Handboek notarieel ondernemingsrecht

Voorwoord V
Lijst van gebruikte afkortingen XVII

Hoofdstuk 1. Coöperatie: samenwerking van leden 1
J.B.W.M. Kemperink en M.M. Oving
1.1 Begrip coöperatie 1
1.2 Wettelijke definitie 2
1.3 Coöperatie niet bevoegd door een besluit overeenkomsten te wijzigen 14
1.4 Geeft ‘krachtens overeenkomsten’ niet weer wat er in werkelijkheid gebeurt? 16
1.5 Soorten coöperaties 18
1.6 Voorbeelden soorten coöperaties 20
1.7 Kapitaalcoöperatie 22
1.8 Personencoöperatie 39
1.9 Regeling beroep of bedrijf: in Boek 7 of in Boek 2? 48
1.10 Volgt uit de wettelijke doelstelling niet dat de leden daadwerkelijk winstgerechtigd moeten zijn? 50
1.11 Gebruikelijke vermogensvorming bij een coöperatie 53
1.12 Alternatieve vermogensvorming bij coöperaties 57
1.12.1 Eigen vermogen 57
1.12.2 Vreemd vermogen 60
1.13 Uittredingsvoorwaarden 61
1.14 Aansprakelijkheid leden bij ontbinding 62
1.15 Rechtsvorm coöperatie en het mededingingsrecht 63
1.16 Statutaire bepaling 65

Hoofdstuk 2. Fiscale aspecten van de coöperatie 67
J.B.W.M. Kemperink en M.M. Oving
2.1 Inleiding 67
2.2 Vennootschapsbelastingplicht van de coöperatie 68
2.3 Marktconforme ledenvergoeding uitgangspunt voor fiscale winstbepaling 68
2.4 Voorkoming meervoudige heffing van winstbelasting 69
2.5 Verlengstukwinstregeling 70
2.5.1 Jaarwinstuitdelingen onder voorwaarden aftrekbaar 70
2.5.2 Kritiek van Van der Geld/Verburg op deze belastingfaciliteit en de reacties daarop 70
2.5.3 Voorwaarden voor de aftrekbaarheid van de jaarwinstuitdelingen 72
2.5.4 Mate van toepassing van de verlengstukwinstregeling afhankelijk van formule 75
2.5.5 Verlengstukwinstregeling als leden-natuurlijke personen geen ondernemer zijn? 75
2.5.6 Kwalificeren stockdividenden als verlengstukwinstuitdelingen? 76
2.5.7 Analyse van het arrest d.d. 17 maart 1999 van de Hoge Raad 77
2.6 Fiscale eenheid voor de vennootschapsbelasting 92
2.7 Aanmerkelijkbelang-/gebruikelijkloon- en terbeschikkingstellingsregeling leden 92
2.8 Standaardvoorwaarden geruisloze omzetting van onderneming in een coöperatie 93
2.9 Coöperaties en dividendbelasting 93
2.10 Conclusie 94

Hoofdstuk 3. De algemene vergadering 103
D.F.M.M. Zaman en J. Nijland
3.1 Samenstelling en bevoegdheden van de algemene vergadering 103
3.1.1 Algemene vergadering (bijeenkomst en orgaan) 103
3.1.2 Ledenraad (bijeenkomst en orgaan) 104
3.1.3 Bijeenroeping algemene vergadering en oproeping leden 106
3.1.4 Bevoegdheden algemene vergadering 107
3.1.5 Bevoegdheden ledenraad 108
3.1.6 Referendum 108
3.1.7 Jaarrekening. Commissies 109
3.2 Stemrecht en vergaderrecht 110
3.2.1 Leden 110
3.2.2 Niet-leden. Minderjarige leden. Volmacht 110
3.2.3 Lid-rechtspersoon 111
3.2.4 Meervoudig stemrecht 111
3.3 Besluitvorming 112
3.3.1 Wijze van stemming. Vrucht van onderling overleg 112
3.3.2 Elektronisch stemmen 112
3.3.3 Gekwalificeerde meerderheid en quorum 113
3.3.4 Nietige en vernietigbare besluiten. Bekrachtiging en bevestiging. Herroeping en intrekking 114
3.3.5 Voorzitter en secretaris. Notulen of notarieel proces-verbaal 115
3.4 Vereniging (coöperatie) met afdelingen 117
3.4.1 Inleiding 117
3.4.2 De afdeling zonder rechtspersoonlijkheid ex art. 2:41a BW 118
3.4.3 De afdeling met rechtspersoonlijkheid 119
3.4.4 De koppeling tussen de vereniging, de afdeling en het lidmaatschap 120
3.5 De federatie 121
3.5.1 Gevolgen rechtspersoon als lid 121
3.5.1.1 Ledenvergadering van de federatie 121
3.5.1.2 Bestuursbenoeming en stemrecht bij de federatie 122
3.5.2 Verhouding afdelingenstructuur en federatie 123
3.5.3 Federaties in de praktijk 124
3.6 Slot 125

Hoofdstuk 4. Het bestuur 129
E.E.G. Gepken-Jager
4.1 Taak en bevoegdheid 129
4.2 Benoeming, ontslag en schorsing van bestuurders 133
4.2.1 Benoeming van bestuurders 133
4.2.2 Benoeming door niet-leden 135
4.2.3 Bindende voordracht 135
4.2.4 Benoeming buiten vergadering 137
4.2.5 Direct extern werkende besluiten 138
4.2.6 Ongeldige benoeming 139
4.3 Ontslag en schorsing van bestuurders 140
4.4 Verenigingsrechtelijke en arbeidsrechtelijke relatie bestuurder 141
4.5 Interne aansprakelijkheid 142
4.6 Financiële verantwoording 144
4.7 Vertegenwoordiging 147
4.7.1 Vertegenwoordigingsbevoegdheid 147
4.7.2 Omvang van de vertegenwoordigingsbevoegdheid 148
4.7.3 Wettelijke beperkingen van de vertegenwoordigingsbevoegdheid 150
4.7.4 Tegenstrijdig belang 152
4.7.5 Derden te goeder trouw 155
4.7.6 Bibolini-arrest 156
4.7.7 Onrechtmatige daad 159
4.7.8 Misbruik van bevoegdheid 159
4.7.9 Vertegenwoordiging door anderen dan bestuurders 161
4.7.10 Volmachtverlening aan bestuurders 163

Hoofdstuk 5. Toezicht 171
H. Koster
5.1 Inleiding 171
5.1.1 Algemene opmerkingen 171
5.1.2 Wetsvoorstel Bestuur en toezicht rechtspersonen 173
5.2 Intern toezicht 176
5.2.1 Raad van commissarissen 176
5.2.2 One-tierbestuursmodel 179
5.3 Taken en bevoegdheden interne toezichthouders 180
5.4 Sectorale regelgeving 182
5.5 Aansprakelijkheid interne toezichthouders 185
5.6 Extern toezicht 187
5.7 Conclusie 189

Hoofdstuk 6. Structuren en bestuursmodellen 193
M.A.J. Cremers en E. Holtman
6.1 Soorten coöperaties in diverse structuren 193
6.1.1 Structuur met een traditionele coöperatie 194
6.1.2 Structuur met een houdstercoöperatie 197
6.1.3 Structuur met een investeringscoöperatie 204
6.1.4 Enkele coöperaties onder de loep 208
6.1.5 Illustraties ten behoeve van hoofdstuk 6 216
6.2 Coöperatie met één lid? 217
6.3 Structuurregime 218
6.3.1 Verplichting tot opgave en implementatie structuurregeling 218
6.3.2 Structuurregeling coöperaties vs. structuurregeling kapitaalvennootschappen 220
6.3.3 Benoemingsregeling commissarissen (telescoopsysteem) 221
6.3.4 Vrijstellingen voor de toepassing van het structuurregime 223

Hoofdstuk 7. Vermogensbescherming bij de coöperatie 235
G.J.H. van der Sangen
7.1 Inleiding 235
7.2 Vermogensbescherming – algemeen 236
7.3 Klassieke benadering van vermogensbescherming = bescherming van crediteuren 240
7.4 Rechtskarakter van de coöperatie 243
7.5 Technieken om het vermogen van de coöperatie te beschermen 246
7.6 Coöperatie als doel gebonden rechtspersoon 251
7.7 Overdracht van activa 253
7.8 De rol van gebonden reserves 255
7.9 Conclusie 257

Hoofdstuk 8. Structuurwijziging 265
M. van Olffen en B. Snijder-Kuipers
8.1 Inleiding 265
8.2 Oprichting 266
8.2.1 Wettelijke regeling 266
8.2.2 Meerzijdige oprichtingshandeling 271
8.2.3 Minimum inhoud van statuten 271
8.2.4 Taal van de akte 272
8.2.5 Rechtspersoon i.o. 275
8.2.5.1 Hoofdelijke verbondenheid 275
8.2.5.2 Identiteitseis 276
8.3 Statutenwijziging 277
8.3.1 Algemeen 277
8.3.2 Quorum, meerderheid en (geldige) stemmen 279
8.3.3 Akte van statutenwijziging 283
8.4 Structuurcoöperatie en onderlinge waarborgmaatschappij 284
8.5 Rechtsvormwijziging als vorm van herstructurering 286
8.5.1 Besluitvorming 288
8.5.1.1 Besluit tot statutenwijziging 289
8.5.1.2 Besluit tot rechtsvormwijziging 290
8.5.2 Lidmaatschap 290
8.5.3 Aandeelhouderschap 293
8.5.4 Schuldeisersbescherming 294
8.5.5 Specifieke rechten 295
8.5.6 Stappenplan 296
8.6 Herstructurering en zekerheidsrechten 298

Hoofdstuk 9. Juridische fusie en splitsing 303
H. Koster en M.A. Verbrugh
9.1 Inleiding 303
9.2 Geoorloofde fusies en splitsingen 304
9.3 Procedure 306
9.4 Lidmaatschap 311
9.5 Vermogen 313
9.6 Bescherming schuldeisers 315
9.7 Vernietiging 318
9.8 De rol van de notaris 320
9.9 Conclusie 321

Hoofdstuk 10. Grensoverschrijdende fusie, splitsing en omzetting 327
W.J.M. van Veen
10.1 Inleiding 327
10.2 Grensoverschrijdend herstructureren en het Unierecht 329
10.3 Vrijheid van vestiging voor vereniging, coöperatie en onderlinge waarborgmaatschappij 333
10.4 Implicaties van toepasselijkheid van de vrijheid van vestiging 337
10.4.1 Directe werking van het Unierecht 337
10.4.2 De beschikbare herstructureringsvarianten 338
10.4.3 Eisen aan de rechtspersonen die aan de fusie of splitsing deelnemen 339
10.4.4 Vermogensrechtelijke implicaties 341
10.5 Procedure en voorschriften 342
10.5.1 Grensoverschrijdende fusie en splitsing 342
10.5.1.1 De voorbereidende fase: pre-fusie/splitsingsvoorschriften 342
10.5.1.1.1 Algemeen 342
10.5.1.1.2 Vorm- en taalvoorschriften 343
10.5.1.1.3 Andersoortige vreemdrechtelijke vereisten 345
10.5.1.1.4 Bescherming crediteuren en (minderheids)leden 345
10.5.1.1.5 Publicatie 346
10.5.1.1.6 Structuurcoöperatie/onderlinge waarborgmaatschappij en de WRW 346
10.5.1.2 Voltooiing van de grensoverschrijdende fusie/splitsing 347
10.5.2 Grensoverschrijdende omzetting 349
10.5.2.1 De pre-omzettingsvoorschriften 349
10.5.2.2 De outbound omzetting 350
10.5.2.2.1 Vereisten vooraf; opinie deskundige 351
10.5.2.2.2 Omzettingsvoorstel en toelichting 352
10.5.2.2.3 Deponering en aankondiging 353
10.5.2.2.4 Verzetstermijn; akte van non-verzet 353
10.5.2.2.5 Goedkeuring omzetting; statutenwijziging 355
10.5.2.2.6 Van kracht worden omzetting; attest; uitschrijving handelsregister 356
10.5.2.3 De inbound omzetting 356
10.6 Conclusie 357

Hoofdstuk 11. Jaarverslaggeving 363
A.N. Krol en Q.H. van Vliet
11.1 Inleiding 363
11.2 Administratie- en bewaarplicht 364
11.3 Interne financiële verantwoording 365
11.3.1 Niet onder Titel 9 vallende verenigingen 367
11.3.2 Titel 9-vereniging, coöperatie en onderlinge waarborgmaatschappij 368
11.3.3 Decharge 370
11.4 Externe financiële verantwoording 371
11.4.1 Jaarrekening 372
11.4.2 Bestuursverslag 375
11.4.3 Overige gegevens 376
11.4.4 Openbaarmaking 377
11.5 Vrijstellingen op basis van omvang 378
11.5.1 Criteria 378
11.5.2 Vrijstellingen 381
11.6 Consolidatie 383
11.7 Eigen vermogen en uitkeringen 386
11.7.1 Eigen vermogen en wettelijke reserves 386
11.7.2 Uitkeringen 389
11.8 Sancties 390
11.8.1 Aansprakelijkheid jegens de rechtspersoon 390
11.8.2 Aansprakelijkheid in het geval van faillissement 391
11.8.3 Strafrechtelijke aansprakelijkheid 393
11.8.4 Ontbinding door de Kamer van Koophandel 393
11.9 Sectorwetgeving 394
11.9.1 Zorginstellingen 394
11.9.2 Woningcorporaties 397

Hoofdstuk 12. Ontbinding en vereffening 405
G.J.C. Rensen
12.1 Inleiding 405
12.2 Eerste luik: ontbinding en vereffening 405
12.2.1 Besluitvorming 405
12.2.2 Ontbinding van rechtswege 407
12.2.3 Ontbinding door de Kamer van Koophandel 409
12.2.4 Verbodenverklaring en ontbinding door de rechter 410
12.2.5 Ontbinding door de rechter 413
12.2.6 Vereffening 415
12.2.6.1 Algemeen 415
12.2.6.2 Coöperatie/onderlinge waarborgmaatschappij met W.A./B.A.-regime 416
12.3 Tweede luik: bijzonderheden 419
12.3.1 Herroeping ontbindingsbesluit 419
12.3.2 Turboliquidatie 421
12.3.3 Heropening van de vereffening 422
12.3.4 Materiële liquidatie 424
12.3.5 De onderlinge waarborgmaatschappij met een in aandelen verdeeld kapitaal 427
12.3.6 Herstructurering van een vereniging i.l. 429
12.4 Conclusie 430

Trefwoordenregister 435