Leren via spelletjes, waarom zouden we dat moeten doen?
Omdat we zijn vergeten dat leren ook leuk kan zijn. Wie kijkt er met plezier terug op zijn of haar schooltijd? We vinden leren in de klassieke vorm vaak saai. Dus dan is het slim om leren te combineren met spelen, want daar houden de meeste mensen heel erg van. Dat beschreef historicus Johan Huizinga al in 1938, in zijn boek Homo Ludens, de spelende mens. We spelen al duizenden jaren met elkaar: Herodotus beschreef ongeveer 3000 voor Christus al hoe de Lydiërs hun armoede en honger bestreden. De koning van Lydia bepaalde dat de mensen zich de ene dag volledig op spelletjes moesten storten zodat ze hun honger zouden vergeten; de andere dag mochten ze dan wel eten. Zo hebben ze een achttien jaar durende hongersnood overleefd. En ondertussen het dobbelspel, het bikkelspel en andere nu bekende spelletjes uitgevonden.
Wat is dan de link met leren?
Er is veel onderzoek gedaan naar de effecten van spel, van spelen op leren. Daaruit blijkt dat betrokkenheid, motivatie en actieve participatie sterk bijdragen aan het opnemen van leerstof in het brein. Als je intrinsiek gemotiveerd bent, neemt de hoeveelheid dopamine in het brein toe. En leer je makkelijker.
Wat bedenken jullie zoal, en met welk leerdoel?
We ontwerpen in ons bedrijf Living Story al bijna twintig jaar serious games, educatieve spellen en belevingen. De vorm varieert, afhankelijk van de doelgroep en de leerdoelen: zo hebben we mensen innovatieve steden laten bouwen, kunstschatten laten zoeken, het levenselixer laten brouwen, cold cases laten oplossen, of laten onderhandelen met mensen uit andere culturen. We werken met bordspellen, escape rooms, tablets, puzzels, echt van alles. Met als doel om beter te leren samenwerken of communiceren, innovatief te leren denken, gastvrij en hulpvaardig te zijn richting klanten, noem maar op.
Met dit boek laten jullie zien hoe je zelf heel modelmatig, stapsgewijs een game kunt ontwerpen. Wat is de kern van jullie aanpak?
We hebben op basis van onze ervaring en allerlei theoretisch onderzoek het Game-based Learnign Design Wheel ontwikkeld. Een model waarbij je in een aantal stappen tot een goede, passende game komt. Zo stel je eerst de leerdoelen vast en bedenk je vervolgens een goed, liefst episch verhaal. Met dat verhaal sleep je de deelnemers mee in het spel. Andere stappen zijn het beschrijven van de spelers en hun motivatie, maar ook bedenken wat de fun in het spel is. Plezier is belangrijk, want het is de brandstof om het spel door te spelen en, in het verlengde daarvan, te leren. En uiteindelijk moet je toetsen of de speler de leerdoelen na het spel ook echt in praktijk brengt.
Is dat laatste niet lastig als je, eenmaal weer terug op de afdeling, snel terugvalt in je oude gedrag?
Dat is inderdaad wel een risico. Daarom bouwen we aan het eind van een game vaak een reflectiestap in. Wat heb je geleerd? Wat kan je daarvan toepassen in je werk? Soms moet je ook zorgen voor een soort herhaling, zodat mensen bij de les blijven.
Waarom spreken jullie over serious games?
Dat is nodig omdat sommige mensen nog wat lacherig reageren, als ze worden uitgenodigd om voor hun werk een game te gaan spelen. Spelen is toch alleen voor kinderen? En dan hebben ze het opeens te druk voor ‘kinderachtige spelletjes’. Maar de leereffecten die je met gamification kunt bereiken, zijn wel degelijk heel serieus. Steeds meer organisaties zien in dat ze hun leerdoelen goed kunnen bereiken met game-based learning. Het is niet voor niets dat steeds meer, vaak grote, bedrijven een gamification officer aanstellen.’
Als ik een spel speel, wil ik winnen. Verlies ik, dan sta ik waarschijnlijk niet meer zo open om te leren…
Het grappige is dat de meeste mensen niet zozeer willen winnen, maar vooral willen samenwerken. We hebben gemerkt dat als we in een spel bijvoorbeeld punten geven als deelnemers iets goed doen, dat dat nauwelijks aanslaat. Hooguit twintig procent van de deelnemers aan een spel worden het meest gemotiveerd door competitie; verreweg het grootste deel krijgt juist motivatie door met anderen samen te werken, door samen iets te bereiken. Daarom zijn escape rooms zo populair: je speelt niet tegen elkaar, maar je moet samen dingen oplossen om uit die kamer te kunnen ontsnappen. Zo’n vorm van samenwerking kun je dan heel goed vertalen naar het leerdoel van samenwerken in bijvoorbeeld een projectteam.
Leren doe je niet alleen, schrijven jullie?
Precies, je leert veel beter in interactie met andere mensen, met je omgeving. Interactie motiveert, en de geleerde lessen blijven langer en beter hangen als je met anderen een avontuur hebt beleefd. In je eentje leren vinden de meeste mensen al snel vervelend.
Als de manager een game meespeelt met zijn medewerkers, valt de hiërarchie dan weg?
Ja, vaak wel. Maar dat is denk ik wel cultureel bepaald. In Nederland kan dat, wij zijn gewend aan platte organisaties, aan het tutoyeren van je baas. Dus als je dan samen een spel speelt, ben je allemaal gelijk. We hebben ook in het buitenland gewerkt, dan zie je in landen als India en Japan dat het totaal niet werkt als de manager meedoet. Dan blijven de medewerkers toch naar die manager kijken voor toestemming, als ze iets moeten beslissen. In Nederland gebeurt het soms dat een manager zegt: ik observeer wel, terwijl mijn team het spel speelt. Maar dat werkt totaal niet, dan voelen mensen zich al snel bekeken. Dan bedenken wij een passende rol voor die manager, zodat hij of zij toch kan meedoen.
Jullie dragen dit boek op aan jullie kinderen Nova en Luka, ‘dat jullie opgroeien in een wereld waarin leren een avontuur is’.
Ja, dat is onze oprechte wens. Als mensen, jong en oud, een avontuur beleven, zie je de lichtjes in hun ogen opvlammen. Dan leren ze, onbewust, met plezier. Spelen geeft energie. Gelukkig staat het onderwijs steeds meer open voor game-based leren. Op alle niveaus: we werken nu voor een ROC, maar eerder maakten we ook games voor basisscholen en het voortgezet onderwijs. De interesse in game-based learning neemt duidelijk toe.
