intenties bleven bij mooie woorden, maar in de context van de werkzaamheden, de klantvragen en het kantoor zijn oude gedragspatronen in de groep hardnekkig. Verandering beklijft maar moeilijk. Waar ligt dat aan?
Metaniveau
Wat bij deze werkvormen vaak ontbreekt is het zelf leren kijken naar de grotere dynamiek van de groep als geheel. De dynamiek die uitstijgt boven het individu, die uitstijgt boven procesafspraken, en die ook uitstijgt boven individuele relaties binnen het team. Over die dynamiek gaat dit boek. Je leert op metaniveau, alsof je in een helikopter zit, te kijken naar de dynamiek van jouw team of groep. We kijken dus niet naar de inhoud, niet naar het werkproces en niet naar de relaties in het team. We kijken wel naar de interactiepatronen binnen de groep.
Aaargh, Huh, Oooh en Tadaa
In het eerste deel van het boek (Aaargh!) ga ik in op de frustrerende herkenning. Krachten als weerstand, beïnvloeding, rondgaan in cirkels, ja zeggen en nee doen, sentimenten, vooroordelen en ‘zo doen we het hier’ zijn dynamieken die zich in groepen manifesteren. En dus ook in jouw groepen of teams. In het tweede deel (Huh?) leer je over de basis van groepsgedrag door zeven belangrijke dimensies die een grote rol spelen op weg naar de oplossing, zoals de rol van meningen en onze individuele kijk op de werkelijkheid. In hoofdstuk drie (Oooh!) beschrijf ik de zoektocht naar oplossingen die zich eveneens hebben bewezen in de praktijk en tot slot kan je (Tadaa!) aan de slag met 10 oefeningen in hoofdstuk 4.
Door het herkennen van groepsgedrag, een beetje kennis van gedragswetenschap en wat handvatten om de groep of team de juiste impuls te geven, kun je de groep in de Forward Thinking modus zetten. Van passief naar actief. Van individueel naar collectief. Van meningen en oordelen naar ideeën en oplossingen.
Over Bas van Kesteren
Bas van Kesteren verwondert zich al meer dan 25 jaar over groepsgedrag in de praktijk. Hij brengt inzichten uit gedragswetenschap naar de werkvloer en de praktijk. Bas is een kei in het doorbreken van belemmerende patronen in groepsdynamiek en organisatiecultuur en het faciliteren van stimulerende patronen in de groepsdynamiek die een organisatie, groep of team juist vooruit helpen.
