Step your mind - 7 stappen op weg naar een succesvoller leven

Dat waren mijn eerste gedachten toen ik de titel van Ivo Mijland's nieuwste boek zag, 'Step your mind - 7 stappen op weg naar een succesvoller leven'. Gelukkig keek ik deze keer langs m'n titel vooroordeel heen.

'Step your mind' is groot, vierkant en kleurrijk en biedt je een concrete veranderstrategie op basis van twee theorieën die medio vorige eeuw ontwikkeld zijn:

Transactionele Analyse (TA)

Volgens de persoonlijkheidstheorie Transactionele Analyse probeer je vanaf je geboorte de wereld en jouw plaats erin te begrijpen door de vorming van een script. Het is als een filter waardoor je de wereld bekijkt en begrijpt.

Ouders, verzorgers en andere belangrijke mensen beïnvloeden hoe jouw script zich ontwikkelt. En al is het zo dat zo'n script gedurende je levensloop kan veranderen, de essentie ervan wordt in je vroege jeugd vastgelegd.

Contextuele Begeleiding

De woordcombinatie verklaart zichzelf. Hou rekening met de context als je iemand begeleidt. We zijn geen autonoom handelende wezens (al denken we dat wel graag) en worden continu beïnvloed door onze omgeving.

De contextuele benadering onderscheidt een viertal dimensies die de werkelijkheid bepalen: feiten, psychologie, transacties (interacties) en relationele ethiek.

Heb jij een verliezers- of winnaarsscript?

Je kunt als verliezer of winnaar in het leven staan. Verliezers stoppen veel energie in wat niet te veranderen is en hebben geen oog voor wat er in het hier en nu wél kan en goed is. Ze blijven wachten op datgene waar ze recht op menen te hebben.

Winnaars weten dat het verleden onveranderlijk is, maar dat je er ondanks dat invloed op kunt uitoefenen door er een andere betekenis aan te geven. Ze kijken naar het effect van het verleden in het heden en creëren zo nieuwe wegen voor de toekomst.

Het maakt een groot verschil of je een winnaars- of verliezers mindset hebt. De één zal een boek met de subtitel '7 stappen op weg naar een succesvoller leven' vermoedelijk eerder ter hand nemen dan de ander... Wat zijn die 7 stappen?

Stap 1 - Maak kennis met jezelf

Ivo Mijland legt uit dat er vanuit de Transactionele Analyse bezien drie egoposities zijn die gevoel, gedachten en gedrag aansturen:

- Ouders/Opvoeders (O)
hoofd & hart van anderen die jou hebben voorgedaan hoe je je moet gedragen en omgaan met gevoelens

- Volwassene (V)
neutraal, analytisch, zonder emoties en mening in het hier en nu naar een situatie kijken

- Kind (K)
hoofd & hart van jezelf, doen wat je als kind al deed - je bent braaf of doet lekker waar je zin in hebt

Iedere egopositie heeft zowel een positieve als negatieve kant en die worden uitgebreid toegelicht. Volgens de auteur schuilt het meeste potentieel in de egoposities waar je de meeste moeite mee hebt. Experimenteren met wat je normaal gesproken niet doet, zou weleens tot onverwacht succes kunnen leiden.

Stap 2 - Analyseer je transacties

Wat voor transacties zijn er allemaal mogelijk tussen mensen? De vier belangrijkste transactievormen, aldus Ivo Mijland:

- Complementair
probleemloos verloop (wat niet hetzelfde is als constructief), de respons komt uit de egopositie waar de verzonden prikkel voor bedoeld was

- Gekruist
er komt een andere respons dan de zender van de prikkel verwacht had

- Met bijbedoelingen
wat iemand zegt, komt niet overeen met de bedoeling

- Via de band
niet rechtstreeks van zender naar ontvanger, maar via een andere ontvanger

Door je transacties - oftewel interacties - met andere mensen constructief te analyseren, (h)erken je ineffectieve transactiepatronen en wordt duidelijk dat je er invloed op kunt uitoefenen door andere keuzes te maken.

Stap 3 - Manage je aandacht

Iedereen heeft behoefte aan het geven en ontvangen van aandacht. Bevestigd worden in je bestaan is net zo belangrijk als eten en drinken.

In dit hoofdstuk voert de auteur de TA term 'stroke' op, die lastig te vertalen is, omdat de betekenissen tegengesteld zijn:

- een aai over je bol

- een klap voor je kop

Ieder mens heeft een eigen strokethermostaat (al hebben we allemaal meer positieve dan negatieve strokes nodig). Hoe die afgesteld staat, is grotendeels in het verleden bepaald en afhankelijk van de cultuur waarin je opgegroeid bent.

De ontvanger is altijd de stroke betekenisgever. Afhankelijk van iemands strokefilter en -thermostaat kan iets wat jij positief bedoelt, dus negatief geïnterpreteerd worden.

Stap 4 - Vier diversiteit

Zodra we het oneens zijn met elkaar, verlaten we het meest effectieve communicatiepatroon dat er is, aldus de auteur - elkaar respectvol en geïnteresseerd ontmoeten.

‘Vaak is er een oorzaak voor gedrag. Depolariserende gesprekken hebben oog voor beide kanten van het verhaal. In een debat tracht je te winnen op basis van argumenten. In een dialoog probeer je samen te winnen op basis van wederzijds respect.’

Depolariseren is alleen mogelijk als je de ander volledig serieus neemt, ook als diens normen en waarden mijlenver van jou afstaan.

Ook in dit hoofdstuk wordt een nuttig model aangedragen om tot inzicht te komen: de OK-corral. Deze is opgebouwd uit vier overtuigingen, die geworteld zijn in het verleden:

- IK+ JIJ+ (groei)
wederzijds groei - grenzen aangeven én elkaar helpen

- IK+ JIJ+ (macht)
over andermans grenzen heengaan en jezelf beter vinden dan de ander

- IK- JIJ+ (onzekerheid)
jezelf als zwak en minderwaardig neerzetten, de ander doet het juiste

- IK- JIJ- (geen contact)
twee mensen die het opgegeven hebben

5 - Regisseer je script

Jouw en mijn script zijn verhalen die bomvol zitten met subjectieve waarnemingen en interpretaties. We starten ermee vanaf onze geboorte en ze worden sterk beïnvloed door onze omgeving en aangeboren voorkeuren.

Ieder van ons krijgt tijdens het opgroeien positieve en negatieve boodschappen mee. Wederom draagt de auteur nuttige Transactionele Analyse terminologie aan die we in dit kader kunnen gebruiken: drivers en stoppers.

Drivers zijn de boodschappen die je aanspoorden om bepaald gedrag te vertonen. Stoppers zijn het tegenovergestelde. Op basis van slechts 6 drivers en 12 stoppers kun je elk levensscript analyseren, stelt Ivo Mijland en beschrijft ze vervolgens allemaal.

6 - Ontmasker je spelen

In dit hoofdstuk draagt Ivo Mijland wederom een inzichtgevend TA model aan, de dramadriehoek. Communicatie en samenwerking worden ernstig belemmerd door aanklager-, redder- en/of slachtoffergedrag:

- Aanklager
ik ben OK, jij bent niet OK
de schuld ligt bij de ander, jou valt niets te verwijten

- Redder
ik ben OK, jij bent niet OK
continu ongevraagd hulp bieden, zonder jou redt de ander het niet

- Slachtoffer
ik ben niet OK, jij bent OK
de hulpeloze die het allemaal overkomt, zonder hulp wordt het niks

Het positief tegenovergestelde van de dramadriehoek is de kwaliteitendriehoek, die ook uitgebreid behandeld wordt. Waar de dramadriehoek enkel verliezers kent, groeien mensen in een kwaliteitendriehoek setting juist.

Stap 7 – Make a change

Je weet nu hoe het zit en wilt aan de slag! Stoppen met klagen en starten met veranderen wat je niet kunt accepteren. Een veranderingsreis bestaat uit drie onderdelen, aldus de auteur:

- bepaal hier en nu welk huidig gedrag je niet bevalt

- onderzoek waar het gedrag vandaan komt

- denk na over wat je wilt veranderen in de toekomst

Je weet nu ook wat je wilt veranderen. Hoe vlieg je dat veranderingsproces het beste aan, met de grootste slagingskans? Ivo Mijland beschrijft vijf stappen:

- Stap 1 – Wat is de klacht?

- Stap 2 – Wat is het doel?

- Stap 3 – Welke stappen ga jij zetten?

- Stap 4 – Welke effecten streef je na?

- Stap 5 – Onderzoek je saboteurs.

De auteur steekt je aan het slot van dit hoofdstuk een hart onder de riem:

‘Veranderen is erkennen dat het moeilijk is, maar dat er veel meer mogelijk is dan je vooraf vermoedt. De waarheid is zelden zo erg als ze lijkt. Je kunt altijd anders kijken. Er is altijd een andere kant. Als je dat niet gelooft, teken dan eens een 6, leg 'm op de grond en loop van de ene kant van het blaadje naar de andere kant.’

‘Om te kunnen veranderen is het nodig dat je vertrouwen tankt in jezelf’

Ik heb 'Step your mind – 7 stappen op weg naar een succesvoller leven' van Ivo Mijland met veel plezier gelezen (en bekeken). Het kleur- en beeldrijke boek is theoretisch goed onderbouwd en doorspekt met verhelderende praktijkvoorbeelden, ook uit het leven van de auteur zelf.

'Step your mind' wordt afgesloten met twee voorbeeldcontracten, 'met jezelf' en 'met een ander'. Je kunt ze gebruiken om je voor te bereiden op een veranderwens voor jezelf of van een ander (bijvoorbeeld als je een collega coacht). Veel lees- en veranderplezier!