David Brooks, onder meer columnist van The New York Times en bestsellerauteur van De tweede berg, schreef De kunst van mensen kennen. Het is een boek waar we naar mijn bescheiden mening met z’n allen heel veel behoefte aan hebben. In één-op-één gesprekken, teams, organisaties en complete maatschappijen.
Water en voedsel
David Brooks stelt dat mensen water en voedsel, maar net zo hard erkenning en waardering nodig hebben. Om George Bernard Shaw te citeren: ‘De ergste zonde die we kunnen begaan tegen onze medemensen is niet hen haten, maar onverschillig tegenover hen staan.’
In een tijd dat eenzaamheid toeneemt en polarisatie tussen groepen mensen aan de orde van de dag is, komt De kunst van mensen kennen op een goed moment. Brooks spoort ons aan om oprechte aandacht voor de mensen in onze omgeving op te brengen, als vertrekpunt voor onderlinge verbinding. Ook omdat sociale connectie dé bron is van geluk en ander welbevinden, schrijft hij.
Drie delen
Het boek bestaat uit drie delen: Ik zie je, Ik zie je worsteling en Ik zie je met al je kracht. In het eerste deel gaat Brooks in op hoe gesprekken op andere manieren kunnen plaatsvinden. Deel twee gaat over de talloze uitdagingen die we daarbij kunnen tegenkomen. Deel drie sluit het boek hoopvol af, met suggesties hoe we de ander als mens kunnen zien.
Brooks beschrijft in dit boek niet alleen de handigheden en onhandigheden van anderen in relatie tot de kunst van mensen kennen, hij stelt zichzelf ook behoorlijk kwetsbaar op. Direct aan het begin lezen we over hoe hij zich verhoudt tot de mensen om hem heen, en hoe dat zo gekomen is. Hij geeft aan dat hij het nog steeds een fikse uitdaging vindt om, in de woorden van filosofe Iris Murdochs te spreken, ‘rechtvaardige en liefhebbende aandacht’ uit te stralen naar mensen, omdat zijn ego het nog te vaak overneemt. Ten positieve ziet hij dat zijn houding verbeterd is, en hij intrinsiek meer geïnteresseerd is geraakt in de ander. Hier staat tegenover dat zijn aangeboren schroom om zich te tonen in het sociale proces waarschijnlijk nooit zal verdwijnen. Hij zal niet zo snel de luidruchtige luisteraar worden: Een luisteraard die de ander op expliciete wijze verbaal en non-verbaal waardeert en bevestigt.
Holistische houding
Wat we kunnen doen om mensen te kennen? Ik zal hier niet alles verklappen, lees het boek vooral zelf, maar Brooks suggereert om vooral teder, actief nieuwsgierig, affectief en edelmoedig te zijn, vanuit een holistische houding. Pittige termen, die hij overigens gaande het boek in eenvoudige termen aan de lezer toelicht.
Kritieken op het boek? Een drietal. Terwijl Brooks ons adviseert om genuanceerd te kijken naar mensen, deelt hij mensen in in twee groepen, Verkleiners en Verlichters. Verkleiners geven mensen het gevoel klein te zijn en niet worden gezien. Verlichters zijn ‘onstuitbaar nieuwsgierig’ naar de ander. Walk the talk had hij hier meer mogen doen. Er is een heel hoofdstuk gewijd aan levensverhalen, als je die beter leert kennen van mensen, dan snap je de mens meer diepgaand.
Ten tweede, Brooks schrijft dat hij sinds recent ook z’n best doet om in gesprekken met anderen meer verhalen te vertellen en minder opmerkingen te maken. Dit streven heeft hij ook letterlijk op dit boek toegepast: het staat bol van de ondersteunende, uitgebreide verhalen. Enerzijds illustratief, anderzijds riep het richting einde van het boek het gevoel op van ‘nu weet ik het wel’. Dat had kernachtiger gekund.
Ten derde, hij gaat veelvuldig in op het gedrag van mens tot mens, en waarom dat is zoals het is. Als je dit boek leest krijg je de indruk dat ons gedrag losstaande oorzaken heeft, denk aan persoonlijkheid of trauma, terwijl we eigenlijk weten dat de ingewikkelde mix van nature, nurture en de combinatie hiervan de basis zijn. Ter verdediging van Brooks, ik kan me voorstellen dat hij hiermee heeft beoogd de leesbaarheid van het boek te vergroten.
Lichtvoetig en toegankelijk
Terwijl hij het over behoorlijk zware kost heeft, weet Brooks het lichtvoetig en toegankelijk te brengen, ook door alle verhalen die je tegenkomt. Ik herken een aantal theorieën en bewijsvoeringen achter hetgeen hij schrijft over menselijke verbinding. Toch weet hij een en ander zo op te schrijven dat niet de expert in hem bovenkomt. Daardoor is De kunst van mensen kennen ook voor niet-ingewijden goed leesbaar. Het is allemaal knap op papier gezet.
Brooks biecht op dat hij de ondertitel beter ‘De kunst om anderen diep te horen en diep te worden gehoord’ had kunnen noemen, maar dat vond hij te ingewikkeld.
Wil je meer weten over hoe je de verbinding aangaat, en elkaar beter kunt begrijpen dan biedt het prettige De kunst van mensen kennen zeer behoorlijke handvatten. Al gaat het er natuurlijk om dat je wat je hier leest in je echte, dagelijkse interacties met mensen kunt inzetten.
Over Danny Mullenders
Danny Mullenders is assessmentpsycholoog, coach, auteur en spreker. Als expert op het gebied van organisatiepsychologie helpt hij mensen, teams en organisaties hun keuzeruimte te zien én benutten. Hij ontwikkelde zich tot een van Nederlands meestgelezen psychologen en coaches. Hij schreef de # 1 bestsellers Daarom doen ze dat en Laat je niet kiezen. Op dit moment schrijft hij aan zijn derde boek.
