Er wordt tegenwoordig van organisaties verwacht dat ze zich inzetten voor de goede zaak. Dat komt vooral doordat medewerkers betekenisvol werk willen doen. 82 procent van hen blijkt het hebben van een purpose belangrijk te vinden, en 72 procent vindt deze purpose belangrijker dan winst, volgens een onderzoek van McKinsey.
Geloofwaardigheid
Toch valt er wel wat aan te merken op de nieuwe maatschappelijke missie van bedrijven. Mensen geloven er niet in: klanten, noch medewerkers. Dat komt omdat er elke week wel een schandaal uitkomt over integere banken die witwassen, liegende politici die zeggen de waarheid te spreken en autofabrikanten die sjoemelen. Onderzoek na onderzoek laat zien dat Nederlandse medewerkers niet betrokken zijn bij hun organisatie, dat ze hun leidinggevenden niet vertrouwen en dat het betekenisvolle verhaal – dat over hen zou moeten gaan – niet geloofwaardig is.
Die geloofwaardigheid blijkt van fundamentele waarde om relaties met medewerkers en klanten aan te gaan en te onderhouden. En deze relaties zijn dan weer goed voor de winst, zo weten organisaties. Een winstgevende organisatie moet tegenwoordig van betekenis zijn. Zie hier de reden dat bedrijven als Unilever, Heineken en ING allemaal hun hogere bestaansrecht met veel bombarie presenteren. Welkom in de betekeniseconomie. Of is het eigenlijk een bullshiteconomie?
In het eerste deel van Betekenis & Bullshit doe ik – zelf ooit directeur van een reclamebureau – een boekje open over hoe identiteit en bedrijfsethiek het domein van de marketingafdeling dreigen te worden. En waarom dat levensgevaarlijk is voor mens, maatschappij en milieu. Bovendien ervaren de organisaties die geld boven hun idealen plaatsen een verlies aan vertrouwen. Uiteindelijk ondermijnt dat de winst waar het deze organisaties überhaupt om te doen was.
Betekenis op de werkvloer
Gelukkig zijn er ook organisaties die het wél menen als het gaat om waardengedreven organiseren. Zij weten mensen te inspireren met oprechte antwoorden op de vragen over wie ze zijn en waar ze voor staan. Deze organisaties bouwen aan vertrouwen en sterke relaties met de mensen voor wie ze bestaan. Sterker nog: ze zijn succesvoller. Paradoxaal genoeg blijkt er wel degelijk een verband te bestaan tussen zingeving en winstgevendheid. Echter: alleen als winst een resultaat is van waarden, en niet als deze waarden vooral zijn bedoeld om winst te maken.
In het tweede deel van mijn boek deel ik wetenschappelijke inzichten over hoe mensen betekenisvol werk ervaren, en hoe organisaties deze inzichten op een praktische manier kunnen vertalen om een sterke, waardengedreven cultuur te stimuleren. De toekomstbestendige organisatie vindt zichzelf opnieuw en democratisch uit met behulp oeroude betekenisdragers, zoals inspirerende verhalen, krachtige symboliek en herkenbare rituelen. Betekenis & Bullshit staat vol met inspirerende praktijkvoorbeelden en verrassende inzichten uit de domeinen van organisatiekunde, veranderingsmanagement, antropologie en zelfs filosofie.
Voor organisaties van nu
Nederland scoort volgens onderzoeksbureau Gallup als een van de slechtste landen ter wereld als het gaat om medewerkersbetrokkenheid. Volgens het CBS ervaart één op de vijf werkenden burn-outklachten. De meerderheid van alle werknemers overweegt een andere baan. Volgens mij is dit het resultaat van een diepgewortelde zingevingscrisis.
De organisatie van de toekomst beseft dat het niet om zichzelf gaat, en ontwikkelt zich als betekenisplaform voor de mensen waar ze afhankelijk van is. En dat is broodnodig voor mens, maatschappij en milieu. Als leidinggevenden en hun medewerkers dit boek gelezen hebben, zijn ze beter in staat om bullshit te herkennen en samen te werken aan een geloofwaardige, betekenisvolle organisatie.
Over Stephan Ummelen
Stephan Ummelen leidde acht jaar een reclamebureau en kreeg genoeg van bullshit. Nu adviseert hij organisaties met zijn bureau Waardengedreven over identiteit, cultuur, ethiek en geloofwaardigheid in de betekeniseconomie.
