Van Bergen ziet haar nieuwe boek niet als een opvolger van Gouden jaren, de bestseller uit 2014 waarvan ruim 300.000 exemplaren werden verkocht. ‘Het is eerder een aanvulling. Gouden jaren was in eerste instantie bedoeld om duidelijk te maken wat de gevolgen van economische groei voor ons leven zijn. Maar het bleek te werken als een herinneringsfabriek. Er kwamen door Gouden jaren nog zoveel mooie verhalen naar boven, dat ik ze niet kon laten liggen. Die heb ik in Het goede leven in een breder kader geplaatst. Mijn vertrekpunt was een opmerking van Jaap van Duin, econoom en voormalig Robeco-topman, die ik jaren geleden eens interviewde voor Managementboek Magazine. Hij vertelde mij destijds dat het reële beschikbare inkomen per hoofd van de bevolking sinds de jaren vijftig was verviervoudigd. Dat is natuurlijk een ongelooflijk cijfer. In dit boek wil ik laten zien wat dat betekent voor ons leven: wat gaat er schuil achter die statistieken?’
De eerste reacties op het nieuwe boek zijn lovend. Vier sterren in zowel NRC als AD en veel enthousiaste reacties van lezers. ‘De reacties zijn fantastisch’, vertelt Annegreet van Bergen. ‘Het boek ziet er prachtig uit, zeggen ze. Niet alleen omdat we voor Het goede leven kleur hebben gebruikt, maar ook dankzij het geweldige illustratiemateriaal dat we van mijn lezers hebben gekregen. Wij hadden hen gevraagd in hun oude schoenendozen te duiken en oude kiekjes op te sturen. Daar hebben we 1200 of 1500 reacties op gekregen. Daar heb ik mij met ongelooflijk veel plezier doorheen gewerkt. Uiteindelijk hebben 48 ingezonden foto’s een plaatsje in het boek gekregen. Daar zitten echt juweeltjes bij.’
De veranderingen in ons leven zijn enorm. Van Bergen beschrijft ze heel precies, vrijwel altijd zonder te oordelen. ‘Dat is bewust’, erkent ze. ‘Ik schrijf ook zelden of nooit dat iets vooruitgang is. Als ik de gestegen mobiliteit als voorbeeld mag nemen: de meeste mensen genieten daarvan, iedereen heeft tegenwoordig een auto. Er gaan tweeënhalf miljoen mensen naar de musical Soldaat van Oranje. Maar als ik kijk naar het landschap in Nederland, naar al die asfaltvlaktes in Nederland, en ik bedenk hoe al die weilanden er vroeger uitzagen, weet ik niet of dat wel vooruitgang is. Ik denk dat de kracht van het boek is dat ik mij daar ook niet aan waag.’
Slechts een enkele keer schemert haar mening tussen de regels door. ‘Als ik op een zaterdag in een koopgoot kom en al die shoppende mensen zie, denk ik wel: waar moet het met de wereld naartoe? Voor veel mensen is economische groei synoniem aan consumentisme. Als dat zo was, zou ik er met veel minder liefde over schrijven. Het onderwerp gaat veel breder. Economische groei zorgt voor emancipatie van vrouwen, voor verbeterde gezondheidszorg, voor vrede, dat ik ergens omschrijf als een weldadig neveneffect van die groei. Dat vind ik veel belangrijker.’
‘Hans Rosling, de Zweedse arts en statisticus, schrijft dat de wereld nog nooit zo weinig gewelddadig is geweest, terwijl het idee juist weid verbreid is dat dat de wereld heel gewelddadig is. Dat heeft te maken met hoe ons brein reageert op de media, op de nieuwsvoorziening. Als ergens in New York iemand de stoep oprijdt en slachtoffers maakt, moedwillig of per ongeluk, weten wij dat meteen. Dat vinden we heel erg. Daardoor verliezen veel mensen het zicht op hoe uniek de situatie is waarin wij leven. We hebben het nog nooit zo goed gehad als nu. Tijdens mijn lezingen zijn er wel eens mensen die suggereren dat het in de jaren vijftig allemaal veel beter was. Maar de mensen die dat zeggen, zijn altijd mensen die het boek niet hebben gelezen. Als zo’n opmerking wordt gemaakt, hoef ik niets te doen. De mensen die het boek wel hebben gelezen, grijpen meteen in en vertellen hoe zwaar het leven in de jaren vijftig kon zijn. U moest eens weten, zeggen ze dan.’
Over Hans van der Klis
Hans van der Klis is freelance journalist. Hij schrijft regelmatig artikelen voor Managementboek.
