Volgens schrijver en computerwetenschapper Cal Newport hoef je niet trots te zijn op het feit dat je altijd druk bent en een overvolle agenda hebt. Hij ziet het als een belemmering voor de productie van betekenisvolle resultaten. Newport is pleitbezorger van een gevarieerder, menselijker tempo. Een manier van werken waarbij pittige perioden met veel werk en ambitieuze deadlines worden afgewisseld met allerlei vormen van ontspanning, zoals tijd voor het gezin, lezen, films kijken, tuinieren, wandelen of wat dan ook. Waar het om draait in zijn boek Slow productivity is dat je doelgericht werkt aan producten of diensten die van indrukwekkende kwaliteit zijn. Dat is iets anders dan druk bezig zijn om indruk te maken op anderen.
Pseudo-productiviteit
In voorbereiding op dit boek heeft Newport lezersonderzoek gedaan. Zijn publiek bestaat voornamelijk uit kenniswerkers en hij vroeg ze om ‘productiviteit’ te definiëren. Dat was nog niet eenvoudig. Zijn lezers noemden vooral dingen die er druk uitzagen, zoals mails, telefoontjes, overleggen, stukken ophoesten en ga zo maar door. Newport noemt dit pseudo-productiviteit, omdat het weinig betekenisvolle resultaten oplevert. Erger nog, het uiterlijke vertoon van drukte kost enorm veel energie en zorgt ervoor dat mensen zich opgebrand voelen. Daarbij voelen ze de frustratie over het feit dat ze niet toekomen aan diepgaand, kwalitatief hoogstaand werken. Newport schrijft al jaren over diep werk. In dit boek presenteert hij een filosofie voor langzame productiviteit. Daarbij richt hij zich op kenniswerkers met enige mate van autonomie. Artsen bijvoorbeeld, die ieder kwartier een nieuwe patiënt zien, zullen de aanbevelingen van Newport minder makkelijk kunnen toepassen.
De langzaamheidsrevolutie
Eind jaren tachtig ontstond in Italië een tegengeluid in reactie op de trends van fast food. In het centrum van Rome was de allereerste McDonald’s geopend. Activist en journalist Carlo Petrini greep dit moment aan en vroeg aandacht voor de langzame eetcultuur van Italië. Hij lanceerde de Slow Food-beweging die in inmiddels in veel landen actief is. Petrini’s pleidooi voor doelbewust tafelen en de tijd nemen voor kwalitatief voedsel met goede ingrediënten kwam binnen bij Newport. In diezelfde lijn zocht Newport naar oplossingen voor pseudo-productiviteit. In de coronatijd bleek dit zelfs extra nodig. Schermtijd en het aantal overleguren nam spectaculair toe. Newport moest zelf ook alle ballen hoog houden om zijn studenten online les te geven. Bij zijn zoektocht naar oplossingen stelt Newport de definitie van kenniswerk centraal: de economische activiteit waarbij kennis door het gebruik van cognitieve inspanning wordt omgezet in een ding met marktwaarde. Als we vooruitgang willen boeken, dan helpen de drie principes van langzame productiviteit daarbij: minder dingen doen, in een natuurlijk tempo werken en obsessief met kwaliteit bezig zijn.
Minder dingen doen
Ieder project betekent automatisch tal van extra klusjes bovenop de kernactiviteiten. Organisatorische extra’s, zoals mailen om informatie te verkrijgen, om het team aan te sturen of op een lijn te komen. Administratieve klusjes, zoals uren bijhouden, verantwoording afleggen, en facturen schrijven. Marketingklusjes, zoals actief zijn op sociale media en presentaties geven. En natuurlijk voorstellen schrijven om in aanmerking te komen voor nieuwe projecten. Wie meerdere projecten doet of extra klussen op zich neemt, staat er vaak niet bij stil hoeveel werk al die extra klusjes met zich meebrengen. Newport adviseert daarom om slechts één of twee projecten te doen, en hooguit daarnaast iets te doen op het gebied van scholing. Met minder afleiding door al die kleine klusjes kunnen we blokken in onze agenda reserveren voor diep werk en echte concentratie. Dit geeft ons tijd om er echt in te komen en over de eerste hobbels heen te komen. Na afloop kunnen we tevreden zijn over het resultaat van ons werken. Dat is immens veel bevredigender dan een hele dag van overleg naar overleg te haasten.
Werk in een natuurlijk tempo
Het is een mythe dat grote werken in een uitzinnig kort tijdsbestek worden geschreven. Vaak gaan er jaren van onderzoek en oefening aan vooraf, en kost het ook veel tijd om van een ruwe versie tot een eindproduct te komen. Kwalitatief hoogstaand werk laat zich niet dwingen in het format van een werkweek. Ideeën moeten landen en daarvoor helpt het om geregeld afstand te nemen en andere dingen te doen die ontspannend, bevredigend en verkwikkend zijn. Dit natuurlijke tempo lijkt misschien contra-intuïtief voor iemand die als een workaholic in het leven staat. Maar onafgebroken met een hoge intensiteit werken is kunstmatig en onhoudbaar. Bovendien doe je jezelf, je gezin en je vrienden tekort als je al je wakkere tijd aan werken besteedt. Newport moedigt je aan om meer tijd te nemen voor je creatieve productie. Hij adviseert je ook om een vijfjarenplan te maken en jouw doelen te beschrijven. Dat helpt je om keuzes te maken over waar je je tijd aan wilt besteden. Als je je werkdag zo eenvoudig mogelijk inricht, dan heb je meer autonomie om te doen wat op dat moment het meeste oplevert.
Wees geobsedeerd door kwaliteit
Traagheid geeft ruimte om aan kwaliteit te werken. Wie niet de behoefte voelt om onmiddellijk te scoren kan de tijd nemen om de lat steeds hoger te leggen. Het kost bovendien tijd om te leren wat kwaliteit in jouw vakgebied inhoudt. Newport ziet een obsessie met kwaliteit als een geheim wapen voor mensen die een langzamere aanpak van productiviteit nastreven. Wat hij nadrukkelijk niet bedoelt is een streven naar perfectie. Perfectionisme kan mensen in de weg zitten, waardoor ze het overzicht over hun projecten verliezen en het werk nooit goed genoeg is, ongeacht hoeveel tijd er beschikbaar is. Leer wat kwaliteit is, door je te verdiepen in het werk van iconen. Wat doen zij? Wat kan jij daaruit leren? Newport hield altijd van films en heeft op een gegeven moment tijd genomen om weer meer films te kijken en ze te analyseren. De vertelstijl van Quentin Tarantino heeft hem geïnspireerd voor de opbouw van zijn eigen boeken en essays. Ook een duur aantekenboekje, of een prijzig softwarepakket kan je aansporen om kwaliteit te leveren.
Tijd om iets langzamers te proberen
De hoofdstukken in Slow productivity zijn doorspekt met allerlei verhalen en anekdotes, voornamelijk over schrijvers uit verschillende tijdperken. Newport analyseert hun manier van werken en ontkracht de mythes over hun bovenmenselijke productiviteit. Hij geeft ook allerlei tips, de een wat relevanter dan de andere. Maar dat is ook logisch, want de ene kenniswerker is de andere niet. Langzame productiviteit is aantrekkelijk. Afstand nemen van de krankzinnige drukte op het werk, en toch heel productief zijn. Newport geeft je de handvatten om dat in de vingers te krijgen.
Over Freija van Duijne
Freija van Duijne was van 2013 tot 2018 voorzitter van de Dutch Future Society. Zij heeft meer dan tien jaar werkervaring als toekomstverkenner en strateeg in diverse overheidsorganisaties. Freija werkt vanuit haar bedrijf Future Motions en geeft trainingen en lezingen op gebied van toekomstverkennen.
