‘Waarom zou iemand geen fouten mogen maken?’

Waarom heeft u dit boek geschreven?

Het is het derde in een reeks van vijf boeken, die stuk voor stuk irrationele overtuigingen behandelen die het functioneren van mensen in de weg kunnen staan. Het eerste boek heet De mythe van perfectionisme en gaat over de voor- en nadelen van perfectionistisch gedrag. Het tweede heet De mythe van de moraalridder en gaat erover dat mensen zich niet altijd zo (hoeven te) gedragen zoals jij dat graag zou willen. Na Waarom niet iedereen mij leuk hoeft te vinden volgen er nog twee. Het eerste daarvan gaat over Lage Frustratie Tolerantie, wat er op neer komt hoe je het beste met tegenslagen kunt omgaan. En tot slot komt er een boek over wat ik noem de ‘Rampenfantast’ en dat gaat erover hoe mensen door één feit negatief te interpreteren in één moeite door vrezen dat dit tot de meest rampzalige gebeurtenissen zal leiden.

Deze vijf irrationele overtuigingen zijn bekend uit de zogeheten Rationele Effectiviteittraining (RET). Heeft u redenen om ze in deze volgorde te behandelen?

Ik ben niet voor niets begonnen met de perfectionist. Het is een voor bijna iedereen herkenbaar fenomeen. We kennen het begrip perfectionisme bovendien uit het woordenboek en we weten ook dat dit op zich een mooie eigenschap is. Maar dat deze eigenschap ook veel stress kan veroorzaken, want waarom zou iemand geen fouten mogen maken? Daarnaast kan hij ook heel verlammend werken. Om een vergelijkbare reden eindig ik met de ‘Rampenfantast’, want het zogeheten rampdenken is ook tamelijk makkelijk herkenbaar. De volgorde van de drie tussenliggende delen is vrij willekeurig. De Moraalridder en de Lage Frustratie Tolerantie zijn minder in het oog springende irrationele gedachten en soms ook minder makkelijk te vertalen naar de dagelijkse praktijk. Maar dat betekent niet dat ze minder vaak voorkomen en/of dat ze minder hinderlijk kunnen zijn.

In uw boek benadrukt u ook de positieve kanten van mensen die aardig willen worden gevonden en de waardering van anderen op prijs stellen.

Dat is ook mijn missie. In beginsel is er niets mis mee om anderen te plezieren en aardig te willen worden gevonden. Zulk gedrag kan een belangrijke bijdrage leveren aan bijvoorbeeld de sfeer binnen een groep. Maar mensen kunnen in die aardigheid zo doorschieten dat ze geen kritiek meer op anderen durven te geven. Dan gaat het tegen je werken. Het duurt soms even voordat mensen door hebben dat er aan iets wat in beginsel goed is (en wat in hun jeugd zelfs functioneel was) ook een andere, venijnige kant zit. Kort gezegd zijn de goede eigenschappen van lovejunks dat ze zich goed in anderen kunnen inleven, dat ze mensen aan zich kunnen binden, dat ze anderen de ruimte bieden om zichzelf te zijn en dat het vaak fijn is om met hen om te gaan. Maar de valkuilen zijn dat ze de neiging hebben zichzelf weg te cijferen, dat ze niet durven te zeggen wat ze werkelijk denken en dat ze hun zelfwaardering ondermijnen.

Het zou mij niets verbazen wanneer vrouwen vaker dan mannen last hebben van de lovejunk in zich. Klopt dat?

Ik betwijfel of dat zo is. Het blijkt in elk geval niet uit onderzoek, en ook niet uit de trainingen die ik geef of uit de gesprekken die ik over dit onderwerp voer met mensen uit mijn omgeving. Bijna iedereen heeft er in zekere mate last van. Dat men zoekt naar de veiligheid van het ‘er bij willen horen’. Misschien dat mannen en vrouwen er anders mee omgaan. Van vrouwen wordt het normaler gevonden dat ze ‘pleasen’. Soms vindt men dat zelfs charmant.

Maar voelen vrouwen zich bijvoorbeeld niet veel meer verantwoordelijk voor de sfeer binnen een groep dan mannen?

Ik weet het niet. Maar je ziet wel dat mannen en vrouwen doorgaans een andere manier hebben om de sfeer goed te houden. Als de sfeer ongemakkelijk wordt, hebben mannen vooral de neiging om met grappen de lucht te klaren. Vrouwen zullen dan juist empatisch doorvragen en extra aandacht en zorg aan de ander besteden.

U beweert dat mensen eigenlijk geen lovejunk zijn, maar hem in zich hebben. En vaak alleen in bepaalde situaties.

Het is inderdaad een innerlijke stem waarmee je oude mythes in leven houdt en die in bepaalde situaties als het ware oude alarmsystemen in werking zet waardoor je denkt: ‘Als ik niet aardig ben, hoor ik er niet meer bij en dat is verschrikkelijk!’ Iedereen heeft ervaringen waardoor dat inmiddels achterhaalde stemmetje toch weer van zich laat horen. In mijn slotwoord schrijf ik niet voor niets dat ik dit boek heb geschreven vanuit een jarenlange ‘relatie’ met mijn lovejunk. Ik heb hem voor een deel overwonnen, maar soms, ineens, is hij er weer. En dan denk ik: kijk, daar is-ie weer. Ik ben dan niet altijd blij, maar nu herken ik hem tenminste, en weet ik wat ik kan doen om hem niet de macht over mijn denken en doen te geven. Ik weet de weg naar mijn eigen, autonome beslissingen en keuzes en daar richt ik mij dan op. En meestal is de lovejunk net zo plotseling verdwenen als hij opkwam.