Liquidaties in Nederland

Voorwoord / 9
Dankwoord / 11
Samenvatting / 13
Afkortingenlijst / 23

1 Inleiding / 25
1.1 Aanleiding voor dit onderzoek / 26
1.2 Doelstelling & onderzoeksvragen / 31
1.3 Leeswijzer / 33

2 Methodische verantwoording / 35
2.1 Moord-en-doodslagbestand / 35
2.1.1 Liquidatiecijfers: een (on)juist beeld / 35
2.1.2 Liquidaties: begripsafbakening / 36
2.1.3 Een ‘levend’ bestand / 39
2.1.4 Analysebestand / 40
2.2 Dossierstudie / 42
2.2.1 Proces inzage strafdossiers / 42
2.2.2 Selectie en analyse van opsporingsonderzoeken / 43
2.3 Lifestory interviews / 45
2.3.1 Wervingsproces veroordeelden / 45
2.3.2 Dataverzamelingsmethode: lifestory interviews / 47
2.3.3 Analyse van de verzamelde levensverhalen / 49
2.4 Expertsessies / 50

DEEL 1 LIQUIDATIES, DEMOGRAFISCHE ACHTERGRONDEN VAN BETROKKENEN EN CRIMINELE CARRIÈRES VAN SCHUTTERS / 51
3 Aard, omvang en spreiding van liquidaties / 53
3.1 Aantal liquidaties in Nederland / 53
3.2 Geografische spreiding en soort pleegplek / 55
3.3 Temporele spreiding en risico voor omstanders / 58
3.4 Motieven voor liquidaties / 60
3.5 Liquidaties en cocaïnehandel / 63
3.6 Resumé / 64

4 Schutters, slachtoffers en hun demografie / 67
4.1 Rollen van betrokkenen bij liquidaties / 67
4.2 Slachtoffers van liquidaties / 70
4.3 Demografische achtergrond van betrokkenen / 72
4.3.1 Inleiding / 72
4.3.2 Leeftijd / 74
4.3.3 Herkomst / 78
4.3.4 Man-vrouwverhouding / 81
4.4 Resumé / 82

5 De criminele carrière van schutters / 85
5.1 Soort en aantal strafbare feiten / 85
5.2 Start en duur criminele carrière / 89
5.3 Specialisatie en escalatie / 92
5.4 Resumé / 94

DEEL 2 BEWEEGREDENEN, BETROKKENHEID BIJ EEN LIQUIDATIE EN LEVENSLOOPBESCHRIJVINGEN / 97
6 Betrokkenheid & beweegredenen van verdachten van liquidaties / 99
6.1 Zwijgende en ontkennende verdachten / 99
6.2 Drie vormen van betrokkenheid in de dossiers / 101
6.2.1 Direct, vanuit persoonlijk conflict / 102
6.2.2 Direct, in opdracht van / 103
6.2.3 Indirecte, onbewuste betrokkenheid? / 106
6.3 Achtergronden van verdachten / 107
6.3.1 Verdachten met beperkte en met lange strafbladen / 107
6.3.2 Persoonlijke achtergronden / 110
6.4 Resumé / 112

7 Vier narratieve poses ten aanzien van liquidaties / 115
7.1 (Inter)nationale literatuur over (typen) geweldplegers / 115
7.2 Vier narratieve poses / 118
7.2.1 De ‘Doe-het-zelver’: ‘Oog om oog, tand om tand’ / 120
7.2.2 De ‘Professional’: ‘Ik sta bekend als snel, korte metten’ / 122
7.2.3 De ‘ Naïeveling’: ‘Zonder dat je het doorhebt’ / 127
7.2.4 De ‘(Ont)kenner’: ‘Ik heb moeten kiezen’ / 135
7.3 Resumé / 138

8 Levensverhalen van veroordeelden / 141
8.1 Levenslijnen / 141
8.2 Drie betekenisvolle episodes in de levensverhalen / 143
8.2.1 Kindertijd: ‘Het mooiste deel van je leven’ / 143
8.2.2 Tienerjaren: ‘Daar begint het’ / 145
8.2.3 (Jong)volwassenheid: ‘Toen begon mijn echte criminele carrière’ / 152
8.3 Betekenisvolle factoren voor betrokkenheid bij criminaliteit / 153
8.3.1 ‘Ik ga niet elke dag aan die ouwe geld vragen’: de rol van armoede op het thuisfront / 154
8.3.2 ‘Het was een buurt waar ik mijn kind niet zou willen laten opgroeien’: de buurt als invloedrijke factor / 156
8.3.3 ‘Ik wilde ook hetzelfde wat hun konden’: een criminele opgroeicontext met verkeerde voorbeelden / 157
8.3.4 ‘Ik zeg je eerlijk, het is een soort van kick ook’: de zucht naar spanning / 159
8.4 Resumé / 161

9 ‘Mijn boodschap aan de volgende generatie is…’ / 163
9.1 De doelgroep van preventie is de ‘onderlaag’ / 163
9.2 Vier aandachtsvelden / 165
9.2.1 ‘Maak je school af ’ / 165
9.2.2 ‘Voer dialoog en vind positieve steun vanuit de eigen buurtcontext’ / 166
9.2.3 ‘Ga aan de slag met positieve rolmodellen die impact maken’ / 167
9.2.4 ‘Benadruk dat misdaad niet loont’ / 169

SLOTBESCHOUWING / 173
10 Conclusies, reflecties & handelingsperspectieven / 175
10.1 Conclusies
10.1.1 Aard, omvang en spreiding van liquidaties / 175
10.1.2 Demografische achtergrondkenmerken van schutters en slachtoffers / 178
10.1.3 Criminele carrières van schutters / 180
10.1.4 Beweegredenen & wijze van betrokkenheid bij een liquidatie / 181
10.1.5 Levensloopbeschrijvingen van veroordeelde betrokkenen bij een liquidatie / 185
10.2 Reflecties / 187
10.2.1 Moord-en-doodslagbestand / 187
10.2.2 OM-strafdossiers / 188
10.2.3 Lifestory interviews / 189
10.3 Handelingsperspectieven / 190

Geraadpleegde bronnen / 197
Bijlage 1 Analyse document mediascan 1975-2022 / 211
Bijlage 2 Nieuwe CBS-indeling voor herkomst / 213
Bijlage 3 Analyseleidraad dossierstudie / 215
Bijlage 4 Oproep deelname lifestory interview / 225
Bijlage 5 Leidraad lifestory interview / 227
Bijlage 6 Redenen voor deelname lifestory interviews / 235

Leden Redactieraad Programma Politie & Wetenschap / 239
Uitgaven in de reeks Politiewetenschap / 241