In de bijna eindeloze stroom aan management- en businessboeken is dit zo’n pareltje van een veranderboek met impact. Een disruptief boek dat mijns inziens de wereld van de veranderinzichten en veranderaanpakken volledig op de kop kan zetten.
Het boek Durf het verschil te maken is gelukkig en eindelijk niet weer het zoveelste boek met een stappenplan, met een blauwdruk. Het is een boek dat de platgetreden paden van de maakbare veranderplannenstrategieën verlaat. Het is een boek dat juist buiten de bekende gebaande paden treedt en met de veranderingsfilosofie aansluiting zoekt bij de omgeving waar de werkelijke veranderingen plaatsvinden, namelijk op de werkvloer. Zoals Guido en Merlijn het zo mooi omschrijven: ‘Maak de verandering up close and personal’. Met andere woorden: werk dicht op de mensen zelf en maak de verandering persoonlijk.
Waarom toch zo veel veranderingscampagnes binnen organisaties misgaan – ik heb mij wel eens laten vertellen 70-80% – komt in dit boek heel goed naar voren. Veel organisaties zitten namelijk ‘vast’ in hun systeem- en hiërarchiewereld. En kunnen maar moeilijk de stap naar de leefwereld meer maken.
Het boek breekt met het maakbaarheidsdenken en blauwdrukaanpakken. Niet langer geldt ‘one size fits all’, maar zijn er 26 teams, dan zijn er dus 26 veranderaanpakken.
Realistisch veranderen gaat over het vraagstuk hoe je een organisatie kunt veranderen zodat de mensen en de essentie van de organisatie weer voorop komen te staan.
In het boek komt ook duidelijk de frictie aan de orde tussen de systeemwereld en de leefwereld. Niets zo moeilijk en ingewikkeld om in een bestaande organisatie daadwerkelijk geconditioneerde veranderingen door te voeren. Daarnaast geven de auteurs kwetsbaar aan ook niet op alle vragen en uitdagingen direct een antwoord te hebben.
Eén van mijn favoriete passages uit het boek is (Einstein zei het al): ‘Je kunt een probleem niet oplossen vanuit de denkwijze die het heeft veroorzaakt.’ Om tot een oplossing te komen, zul je vanuit een ander perspectief, vanuit een nieuw inzicht moeten leren kijken en handelen.
Durf het verschil te maken is geen boek om even in een avondje te lezen. Dat is niet omdat het niet toegankelijk is geschreven (dat is het juist wel), maar de teksten hebben de nodige diepgang en zijn het overdenken meer dan waard. ‘Hoe doe jij dat dagelijks als veranderaar?’ is een vraag die je jezelf regelmatig stelt als je het boek leest.
De veranderfilosofie en -aanpak die wordt beschreven is in mijn optiek arbeidsintensief, maar ook zeker effectief. In mijn eigen praktijk pas ik de inzichten en handelen dagelijks met succes (en soms ook niet) toe. Dus ik kan als ervaringsdeskundig veranderaar vertellen, dat hun beschreven aanpak misschien niet heel efficiënt is, maar wel heel effectief, en misschien is dat wel weer heel efficiënt.
Het boek staat vol met leuke en inspirerende quotes, ik som er een paar op:
‘Als je vijf minuten was komen kijken bij ons op de afdeling, dan had je geweten dat dit niet zou werken.’
- ‘Blauwdrukdenken leidt vooral tot veranderingen die alleen in theorie blijken te kloppen.’
- ‘Er vindt al veel verandering plaats in organisaties; niet dankzij changemanagement, maar ondanks changemanagement.’
- ‘Mensen zijn geen eenheidsworst. Behandel ze dan ook niet zo.’
- ‘Iedere ontmoeting is een kans op beïnvloeding.’
- ‘De verandering begint in het klein, in het hier-en-nu.’
Dit is geen boek voor mensen die denken en handelen vanuit stappenplannen, mijlpalen, checklisten en top-down aanpakken. Dit is een boek voor veranderaars next level. Het is wat mij betreft het nieuwe standaardwerk voor de eigentijdse hedendaagse veranderaar. Het boek toont aan hoe moeilijk echt veranderen is, zeker voor mensen uit de systeemwereld met een rationele (blauwdruk) aanpak.
Er wordt een inzicht, filosofie en aanpak beschreven die zeer interessant voor organisaties en bedrijven die oprecht willen veranderen, en niet alleen op papier.
Het boek wordt verder met inspirerende uitspraken van een groot veranderaar aangevuld, namelijk Nelson Mandela.
De auteurs stellen dat je als onderdeel van de verandering over een goede visie moet beschikken, die geeft dan voldoende houvast om in allerhande situaties te bepalen wat daar en dan het juiste is om te doen. Ze hebben het over merkbaar leiderschap.
Je vindt geen academische verhaspelingen en andere moeilijke taal in het boek. Het is toegankelijk geschreven, zeker niet simpel, maar juist eenvoudig. En dat is nog zeker niet simpel. De auteurs geven er blijk van over veel inhoudelijke kennis en de nodige veranderervaring en inzichten te beschikken.
Als je als lezer open staat voor nieuwe, andere, eigentijdse veranderinzichten, dan zul je veel plezier en inspiratie aan dit boek beleven. Maar belangrijker: je kunt je werk als veranderaar next level veel effectiever en leuker maken. Niks met grote veranderaanpakken en plannen, maar klein binnen groot starten, door gewoon te gaan doen, anders te gaan doen. Niet ergens op afstand, maar juist close op het primaire proces, met de medewerkers op de werkvloer. En aansluiten bij de bestaande energie, en daarmee verbinding maken.
In het boek komt ook naar voren dat organisaties met een hoge klanttevredenheid, hoge medewerkerstevredenheid en een goede financiële gezondheid in de regel weinig staf hebben.
Het boek is verrijkt met een paar mooie voorbeelden uit de praktijk, dat hadden er van mij best wat meer mogen zijn. In de voorbeelden komt echter wel duidelijk naar voren dat leiderschap met visie en lef misschien wel het belangrijkste startingrediënt is om succesvol te beginnen aan een verandering in kleine stapjes.
Intuïtie, fingerspitzengefühl en gezond boerenverstand spelen volgens de auteurs een belangrijke rol als je dicht tegen de werkvloer aan gaat zitten. De rol van de veranderaar is in dit boek veranderd, niet langer op afstand, maar met de ‘poten in de klei’ terug op de werkvloer.
Niets kan zonder frames en kaders, dus gelukkig komen in het boek ook een aantal ‘rijtjes’ voorbij als handvatten voor een veranderbeweging.
4-voorwaarden voor realistisch veranderen
Eerste voorwaarde: Een aantrekkelijk perspectief
Tweede voorwaarde: Zelf op de foto staan
Derde voorwaarde: Ontspanning
Vierde voorwaarde: Discipline en de kracht van het volhouden
Geen stappenplan, wel een narratief van episoden
Episode 1: De essentie van het licht
Episode 2: Een eerste vlootschouw
Episode 3: Uitvergroten wat goed gaat
Episode 4: Zoek naar de dominante patronen
Episode 5: Ontmantel of doorbreek dominante patronen die in de weg zitten
Episode 6: Tussentijds consolideren
Episode 7: De veranderaar wordt overbodig en gaat nog niet helemaal weg
Wat ik zelf wel een leuk en nieuw woord vind is: ‘veranderretoriek’.
Er valt nog heel veel te schrijven over dit boek, maar dat moet je vooral zelf maar lezen. Ik wil afsluiten met een compliment aan de auteurs. Durf het verschil te maken is nu eens een echte must read voor iedereen die met organisatieverandering te maken heeft en op zoek is naar een verfrissende en effectieve aanpak. Een aanpak die perfect past bij organisaties die platter, wendbaarder en meer klantgerichter willen worden.
Over Franc van Mourik
Franc van Mourik is organisatieadviseur en veranderaar met focus op zelforganisatie en klantgerichtheid.
