De auteur noemt iedereen die professioneel bezig is met het sturen van aandacht ‘aandachtsarchitect’. Het zijn professionals die weten dat het eenvoudig aanbieden van een visuele boodschap niet voldoende is. Aandachtsarchitecten vechten om onze aandacht en proberen deze te sturen. Wie de aandacht kan beïnvloeden, kan informatie tot iemand laten doordringen of ervoor zorgen dat iemand die informatie juist niet opmerkt.
We krijgen we minder mee van onze omgeving dan we misschien zouden verwachten. Een visueel systeem dat alle informatie tegelijkertijd zou verwerken, is onhandig en inefficiënt. Het is helemaal niet nodig om alle informatie te verwerken en daarom is ons visueel systeem zuinig. Alle beelden vallen op het netvlies, maar alleen de relevante informatie wordt verder verwerkt. In het overbekende filmpje waarin we moeten tellen hoe vaak het ene basketbalteam de bal overgooit, mist bijna iedereen de man in het gorillapak die tussen de spelers door loopt. De gorilla valt op ons netvlies, maar is niet relevant omdat onze opdracht is dat we moeten tellen.
We zien heel veel en alle visuele informatie komt binnen in onze hersenen. We verwerken echter maar een beperkt gedeelte van deze informatie diep genoeg om ook te weten wat het is. Voor aandachtsarchitecten is het van belang dat de informatieoverdracht effectief is en dat de informatie niet alleen gezien wordt, maar ook tot op het identificatieniveau verwerkt wordt. We verwerken alleen wat voor ons op dat moment relevant is.
De opvallendheid van een object wordt bepaald door de mate waarin de bouwstenen, zoals kleur, vorm en grootte, afwijken van de omgeving. Hoe meer bouwstenen van een object verschillen van de directe omgeving, hoe opvallender het object is en hoe eerder we het zullen opmerken.
Een ander onderwerp dat Stefan van der Stigchel behandelt, is selectie door aandacht. De instructie die we iemand tijdens het zoeken meegeven, zorgt ervoor dat al het andere vaak niet zal worden opgemerkt. Aandacht zorgt ervoor dat we een selectie maken van alle beschikbare visuele informatie en alleen deze informatie verder verwerken. Alle informatie waar de aandacht niet op gericht is, wordt grotendeels weg gefilterd.
Zo werkt aandacht is een verrassende bundel inzichten over wat onze aandacht trekt en hoe we die aandacht kunnen sturen. Het boek leest vlot en is gelardeerd met sterke en sprekende alledaagse voorbeelden. Kortom, een must voor aandachtsarchitecten.
Over Nico Jong
Nico Jong is senior adviseur bij het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport.
