Over Frans Pennings
F.J.L. Pennings is hoogleraar Internationaal socialezekerheidsrecht aan de Universiteit van Tilburg en de Universiteit van Utrecht.
Frans Pennings
F.J.L. Pennings is hoogleraar Internationaal socialezekerheidsrecht aan de Universiteit van Tilburg en de Universiteit van Utrecht.
Meer over de auteurs
Frans Pennings,
Saskia Peters
e.a.
Europees Arbeidsrecht
Gebonden Nederlands 2021 5e druk 9789013159271Op voorraad | Vandaag voor 23:00 besteld, morgen in huis
Samenvatting
Deze titel verkent het gehele terrein van het Europees arbeidsrecht, van sociale grondrechten tot juridische vraagstukken die spelen bij het grensoverschrijdende werknemers- en dienstenverkeer binnen de EU. De lezer krijgt inzicht in de uiteenlopende kwesties binnen het Europees arbeidsrecht, evenals de achtergronden en oorzaken van potentiële spanningen. Op het eerste gezicht lijkt het arbeidsrecht een puur nationale kwestie.
Toch heeft Europa inmiddels een verregaande invloed op het nationale arbeidsrecht. Hoewel we een groot deel van deze Europese invloeden als vanzelfsprekend beschouwen, kunnen Europese regels echter ook tot spanningen leiden. Al sinds de oprichting van de EEG in 1957 worstelt Europa met het verenigen van economische en sociale doelstellingen in zijn regelgevend optreden. Op welke wijze lopen nationale en Europese normen en belangen op sociaal-economisch gebied uiteen? En hoe kunnen deze effectief worden verenigd? Europees arbeidsrecht bestrijkt het brede terrein van het Europees arbeidsrecht. Het biedt de lezer niet alleen een grondige bespreking van het gehele 'Europees sociaal acquis', maar ook inzicht in de achtergronden en oorzaken van genoemde spanningen.
Aan de orde komen onder meer:
- de verhouding tussen Europees en nationaal (arbeids)recht -
- sociale grondrechten
- gelijke behandeling
- arbeidsomstandigheden en arbeidstijden
- insolventie
- collectief ontslag
- overgang van onderneming
- medezeggenschap
- de rol van sociale partners op Europees niveau
- flexibele arbeidsrelaties en nieuwe werkvormen
- juridische vraagstukken die spelen bij het grensoverschrijdende werknemers- en dienstenverkeer binnen de EU
Deze 5e druk van Europees arbeidsrecht is ten opzichte van de vorige druk volledig geactualiseerd, met toevoeging van een hoofdstuk over de mogelijkheden van sociale politiek ten behoeve van precaire arbeidsrelaties. Hiermee vormt de uitgave het meest complete en actuele overzicht van het Europees arbeidsrecht. De titel is in de eerste plaats geschreven voor het universitaire Masteronderwijs in het Europese arbeidsrecht, maar is eigenlijk onmisbaar voor iedere jurist die zich met het (Europese, internationale en/of #Nederlandse#) arbeidsrecht bezighoudt. Het eveneens bij Wolters Kluwer verschenen wetboek, #Wetgeving Europees Arbeidsrecht#, sluit zowel qua selectie als thematische ordening bij dit boek aan.
Specificaties
ISBN13:9789013159271
Taal:Nederlands
Bindwijze:gebonden
Aantal pagina's:512
Uitgever:Wolters Kluwer
Druk:5
Verschijningsdatum:26-7-2021
Hoofdrubriek:Juridisch
ISSN:
Jongbloed:Europees arbeidsrecht
Lezersrecensies
Wees de eerste die een lezersrecensie schrijft!
Over Saskia Peters
Saskia Peters is universitair hoofddocent arbeidsrecht en socialezekerheidsrecht aan de Universteit van Amsterdam.
Inhoudsopgave
Voorwoord / V
Afkortingen / XVII
HOOFDSTUK 1
Europees arbeidsrecht – een inleiding / 1
Frans Pennings en Saskia Peters
1.1 Inleiding / 1
1.2 Europees arbeidsrecht: belang, bronnen en afbakening / 2
1.3 De ontwikkeling van sociaal beleid in de Europese Unie / 4
1.3.1 Inleiding / 4
1.3.2 Het EEG-Verdrag van 1957 / 4
1.3.3 De invoering van sociale beleidsmaatregelen in de jaren zeventig / 6
1.3.4 De jaren negentig / 7
1.3.5 Ontwikkelingen vanaf 2000 / 9
1.3.6 De geleidelijke erkenning van grondrechten in de Europese Unie / 11
1.4 De bevoegdheden van de Uniewetgever / 13
1.4.1 Inleiding / 13
1.4.2 De bevoegdheden van de Unie tot regelgevend optreden / 13
1.4.2.1 Bevoegdheidstoedeling en soort bevoegdheid / 13
1.4.2.2 Subsidiariteit en evenredigheid / 15
1.4.3 Arbeidsrechtelijke Uniewetgeving: vorm en rechtsbasis / 17
1.4.3.1 Vorm – verordeningen en richtlijnen – en specifieke kenmerken voor arbeidsrecht / 17
1.4.3.2 Rechtsbasis / 19
1.4.4 Andere reguleringsmethoden Unie op arbeidsrechtelijk gebied: soft law, OMC / 26
1.5 Handhaving en verwezenlijking van EU-arbeidsrecht / 28
1.5.1 Inleiding / 28
1.5.2 Administratieve handhaving van het EU-arbeidsrecht / 29
1.5.3 Procedures voor het Hof van Justitie / 30
1.5.3.1 De inbreukprocedure / 30
1.5.3.2 De prejudiciële procedure / 31
1.5.4 Doctrines van directe en indirecte werking / 34
1.5.4.1 Doctrine van indirecte werking / 34
1.5.4.2 Doctrine van directe werking / 36
1.5.5 Doctrine van staatsaansprakelijkheid / 38
1.6 Tot slot / 39
HOOFDSTUK 2
Sociale grondrechten / 41
Frans Pennings en Saskia Peters
2.1 Inleiding / 41
2.2 De ontwikkeling van (sociale) grondrechten binnen de EU / 41
2.3 Het Handvest van de Grondrechten van de EU / 44
2.3.1 Inleiding / 44
2.3.2 Reikwijdte, uitlegging en werking van het Handvest / 46
2.3.2.1 Voorwaarden voor toepassing van het Handvest / 46
2.3.2.2 Geen nieuwe bevoegdheden / 47
2.3.2.3 Respect voor grondrechten in verdragen van andere organisaties en nationale grondwetten / 47
2.3.2.4 Beperkingen / 47
2.3.2.5 Het belang van de formulering van de Handvestbepalingen / 50
2.3.2.6 Horizontale werking / 51
2.4 De inhoud van het Handvest / 55
2.4.1 Titel I. Waardigheid / 55
2.4.2 Titel II. Vrijheden / 56
2.4.2.1 De eerbiediging van het privéleven en het recht op databescherming / 56
2.4.2.2 Het recht op vereniging / 58
2.4.2.3 Het recht te werken / 58
2.4.2.4 Vrijheid van ondernemerschap / 61
2.4.3 Titel III. Gelijkheid / 64
2.4.3.1 Gelijkheid en verbod van discriminatie / 64
2.4.3.2 Gelijke kansen voor mannen en vrouwen / 65
2.4.4 Titel IV. Solidariteit / 67
2.4.4.1 Informatie en raadpleging / 67
2.4.4.2 Recht op collectieve onderhandelingen en op collectieve actie / 68
2.4.4.3 Bescherming bij ongerechtvaardigd ontslag / 71
2.4.4.4 Rechtvaardige en billijke arbeidsomstandigheden en -voorwaarden / 72
2.4.4.5 Sociale zekerheid en bijstand / 73
2.4.4.6 Kinderarbeid / 75
2.4.4.7 Bescherming van beroeps- en gezinsleven / 75
2.5 Conclusies met betrekking tot het Handvest van de grondrechten / 75
2.6 Toetreding van de EU tot het EVRM / 77
HOOFDSTUK 3
Vrij verkeer, detachering en toepasselijk recht / 81
Mijke Houwerzijl
3.1 Inleiding / 81
3.2 Invoering en doel van het vrije verkeer van werknemers / 82
3.2.1 Uitwerking in wetgeving en rechtspraak / 82
3.2.2 Gefaseerde invoering / 83
3.2.3 Van faciliteren naar stimuleren / 84
3.2.4 Negatieve beeldvorming / 85
3.3 EU-werknemerschap / 86
3.3.1 Gemeenschappelijke rechtsbegrippen / 87
3.3.2 Reële en daadwerkelijke arbeid / 87
3.3.3 Bezigheid van economische aard / 89
3.3.4 Grensoverschrijdend element / 90
3.4 Algemene uitzonderingen / 92
3.4.1 Beoordelingsmarge voor lidstaat / 92
3.4.2 Individuele beoordeling / 93
3.4.3 Begrenzing / 94
3.5 De overheidsexceptie / 95
3.5.1 Functioneel begrip / 95
3.5.2 Uitwerking / 96
3.5.3 Discriminatieverbod / 97
3.6 Toegang tot de arbeidsmarkt: reis- en verblijfsrechten / 97
3.6.1 De Verblijfsrichtlijn / 97
3.6.2 Vier gradaties / 98
3.6.3 Formaliteiten / 99
3.6.4 Verblijfsrecht werkzoekende / 99
3.6.5 Behoud van status EU-werknemer / 100
3.7 Gelijke behandeling met nationale werknemers / 101
3.7.1 Fundamenteel rechtsbeginsel / 101
3.7.2 Bestuurlijke activiteiten / 103
3.7.3 Sociale voordelen / 103
3.7.4 Sportactiviteiten en het belemmeringsverbod / 105
3.8 Uitoefening van verleende rechten / 107
3.9 Vormen van grensoverschrijdende arbeidsmobiliteit / 108
3.9.1 Inleiding / 108
3.9.2 Vijf vormen van grensoverschrijdende arbeidsmobiliteit / 108
3.10 Vaststelling van het toepasselijke arbeidsrecht / 110
3.10.1 Inleiding / 110
3.10.2 Uitgangspunten / 110
3.10.3 Het gewoonlijk werkland nader beschouwd / 111
3.10.4 Vestigingsplaats werkgever is restoptie / 113
3.10.5 Ontsnappingsclausule als correctiemechanisme / 113
3.10.6 Rome I en verschillende vormen van arbeidsmobiliteit / 114
3.10.7 Bijzonder dwingend recht heeft voorrang / 114
3.10.8 Verband tussen Rome I en de Detacheringsrichtlijn / 115
3.11 Detachering van werknemers / 117
3.11.1 Onderscheid tussen detachering en vrij verkeer van werknemers / 117
3.11.2 Algemeen: vrij verkeer van diensten / 118
3.11.3 Status aparte en het verblijfsrecht van gedetacheerde werknemers / 119
3.11.4 Arbeidsrechtelijke positie van gedetacheerde werknemers / 120
3.11.5 Cao-stelsels en ruimte voor loonconcurrentie bij detachering / 122
3.11.6 Rechtsontwikkeling in reactie op haperende handhaving en afkalvend draagvlak / 124
3.11.7 Doel en inhoud van de (herziene) Detacheringsrichtlijn / 126
3.11.8 Personele werkingssfeer / 127
3.11.9 ‘Oneerlijke praktijken’ en schijnconstructies / 129
3.11.10 Materiële werkingssfeer / 130
3.11.11 Transparantievereisten en vergelijking van arbeidsvoorwaarden / 132
3.11.12 Ketenaansprakelijkheid voor lonen en nationale controlemaatregelen / 133
3.12 Vaststelling van het toepasselijke socialezekerheidsrecht / 134
3.12.1 Inleiding / 134
3.12.2 Doel en coördinatieprincipes / 136
3.12.3 Personele werkingssfeer / 137
3.12.4 Materiële werkingssfeer / 138
3.12.5 Aanwijsregels: hoofdregel / 140
3.12.6 Aanwijsregels: uitzonderingen / 141
3.12.7 Detachering nader beschouwd / 143
3.12.8 Verordening 883/04 versus Verordening 492/11 / 146
3.12.9 Verordening 883/04 versus Rome I / 146
3.13 De Europese Arbeidsautoriteit / 148
HOOFDSTUK 4
Gelijke behandeling / 151
Albertine Veldman
4.1 Inleiding / 151
4.1.1 Totstandkoming van het gelijkebehandelingsrecht / 151
4.1.2 Opzet van het hoofdstuk / 152
4.2 Bronnen van het gelijkebehandelingsrecht / 153
4.2.1 Secundaire rechtsbronnen (gelijkebehandelingsrichtlijnen) / 153
4.2.2 Primaire rechtsbronnen / 154
4.2.2.1 Artikel 157 VWEU / 154
4.2.2.2 Het EU-Handvest en het algemene beginsel van gelijke behandeling / 155
4.2.3 Implementatie in het Nederlandse recht / 156
4.3 Personele werkingssfeer / 156
4.4 Het concept van (verboden) discriminatie / 157
4.4.1 Directe discriminatie / 157
4.4.2 Intimidatie / 158
4.4.3 Opdracht tot discrimineren / 159
4.4.4 Associatieve discriminatie / 159
4.4.5 Weigeren van een redelijke aanpassing / 160
4.4.6 Toegelaten uitzonderingen bij directe discriminatie / 160
4.4.6.1 Wezenlijke beroepsvereisten / 161
4.4.6.2 Positieve actie / 162
4.4.6.3 Artikel 2 lid 5 Richtlijn 2000/78 / 164
4.4.6.4 Specifieke uitzonderingen voor sekse, leeftijd en handicap / 165
4.4.7 Indirecte discriminatie / 166
4.4.7.1 Bijzondere benadeling / 166
4.4.7.2 Objectieve rechtvaardiging / 167
4.5 Thema’s van materieel gelijkebehandelingsrecht: sekse / 169
4.5.1 De discriminatiegrond van sekse / 169
4.5.2 Materiële werkingssfeer / 169
4.5.3 Gelijke beloning / 170
4.5.3.1 Het loonbegrip / 170
4.5.3.2 Indirect discriminerende beloningsvoorwaarden / 171
4.5.3.3 Paarsgewijze vergelijking / 172
4.5.3.4 Pay Transparency / 173
4.5.4 Zwangerschapsdiscriminatie / 174
4.5.4.1 Gelijke behandeling in wisselwerking met de Zwangerschapsrichtlijn / 175
4.5.4.2 Gelijke behandeling in wisselwerking met de Ouderschapsverlofrichtlijn / 177
4.6 Thema’s van materieel gelijkebehandelingsrecht: ras en etnische afstamming / 178
4.6.1 De discriminatiegrond van ras / 178
4.6.2 Afbakening van ras, etnische afstamming en nationaliteit / 178
4.6.3 Algemene racistische uitlatingen en toegang tot de arbeid / 180
4.7 Thema’s van materieel gelijkebehandelingsrecht: godsdienst of overtuiging / 180
4.7.1 De discriminatiegrond van godsdienst / 180
4.7.2 Hoofddoeken en neutraliteitsvoorschriften / 181
4.7.3 Religieuze feestdagen / 182
4.8 Thema’s van materieel gelijkebehandelingsrecht: handicap / 182
4.8.1 De discriminatiegrond van handicap / 182
4.8.2 Afbakening van handicap en ziekte / 183
4.8.3 Ontslag van de gehandicapte werknemer / 184
4.9 Thema’s van materieel gelijkebehandelingsrecht: leeftijd / 185
4.9.1 De discriminatiegrond van leeftijd / 185
4.9.2 Pensioenontslag / 186
4.9.3 Aftopping van ontslagvergoedingen / 187
4.9.4 Aanstellingsbeleid voor jonge werknemers / 189
4.10 Thema’s van materieel gelijkebehandelingsrecht: seksuele geaardheid / 190
4.10.1 De discriminatiegrond van seksuele geaardheid / 190
4.10.2 Algemene homofobe uitlatingen en toegang tot de arbeid / 190
4.10.3 Arbeidsvoorwaarden gekoppeld aan burgerlijke staat / 191
4.11 Handhaving van het gelijkebehandelingsrecht / 192
4.11.1 Individuele handhaving / 193
4.11.2 Bewijslast / 194
4.11.3 Institutionele handhaving / 194
4.12 Tot slot / 195
HOOFDSTUK 5
Flexibele arbeid / 197
Nuna Zekić
5.1 Inleiding / 197
5.2 Totstandkoming en rechtsbasis van de richtlijnen / 198
5.3 Deeltijdwerk / 200
5.3.1 Inleiding / 200
5.3.2 Personele werkingssfeer van de Deeltijdrichtlijn / 201
5.3.3 Het discriminatieverbod bij de arbeidsvoorwaarden / 202
5.3.4 Pro rata-beginsel / 203
5.3.5 Bevordering van deeltijdwerk / 204
5.4 Tijdelijk werk / 205
5.4.1 Inleiding / 205
5.4.2 Personele werkingssfeer / 205
5.4.3 Het discriminatieverbod bij de arbeidsvoorwaarden / 206
5.4.4 Het misbruikverbod bij opeenvolgende arbeidsovereenkomsten voor bepaalde tijd / 210
5.4.4.1 Objectieve redenen voor vernieuwing van tijdelijk contracten / 211
5.4.4.2 Beperking van duur en/of aantal van tijdelijke contracten / 212
5.4.4.3 ‘Opeenvolgende’ overeenkomsten / 214
5.4.5 Handhaving en non-regressie / 214
5.5 Uitzendwerk / 215
5.5.1 Inleiding / 215
5.5.2 Doel en personele werkingssfeer / 216
5.5.3 Gelijke behandeling / 217
5.5.3.1 Gelijke behandelingsgebod ten aanzien van essentiële arbeidsvoorwaarden / 217
5.5.3.2 Uitzonderingen op het gelijkebehandelingsgebod / 218
5.5.3.3 Passende maatregelen ter voorkoming van misbruik / 219
5.5.4 Belemmeringsverbod, medezeggenschap en handhaving / 220
5.5.5 Bevordering van uitzendwerk / 221
5.6 Oproepwerk / 222
5.7 Tot slot / 224
HOOFDSTUK 6
Collectief onderhandelen onder EU-recht: mogelijkheden en beperkingen / 227
Teun Jaspers
6.1 Inleiding / 227
A. Collectieve onderhandelingen op Europees niveau / 230
6.2 De Europese sociale dialoog / 230
6.2.1 Instelling en vormen van sociale dialoog op EU-niveau / 232
6.2.2 Partijen: sociale partners; representativiteit / 233
6.2.2.1 Representativiteitsvereiste / 234
6.2.3 Procedures en uitkomsten van de sociale dialoog / 237
6.2.3.1 Procedure van medewetgeving: raadpleging van sociale partners / 237
6.2.4 Procedure van tenuitvoerlegging van raamovereenkomsten / 241
6.2.4.1 Tenuitvoerlegging door middel van een Besluit van de Raad / 241
6.3 Transnationale bedrijfsakkoorden / 243
6.3.1 Inleiding / 243
6.3.2 Inhoud, vorm en werking / 244
B. Vakbondsrechten in het Europese recht / 245
6.4 Inleiding / 245
6.4.1 Betekenis van internationale verdragen inzake vakbondsrechten in de EU / 246
6.4.2 Inhoud van de vakbondsrechten / 247
6.4.3 Het recht van vereniging / 248
6.4.4 Het recht op collectieve onderhandelingen / 251
6.5 Vakbondsrechten en de interne markt. Botsing met mededingingsrecht? / 252
6.5.1 Inleiding / 252
6.5.2 Europees kader / 253
6.5.3 Albany- en Van der Woude-formule / 254
6.5.3.1 Door de sociale partners gesloten collectieve arbeidsovereenkomst: van nature / 255
6.5.3.2 Doel: sociaal beleid ter verbetering van arbeidsvoorwaarden en -omstandigheden / 256
6.5.4 Uitbreiding of beperking Albany en Van der Woude-formule: zelfstandig werkenden / 257
6.6 Het recht op collectieve acties / 261
6.6.1 Inleiding / 261
6.6.2 Europees juridisch kader / 262
6.6.3 Van erkenning naar beperkingen / 264
6.6.4 Criteria voor evenwicht: Laval en Viking / 266
6.6.4.1 Legitiem doel / 269
6.6.4.2 Evenredigheidsbeginsel: geschikt en noodzakelijk / 270
6.6.5 Blik vooruit: hoe verder? / 272
HOOFDSTUK 7
Herstructurering / 275
Anne Pieter van der Mei en Herman Voogsgeerd
7.1 Inleiding / 275
7.2 Collectief ontslag / 276
7.2.1 Inleiding / 276
7.2.2 Het begrip ‘collectief ontslag’ / 277
7.2.3 De verplichtingen van de werkgever / 281
7.3 Overgang van onderneming / 283
7.3.1 Inleiding / 283
7.3.2 Werknemersbegrip / 283
7.3.3 Overgang van een onderneming als gevolg van een overeenkomst of fusie / 285
7.3.4 Overgang van onderneming / 287
7.3.5 Overheid / 293
7.3.6 Insolventie / 294
7.3.7 Behoud van rechten / 296
7.3.8 Ontslagbescherming / 299
7.3.9 Medezeggenschap / 300
7.4 Insolventie van de werkgever / 302
7.4.1 Inleiding / 302
7.4.2 Werkingssfeer en definities / 302
7.4.3 Werknemersbescherming / 304
7.4.4 Bedrijfspensioenen ex-werknemers / 305
7.4.5 Grensoverschrijdende gevallen / 306
HOOFDSTUK 8
Medezeggenschap / 307
Nicola Gundt en Marcus Meyer
8.1 Inleiding / 307
8.2 Historisch kader / 308
8.2.1 Minimale harmonisatie van medezeggenschap op nationaal niveau / 308
8.2.2 Medezeggenschap in ‘Europese ondernemingen’ / 308
8.2.3 Vennootschapsrechtelijke medezeggenschap (werknemersparticipatie) / 309
8.2.4 De Mobiliteitsrichtlijn / 310
8.3 Grondslag van het Europese medezeggenschapsrecht / 310
8.4 Kernwaarden van het medezeggenschapsrecht / 311
8.4.1 Geest van Samenwerking / 311
8.4.2 Geheimhouding / 312
8.5 Kernbegrippen in het medezeggenschapsrecht / 312
8.5.1 Inleiding / 312
8.5.2 Informatie: begrip, omvang en tijdstip / 313
8.5.2.1 Omvang informatieplicht / 313
8.5.2.2 Tijdig / 315
8.5.3 Raadpleging: begrip, omvang en tijdstip / 315
8.5.3.1 Omvang raadplegingsplicht / 316
8.5.3.2 Tijdig / 316
8.6 De Europese Ondernemingsraad / 317
8.6.1 Inleiding / 317
8.6.2 Onderneming/Concern met communautaire dimensie / 317
8.6.3 Verplichting voor het hoofdbestuur / 318
8.6.4 De procedure voor de instelling van de EOR / 319
8.6.5 De overeenkomst omtrent de instelling van de EOR / 320
8.6.6 De bevoegdheden van de EOR: transnationale kwesties / 322
8.6.7 Verhouding EOR – lokale ondernemingsraad / 323
8.6.8 De IRP / 323
8.7 De Europese Vennootschap/Societas Europaea (SE) / 324
8.7.1 Inleiding / 324
8.7.2 Medezeggenschap bij de SE / 324
8.7.3 Implementatie / 327
8.8 Medezeggenschap bij grensoverschrijdende transacties / 327
8.8.1 Grensoverschrijdende fusies (Richtlijn 2017/1132) / 328
8.8.2 Grensoverschrijdende omzettingen en afsplitsingen (Richtlijn 2019/2121 (Mobiliteitsrichtlijn)) / 329
8.9 Handhaving en sancties / 333
8.9.1 Handhaving / 333
8.9.2 Knelpunten / 334
8.9.3 Sancties / 335
HOOFDSTUK 9
Arbeidsomstandigheden en arbeidstijden / 337
Jan Popma en Willemijn Roozendaal
9.1 Inleiding / 337
9.2 Europees arbeidsomstandighedenrecht / 339
9.2.1 Algemene beginselen / 340
9.2.2 Zorgplicht / 341
9.2.3 Algemene preventieprincipes / 343
9.2.4 Risico-evaluatie / 344
9.2.5 Participatie werknemers(vertegenwoordigers) / 345
9.2.6 Arbodiensten en deskundige werknemers / 346
9.2.7 Verplichtingen van werknemers / 347
9.3 Dochterrichtlijnen en Framework Agreements / 348
9.3.1 Arbeidsplaatsen / 349
9.3.2 Beeldschermwerk / 350
9.3.3 Chemische en biologische agentia / 351
9.3.4 Bijzondere groepen werknemers / 358
9.3.5 Framework Agreements / 361
9.3.6 Tussenbeschouwing / 363
9.4 Arbeidstijden / 364
9.4.1 Inleiding / 364
9.4.2 Doelstelling en toepassingsgebied van de Arbeidstijdenrichtlijn / 367
9.4.3 Het begrip arbeidstijd / 368
9.4.4 Materiële normen / 370
9.4.5 Afwijkingen en uitzonderingen / 371
9.4.6 Vakantie / 373
9.4.7 Variabele arbeidstijden / 376
9.4.8 Tussenbeschouwing / 377
9.5 Handhaving / 378
9.6 Nabeschouwing / 380
HOOFDSTUK 10
Europese sociale politiek en atypische arbeidsrelaties / 383
Frans Pennings
10.1 Inleiding / 383
10.2 Het werknemersbegrip in het EU-arbeidsrecht / 384
10.2.1 De term ‘werknemer’ in het verdrag / 385
10.2.1.1 De bepaling over het vrije verkeer van werknemers / 385
10.2.1.2 De bepaling over gelijk loon voor mannen en vrouwen / 387
10.2.1.3 Mededinging en cao’s / 388
10.2.2 De term ‘werknemer’ in richtlijnen van sociale politiek / 389
10.2.2.1 Richtlijnen met een definitie van ‘werknemer’ / 389
10.2.2.2 Richtlijnen zonder definitie van ‘werknemer’ / 390
10.2.2.3 Richtlijnen waarin voor het werknemersbegrip wordt aangesloten bij het nationale recht / 391
10.2.2.4 Conclusie over het werknemersbegrip / 394
10.3 De Europese Sociale Pijler / 396
10.3.1 Algemeen / 396
10.3.2 Richtlijn 2019/1152 betreffende transparante en voorspelbare arbeidsvoorwaarden / 397
10.3.2.1 Inleiding / 397
10.3.2.2 Het werknemersbegrip van de Richtlijn / 397
10.3.2.3 De inhoud van de Richtlijn / 400
10.3.3 Aanbeveling betreffende toegang tot sociale bescherming / 400
10.3.4 Recht op toereikend minimumloon en billijke lonen / 402
10.3.4.1 Band met de Pijler / 402
10.3.4.2 De richtlijn / 402
10.3.4.3 Personenkring / 403
10.3.4.4 Criteria ten aanzien van het minimumloon / 403
10.4 Aanbesteding door overheidsinstanties en sociaal beleid / 404
10.4.1 Inleiding / 404
10.4.2 Aanbesteding en sociale voorwaarden / 405
10.4.2.1 Inleiding / 405
10.4.2.2 De geleidelijke toelating van sociale voorwaarden in het aanbestedingsrecht / 406
10.4.2.3 Richtlijn 2014/24 / 410
10.4.3 Aanbesteding en arbeidsvoorwaarden / 411
10.4.3.1 Kort overzicht van de Detacheringsrichtlijn / 412
10.4.3.2 Illustratie van het effect van de Detacheringsrichtlijn op aanbesteding / 412
10.5 Mededinging en tariefafspraken voor atypische werknemers / 415
Lijst van auteurs / 419
Literatuur / 421
Jurisprudentie / 471
Afkortingen / XVII
HOOFDSTUK 1
Europees arbeidsrecht – een inleiding / 1
Frans Pennings en Saskia Peters
1.1 Inleiding / 1
1.2 Europees arbeidsrecht: belang, bronnen en afbakening / 2
1.3 De ontwikkeling van sociaal beleid in de Europese Unie / 4
1.3.1 Inleiding / 4
1.3.2 Het EEG-Verdrag van 1957 / 4
1.3.3 De invoering van sociale beleidsmaatregelen in de jaren zeventig / 6
1.3.4 De jaren negentig / 7
1.3.5 Ontwikkelingen vanaf 2000 / 9
1.3.6 De geleidelijke erkenning van grondrechten in de Europese Unie / 11
1.4 De bevoegdheden van de Uniewetgever / 13
1.4.1 Inleiding / 13
1.4.2 De bevoegdheden van de Unie tot regelgevend optreden / 13
1.4.2.1 Bevoegdheidstoedeling en soort bevoegdheid / 13
1.4.2.2 Subsidiariteit en evenredigheid / 15
1.4.3 Arbeidsrechtelijke Uniewetgeving: vorm en rechtsbasis / 17
1.4.3.1 Vorm – verordeningen en richtlijnen – en specifieke kenmerken voor arbeidsrecht / 17
1.4.3.2 Rechtsbasis / 19
1.4.4 Andere reguleringsmethoden Unie op arbeidsrechtelijk gebied: soft law, OMC / 26
1.5 Handhaving en verwezenlijking van EU-arbeidsrecht / 28
1.5.1 Inleiding / 28
1.5.2 Administratieve handhaving van het EU-arbeidsrecht / 29
1.5.3 Procedures voor het Hof van Justitie / 30
1.5.3.1 De inbreukprocedure / 30
1.5.3.2 De prejudiciële procedure / 31
1.5.4 Doctrines van directe en indirecte werking / 34
1.5.4.1 Doctrine van indirecte werking / 34
1.5.4.2 Doctrine van directe werking / 36
1.5.5 Doctrine van staatsaansprakelijkheid / 38
1.6 Tot slot / 39
HOOFDSTUK 2
Sociale grondrechten / 41
Frans Pennings en Saskia Peters
2.1 Inleiding / 41
2.2 De ontwikkeling van (sociale) grondrechten binnen de EU / 41
2.3 Het Handvest van de Grondrechten van de EU / 44
2.3.1 Inleiding / 44
2.3.2 Reikwijdte, uitlegging en werking van het Handvest / 46
2.3.2.1 Voorwaarden voor toepassing van het Handvest / 46
2.3.2.2 Geen nieuwe bevoegdheden / 47
2.3.2.3 Respect voor grondrechten in verdragen van andere organisaties en nationale grondwetten / 47
2.3.2.4 Beperkingen / 47
2.3.2.5 Het belang van de formulering van de Handvestbepalingen / 50
2.3.2.6 Horizontale werking / 51
2.4 De inhoud van het Handvest / 55
2.4.1 Titel I. Waardigheid / 55
2.4.2 Titel II. Vrijheden / 56
2.4.2.1 De eerbiediging van het privéleven en het recht op databescherming / 56
2.4.2.2 Het recht op vereniging / 58
2.4.2.3 Het recht te werken / 58
2.4.2.4 Vrijheid van ondernemerschap / 61
2.4.3 Titel III. Gelijkheid / 64
2.4.3.1 Gelijkheid en verbod van discriminatie / 64
2.4.3.2 Gelijke kansen voor mannen en vrouwen / 65
2.4.4 Titel IV. Solidariteit / 67
2.4.4.1 Informatie en raadpleging / 67
2.4.4.2 Recht op collectieve onderhandelingen en op collectieve actie / 68
2.4.4.3 Bescherming bij ongerechtvaardigd ontslag / 71
2.4.4.4 Rechtvaardige en billijke arbeidsomstandigheden en -voorwaarden / 72
2.4.4.5 Sociale zekerheid en bijstand / 73
2.4.4.6 Kinderarbeid / 75
2.4.4.7 Bescherming van beroeps- en gezinsleven / 75
2.5 Conclusies met betrekking tot het Handvest van de grondrechten / 75
2.6 Toetreding van de EU tot het EVRM / 77
HOOFDSTUK 3
Vrij verkeer, detachering en toepasselijk recht / 81
Mijke Houwerzijl
3.1 Inleiding / 81
3.2 Invoering en doel van het vrije verkeer van werknemers / 82
3.2.1 Uitwerking in wetgeving en rechtspraak / 82
3.2.2 Gefaseerde invoering / 83
3.2.3 Van faciliteren naar stimuleren / 84
3.2.4 Negatieve beeldvorming / 85
3.3 EU-werknemerschap / 86
3.3.1 Gemeenschappelijke rechtsbegrippen / 87
3.3.2 Reële en daadwerkelijke arbeid / 87
3.3.3 Bezigheid van economische aard / 89
3.3.4 Grensoverschrijdend element / 90
3.4 Algemene uitzonderingen / 92
3.4.1 Beoordelingsmarge voor lidstaat / 92
3.4.2 Individuele beoordeling / 93
3.4.3 Begrenzing / 94
3.5 De overheidsexceptie / 95
3.5.1 Functioneel begrip / 95
3.5.2 Uitwerking / 96
3.5.3 Discriminatieverbod / 97
3.6 Toegang tot de arbeidsmarkt: reis- en verblijfsrechten / 97
3.6.1 De Verblijfsrichtlijn / 97
3.6.2 Vier gradaties / 98
3.6.3 Formaliteiten / 99
3.6.4 Verblijfsrecht werkzoekende / 99
3.6.5 Behoud van status EU-werknemer / 100
3.7 Gelijke behandeling met nationale werknemers / 101
3.7.1 Fundamenteel rechtsbeginsel / 101
3.7.2 Bestuurlijke activiteiten / 103
3.7.3 Sociale voordelen / 103
3.7.4 Sportactiviteiten en het belemmeringsverbod / 105
3.8 Uitoefening van verleende rechten / 107
3.9 Vormen van grensoverschrijdende arbeidsmobiliteit / 108
3.9.1 Inleiding / 108
3.9.2 Vijf vormen van grensoverschrijdende arbeidsmobiliteit / 108
3.10 Vaststelling van het toepasselijke arbeidsrecht / 110
3.10.1 Inleiding / 110
3.10.2 Uitgangspunten / 110
3.10.3 Het gewoonlijk werkland nader beschouwd / 111
3.10.4 Vestigingsplaats werkgever is restoptie / 113
3.10.5 Ontsnappingsclausule als correctiemechanisme / 113
3.10.6 Rome I en verschillende vormen van arbeidsmobiliteit / 114
3.10.7 Bijzonder dwingend recht heeft voorrang / 114
3.10.8 Verband tussen Rome I en de Detacheringsrichtlijn / 115
3.11 Detachering van werknemers / 117
3.11.1 Onderscheid tussen detachering en vrij verkeer van werknemers / 117
3.11.2 Algemeen: vrij verkeer van diensten / 118
3.11.3 Status aparte en het verblijfsrecht van gedetacheerde werknemers / 119
3.11.4 Arbeidsrechtelijke positie van gedetacheerde werknemers / 120
3.11.5 Cao-stelsels en ruimte voor loonconcurrentie bij detachering / 122
3.11.6 Rechtsontwikkeling in reactie op haperende handhaving en afkalvend draagvlak / 124
3.11.7 Doel en inhoud van de (herziene) Detacheringsrichtlijn / 126
3.11.8 Personele werkingssfeer / 127
3.11.9 ‘Oneerlijke praktijken’ en schijnconstructies / 129
3.11.10 Materiële werkingssfeer / 130
3.11.11 Transparantievereisten en vergelijking van arbeidsvoorwaarden / 132
3.11.12 Ketenaansprakelijkheid voor lonen en nationale controlemaatregelen / 133
3.12 Vaststelling van het toepasselijke socialezekerheidsrecht / 134
3.12.1 Inleiding / 134
3.12.2 Doel en coördinatieprincipes / 136
3.12.3 Personele werkingssfeer / 137
3.12.4 Materiële werkingssfeer / 138
3.12.5 Aanwijsregels: hoofdregel / 140
3.12.6 Aanwijsregels: uitzonderingen / 141
3.12.7 Detachering nader beschouwd / 143
3.12.8 Verordening 883/04 versus Verordening 492/11 / 146
3.12.9 Verordening 883/04 versus Rome I / 146
3.13 De Europese Arbeidsautoriteit / 148
HOOFDSTUK 4
Gelijke behandeling / 151
Albertine Veldman
4.1 Inleiding / 151
4.1.1 Totstandkoming van het gelijkebehandelingsrecht / 151
4.1.2 Opzet van het hoofdstuk / 152
4.2 Bronnen van het gelijkebehandelingsrecht / 153
4.2.1 Secundaire rechtsbronnen (gelijkebehandelingsrichtlijnen) / 153
4.2.2 Primaire rechtsbronnen / 154
4.2.2.1 Artikel 157 VWEU / 154
4.2.2.2 Het EU-Handvest en het algemene beginsel van gelijke behandeling / 155
4.2.3 Implementatie in het Nederlandse recht / 156
4.3 Personele werkingssfeer / 156
4.4 Het concept van (verboden) discriminatie / 157
4.4.1 Directe discriminatie / 157
4.4.2 Intimidatie / 158
4.4.3 Opdracht tot discrimineren / 159
4.4.4 Associatieve discriminatie / 159
4.4.5 Weigeren van een redelijke aanpassing / 160
4.4.6 Toegelaten uitzonderingen bij directe discriminatie / 160
4.4.6.1 Wezenlijke beroepsvereisten / 161
4.4.6.2 Positieve actie / 162
4.4.6.3 Artikel 2 lid 5 Richtlijn 2000/78 / 164
4.4.6.4 Specifieke uitzonderingen voor sekse, leeftijd en handicap / 165
4.4.7 Indirecte discriminatie / 166
4.4.7.1 Bijzondere benadeling / 166
4.4.7.2 Objectieve rechtvaardiging / 167
4.5 Thema’s van materieel gelijkebehandelingsrecht: sekse / 169
4.5.1 De discriminatiegrond van sekse / 169
4.5.2 Materiële werkingssfeer / 169
4.5.3 Gelijke beloning / 170
4.5.3.1 Het loonbegrip / 170
4.5.3.2 Indirect discriminerende beloningsvoorwaarden / 171
4.5.3.3 Paarsgewijze vergelijking / 172
4.5.3.4 Pay Transparency / 173
4.5.4 Zwangerschapsdiscriminatie / 174
4.5.4.1 Gelijke behandeling in wisselwerking met de Zwangerschapsrichtlijn / 175
4.5.4.2 Gelijke behandeling in wisselwerking met de Ouderschapsverlofrichtlijn / 177
4.6 Thema’s van materieel gelijkebehandelingsrecht: ras en etnische afstamming / 178
4.6.1 De discriminatiegrond van ras / 178
4.6.2 Afbakening van ras, etnische afstamming en nationaliteit / 178
4.6.3 Algemene racistische uitlatingen en toegang tot de arbeid / 180
4.7 Thema’s van materieel gelijkebehandelingsrecht: godsdienst of overtuiging / 180
4.7.1 De discriminatiegrond van godsdienst / 180
4.7.2 Hoofddoeken en neutraliteitsvoorschriften / 181
4.7.3 Religieuze feestdagen / 182
4.8 Thema’s van materieel gelijkebehandelingsrecht: handicap / 182
4.8.1 De discriminatiegrond van handicap / 182
4.8.2 Afbakening van handicap en ziekte / 183
4.8.3 Ontslag van de gehandicapte werknemer / 184
4.9 Thema’s van materieel gelijkebehandelingsrecht: leeftijd / 185
4.9.1 De discriminatiegrond van leeftijd / 185
4.9.2 Pensioenontslag / 186
4.9.3 Aftopping van ontslagvergoedingen / 187
4.9.4 Aanstellingsbeleid voor jonge werknemers / 189
4.10 Thema’s van materieel gelijkebehandelingsrecht: seksuele geaardheid / 190
4.10.1 De discriminatiegrond van seksuele geaardheid / 190
4.10.2 Algemene homofobe uitlatingen en toegang tot de arbeid / 190
4.10.3 Arbeidsvoorwaarden gekoppeld aan burgerlijke staat / 191
4.11 Handhaving van het gelijkebehandelingsrecht / 192
4.11.1 Individuele handhaving / 193
4.11.2 Bewijslast / 194
4.11.3 Institutionele handhaving / 194
4.12 Tot slot / 195
HOOFDSTUK 5
Flexibele arbeid / 197
Nuna Zekić
5.1 Inleiding / 197
5.2 Totstandkoming en rechtsbasis van de richtlijnen / 198
5.3 Deeltijdwerk / 200
5.3.1 Inleiding / 200
5.3.2 Personele werkingssfeer van de Deeltijdrichtlijn / 201
5.3.3 Het discriminatieverbod bij de arbeidsvoorwaarden / 202
5.3.4 Pro rata-beginsel / 203
5.3.5 Bevordering van deeltijdwerk / 204
5.4 Tijdelijk werk / 205
5.4.1 Inleiding / 205
5.4.2 Personele werkingssfeer / 205
5.4.3 Het discriminatieverbod bij de arbeidsvoorwaarden / 206
5.4.4 Het misbruikverbod bij opeenvolgende arbeidsovereenkomsten voor bepaalde tijd / 210
5.4.4.1 Objectieve redenen voor vernieuwing van tijdelijk contracten / 211
5.4.4.2 Beperking van duur en/of aantal van tijdelijke contracten / 212
5.4.4.3 ‘Opeenvolgende’ overeenkomsten / 214
5.4.5 Handhaving en non-regressie / 214
5.5 Uitzendwerk / 215
5.5.1 Inleiding / 215
5.5.2 Doel en personele werkingssfeer / 216
5.5.3 Gelijke behandeling / 217
5.5.3.1 Gelijke behandelingsgebod ten aanzien van essentiële arbeidsvoorwaarden / 217
5.5.3.2 Uitzonderingen op het gelijkebehandelingsgebod / 218
5.5.3.3 Passende maatregelen ter voorkoming van misbruik / 219
5.5.4 Belemmeringsverbod, medezeggenschap en handhaving / 220
5.5.5 Bevordering van uitzendwerk / 221
5.6 Oproepwerk / 222
5.7 Tot slot / 224
HOOFDSTUK 6
Collectief onderhandelen onder EU-recht: mogelijkheden en beperkingen / 227
Teun Jaspers
6.1 Inleiding / 227
A. Collectieve onderhandelingen op Europees niveau / 230
6.2 De Europese sociale dialoog / 230
6.2.1 Instelling en vormen van sociale dialoog op EU-niveau / 232
6.2.2 Partijen: sociale partners; representativiteit / 233
6.2.2.1 Representativiteitsvereiste / 234
6.2.3 Procedures en uitkomsten van de sociale dialoog / 237
6.2.3.1 Procedure van medewetgeving: raadpleging van sociale partners / 237
6.2.4 Procedure van tenuitvoerlegging van raamovereenkomsten / 241
6.2.4.1 Tenuitvoerlegging door middel van een Besluit van de Raad / 241
6.3 Transnationale bedrijfsakkoorden / 243
6.3.1 Inleiding / 243
6.3.2 Inhoud, vorm en werking / 244
B. Vakbondsrechten in het Europese recht / 245
6.4 Inleiding / 245
6.4.1 Betekenis van internationale verdragen inzake vakbondsrechten in de EU / 246
6.4.2 Inhoud van de vakbondsrechten / 247
6.4.3 Het recht van vereniging / 248
6.4.4 Het recht op collectieve onderhandelingen / 251
6.5 Vakbondsrechten en de interne markt. Botsing met mededingingsrecht? / 252
6.5.1 Inleiding / 252
6.5.2 Europees kader / 253
6.5.3 Albany- en Van der Woude-formule / 254
6.5.3.1 Door de sociale partners gesloten collectieve arbeidsovereenkomst: van nature / 255
6.5.3.2 Doel: sociaal beleid ter verbetering van arbeidsvoorwaarden en -omstandigheden / 256
6.5.4 Uitbreiding of beperking Albany en Van der Woude-formule: zelfstandig werkenden / 257
6.6 Het recht op collectieve acties / 261
6.6.1 Inleiding / 261
6.6.2 Europees juridisch kader / 262
6.6.3 Van erkenning naar beperkingen / 264
6.6.4 Criteria voor evenwicht: Laval en Viking / 266
6.6.4.1 Legitiem doel / 269
6.6.4.2 Evenredigheidsbeginsel: geschikt en noodzakelijk / 270
6.6.5 Blik vooruit: hoe verder? / 272
HOOFDSTUK 7
Herstructurering / 275
Anne Pieter van der Mei en Herman Voogsgeerd
7.1 Inleiding / 275
7.2 Collectief ontslag / 276
7.2.1 Inleiding / 276
7.2.2 Het begrip ‘collectief ontslag’ / 277
7.2.3 De verplichtingen van de werkgever / 281
7.3 Overgang van onderneming / 283
7.3.1 Inleiding / 283
7.3.2 Werknemersbegrip / 283
7.3.3 Overgang van een onderneming als gevolg van een overeenkomst of fusie / 285
7.3.4 Overgang van onderneming / 287
7.3.5 Overheid / 293
7.3.6 Insolventie / 294
7.3.7 Behoud van rechten / 296
7.3.8 Ontslagbescherming / 299
7.3.9 Medezeggenschap / 300
7.4 Insolventie van de werkgever / 302
7.4.1 Inleiding / 302
7.4.2 Werkingssfeer en definities / 302
7.4.3 Werknemersbescherming / 304
7.4.4 Bedrijfspensioenen ex-werknemers / 305
7.4.5 Grensoverschrijdende gevallen / 306
HOOFDSTUK 8
Medezeggenschap / 307
Nicola Gundt en Marcus Meyer
8.1 Inleiding / 307
8.2 Historisch kader / 308
8.2.1 Minimale harmonisatie van medezeggenschap op nationaal niveau / 308
8.2.2 Medezeggenschap in ‘Europese ondernemingen’ / 308
8.2.3 Vennootschapsrechtelijke medezeggenschap (werknemersparticipatie) / 309
8.2.4 De Mobiliteitsrichtlijn / 310
8.3 Grondslag van het Europese medezeggenschapsrecht / 310
8.4 Kernwaarden van het medezeggenschapsrecht / 311
8.4.1 Geest van Samenwerking / 311
8.4.2 Geheimhouding / 312
8.5 Kernbegrippen in het medezeggenschapsrecht / 312
8.5.1 Inleiding / 312
8.5.2 Informatie: begrip, omvang en tijdstip / 313
8.5.2.1 Omvang informatieplicht / 313
8.5.2.2 Tijdig / 315
8.5.3 Raadpleging: begrip, omvang en tijdstip / 315
8.5.3.1 Omvang raadplegingsplicht / 316
8.5.3.2 Tijdig / 316
8.6 De Europese Ondernemingsraad / 317
8.6.1 Inleiding / 317
8.6.2 Onderneming/Concern met communautaire dimensie / 317
8.6.3 Verplichting voor het hoofdbestuur / 318
8.6.4 De procedure voor de instelling van de EOR / 319
8.6.5 De overeenkomst omtrent de instelling van de EOR / 320
8.6.6 De bevoegdheden van de EOR: transnationale kwesties / 322
8.6.7 Verhouding EOR – lokale ondernemingsraad / 323
8.6.8 De IRP / 323
8.7 De Europese Vennootschap/Societas Europaea (SE) / 324
8.7.1 Inleiding / 324
8.7.2 Medezeggenschap bij de SE / 324
8.7.3 Implementatie / 327
8.8 Medezeggenschap bij grensoverschrijdende transacties / 327
8.8.1 Grensoverschrijdende fusies (Richtlijn 2017/1132) / 328
8.8.2 Grensoverschrijdende omzettingen en afsplitsingen (Richtlijn 2019/2121 (Mobiliteitsrichtlijn)) / 329
8.9 Handhaving en sancties / 333
8.9.1 Handhaving / 333
8.9.2 Knelpunten / 334
8.9.3 Sancties / 335
HOOFDSTUK 9
Arbeidsomstandigheden en arbeidstijden / 337
Jan Popma en Willemijn Roozendaal
9.1 Inleiding / 337
9.2 Europees arbeidsomstandighedenrecht / 339
9.2.1 Algemene beginselen / 340
9.2.2 Zorgplicht / 341
9.2.3 Algemene preventieprincipes / 343
9.2.4 Risico-evaluatie / 344
9.2.5 Participatie werknemers(vertegenwoordigers) / 345
9.2.6 Arbodiensten en deskundige werknemers / 346
9.2.7 Verplichtingen van werknemers / 347
9.3 Dochterrichtlijnen en Framework Agreements / 348
9.3.1 Arbeidsplaatsen / 349
9.3.2 Beeldschermwerk / 350
9.3.3 Chemische en biologische agentia / 351
9.3.4 Bijzondere groepen werknemers / 358
9.3.5 Framework Agreements / 361
9.3.6 Tussenbeschouwing / 363
9.4 Arbeidstijden / 364
9.4.1 Inleiding / 364
9.4.2 Doelstelling en toepassingsgebied van de Arbeidstijdenrichtlijn / 367
9.4.3 Het begrip arbeidstijd / 368
9.4.4 Materiële normen / 370
9.4.5 Afwijkingen en uitzonderingen / 371
9.4.6 Vakantie / 373
9.4.7 Variabele arbeidstijden / 376
9.4.8 Tussenbeschouwing / 377
9.5 Handhaving / 378
9.6 Nabeschouwing / 380
HOOFDSTUK 10
Europese sociale politiek en atypische arbeidsrelaties / 383
Frans Pennings
10.1 Inleiding / 383
10.2 Het werknemersbegrip in het EU-arbeidsrecht / 384
10.2.1 De term ‘werknemer’ in het verdrag / 385
10.2.1.1 De bepaling over het vrije verkeer van werknemers / 385
10.2.1.2 De bepaling over gelijk loon voor mannen en vrouwen / 387
10.2.1.3 Mededinging en cao’s / 388
10.2.2 De term ‘werknemer’ in richtlijnen van sociale politiek / 389
10.2.2.1 Richtlijnen met een definitie van ‘werknemer’ / 389
10.2.2.2 Richtlijnen zonder definitie van ‘werknemer’ / 390
10.2.2.3 Richtlijnen waarin voor het werknemersbegrip wordt aangesloten bij het nationale recht / 391
10.2.2.4 Conclusie over het werknemersbegrip / 394
10.3 De Europese Sociale Pijler / 396
10.3.1 Algemeen / 396
10.3.2 Richtlijn 2019/1152 betreffende transparante en voorspelbare arbeidsvoorwaarden / 397
10.3.2.1 Inleiding / 397
10.3.2.2 Het werknemersbegrip van de Richtlijn / 397
10.3.2.3 De inhoud van de Richtlijn / 400
10.3.3 Aanbeveling betreffende toegang tot sociale bescherming / 400
10.3.4 Recht op toereikend minimumloon en billijke lonen / 402
10.3.4.1 Band met de Pijler / 402
10.3.4.2 De richtlijn / 402
10.3.4.3 Personenkring / 403
10.3.4.4 Criteria ten aanzien van het minimumloon / 403
10.4 Aanbesteding door overheidsinstanties en sociaal beleid / 404
10.4.1 Inleiding / 404
10.4.2 Aanbesteding en sociale voorwaarden / 405
10.4.2.1 Inleiding / 405
10.4.2.2 De geleidelijke toelating van sociale voorwaarden in het aanbestedingsrecht / 406
10.4.2.3 Richtlijn 2014/24 / 410
10.4.3 Aanbesteding en arbeidsvoorwaarden / 411
10.4.3.1 Kort overzicht van de Detacheringsrichtlijn / 412
10.4.3.2 Illustratie van het effect van de Detacheringsrichtlijn op aanbesteding / 412
10.5 Mededinging en tariefafspraken voor atypische werknemers / 415
Lijst van auteurs / 419
Literatuur / 421
Jurisprudentie / 471
Rubrieken
- advisering
- algemeen management
- coaching en trainen
- communicatie en media
- economie
- financieel management
- inkoop en logistiek
- internet en social media
- it-management / ict
- juridisch
- leiderschap
- marketing
- mens en maatschappij
- non-profit
- ondernemen
- organisatiekunde
- personal finance
- personeelsmanagement
- persoonlijke effectiviteit
- projectmanagement
- psychologie
- reclame en verkoop
- strategisch management
- verandermanagement
- werk en loopbaan
