David Marquet schrikt als hij eind 1998 hoort dat hij kapitein wordt van de USS Santa Fe, een nucleaire onderzeeër van de Amerikaanse marine. Het schip staat bekend als een van de slechtste van de vloot, met een bemanning die niet presteert en veel achterstallig onderhoud aan het schip.
De staat van dit schip blijkt een blessing in disguise. Want dat er iets moet veranderen is voor iedereen binnen de marine wel duidelijk. Marquet krijgt daarom van de leiding alle ruimte om zijn ideeën over leiderschap te testen in de praktijk.
Ideeën heeft Marquet genoeg. Hij is ervan overtuigd dat de visie van de marine op leiderschap niet werkt. De marine gaat uit van een leiders-volgers model, waarin de leidinggevende beschikt over ‘de kunst, wetenschap of gave die een persoon in staat stelt en het voorrecht heeft om de gedachten, plannen en handelingen van anderen zodanig aan te sturen dat hij daarmee hun gehoorzaamheid, vertrouwen, respect en loyale medewerking wint’, aldus het handboek van de Naval Academy. In de praktijk betekent dat, aldus Marquet, dat er twee groepen mensen ontstaan: de leiders en de volgers. En die volgers, die worden passief en afwachtend: de leider beslist toch wel. De volgers draaien zo op halve kracht en gebruiken lang niet al hun capaciteiten. En de leider stuurt alleen op kortetermijnresultaten.
De oplossing voor deze situatie ziet Marquet in delegeren: draag autoriteit en mandaat zoveel mogelijk over voor betere beslissingen en de uitvoering daarvan. Niet door te zeggen ‘wij empoweren jullie’: dan is het immers nog steeds de leidinggevende die beslist of hij jou wel of niet de verantwoordelijkheid geeft. Maar door bewust te kiezen voor een zogenaamde leider-leider structuur, waarbij je ervan uitgaat dat iedere medewerker leiderschap over zijn eigen functie en werkzaamheden kan tonen. Wanneer je dat doet, dan maak je de organisatie duurzaam sterker, onafhankelijk van jouw aanwezigheid als leider en bied je medewerkers de ruimte om zich verder te ontwikkelen.
Marquets ideeën blijken zeer succesvol. Als in een heus sprookje haalt de USS Santa Fe de beste resultaten bij oefeningen en groeien de bemanningsleden door tot leidinggevenden binnen de Marine.
Na 28 jaar werken bij de Marine is Marquet als consultant gaan werken om zijn ideeën over leiderschap uit te dragen en bij andere organisaties te implementeren. Hij heeft zijn ervaringen op de USS Santa Fe opgeschreven in het boek Turn the Ship Around! (vertaald als Gooi het roer om!). In korte hoofdstukken beschrijft hij aan de hand van praktijksituaties aan boord hoe hij de cultuur en werkwijze op de USS Sanae Fe heeft veranderd met drie sleutels:
- Controle: Medewerkers zoveel mogelijk verantwoordelijkheid geven. Niet door de hiërarchie ter discussie te stellen: die blijft bij Marquet staan als een huis. Maar door de verantwoordelijkheden zo laag mogelijk in de organisatie te beleggen.
- Competentie: Zorgen dat medewerkers de vaardigheden hebben om hun werk goed te doen en door te groeien, en
- Transparantie: Helderheid bieden over het gewenste eindresultaat en wat de organisatie wil bereiken.
Elk hoofdstuk sluit hij af met vragen om je aan het denken te zetten over je eigen organisatie en stijl van leidinggeven. Zo krijg je praktische tips, ideeën wat je zelf kunt oppakken en bovendien een inkijkje aan boord van een Amerikaanse onderzeeër.
De ideeën van Marquet passen binnen de huidige stroming van ideeën over nieuw leiderschap als empowerment en de focus op ‘Why’. Niet voor niets reageerden Covey en Sinek enthousiast op zijn boek. Voor Nederlanders is zijn visie inmiddels minder vernieuwend. Marquets ideeën over hoe je dat nieuwe leiderschap kunt implementeren geven wel praktische aanknopingspunten.
Het is mooi om te zien hoe Marquet in de traditionele omgeving van de marine zaken weet te veranderen en hoeveel energie er los komt wanneer hij zijn bemanning de ruimte geeft. Daarmee is Gooi het roer om! waardevol voor iedereen die bureaucratie wil verminderen en betrokkenheid wil stimuleren.
Over Yolanda van Heese
Yolanda van Heese is coach voor leidinggevenden en hun teams. Tevens is zij oprichter van Leaders Online. Leaders Online informeert leidinggevenden over relevante ontwikkelingen (zoals social media, de nieuwe generatie medewerkers) en geeft hen daarbij concrete handvatten hoe ze de mogelijkheden ervan - samen met hun team - kunnen benutten voor hun eigen organisatie. Dat doet Leaders Online onder andere met workshops, presentaties en online cursussen. Voor Management Team schrijft zij over managementboeken.
