Samen op kop

Het contrast kan welhaast niet groter zijn: op zoek naar de afgesproken ontmoetingsplek ergens in de betonnen bunker die Hoog Catherijne heet, loop ik per ongeluk een businesslounge binnen. Er heerst daar een serene stilte. De in pak gestoken man die terwijl ik binnenkom de lounge verlaat, heeft geen tijd om mijn begroeting te beantwoorden. Druk, druk, druk. De receptioniste aan wie ik vraag of ik hier wellicht mijn gesprekspartner zou kunnen vinden, reageert onderkoeld en ongeïnteresseerd. Nee, dit is niet Seats2Meet, maar ´Meeting Plaza´. En de bewuste gesprekspartner kent zij niet. Met enige pijn en moeite heb ik het een paar honderd meter verderop gelegen Seats2Meet uiteindelijk gevonden. Wat ik daar aantref, overtreft mijn stoutste verwachtingen.

Via een smalle doorgang, kom ik plotseling terecht in een grote ruimte, waar tientallen mensen aan lange tafels druk met hun laptop en vooral ook met elkaar bezig zijn. Er klinkt een geroezemoes van stemmen. Er wordt druk getwitterd. Ergens in een hoek is een cameraploeg in de weer om een item voor een lokaal tv-station op te nemen. Iemand komt vanachter de receptie naar mij toe gelopen en begint ongevraagd en enthousiast uit te leggen hoe bijzonder deze locatie is. ´Je kunt hier altijd gaan zitten, koffie en thee pakken en je kunt ook meelunchen.’ ‘En,’ zo vervolgt zij, ´je moet dit een beetje zien als hangout voor zzp-ers. Ik zou zeggen: feel at home.’

Is het zojuist geschetste contrast toeval of staat het symbool voor de omwentelingen die wij momenteel op economisch en maatschappelijk terrein doormaken? Veel tijd om over deze vraag na te denken heb ik niet, want inmiddels staat mijn boomlange gesprekspartner, Marcel van Marrewijk voor mij. Hij steekt meteen van wal over zijn nieuwste project: Koploperz, een (virtueel) platform voor duurzaam excellerende, inspirerende en vernieuwende bedrijven. ´Door een site te bouwen waarop alle organisaties die een award hebben gewonnen staan vermeld, willen wij inzichtelijk maken of bedrijven écht top zijn of niet. Op deze manier willen wij mensen inzicht geven hoe men als manager en bedrijf anders en beter kan presteren´, zo licht van Marrewijk zijn initiatief toe.

Zelf is hij afkomstig uit de wereld van onderzoek en awards. Als initiatiefnemer van´Great Place to Work´ heeft hij van nabij meegemaakt hoe het Nederlandse bedrijfsleven in de ban raakte van talloze awards. Wij mogen dan wel geen land van winnaars zijn, als het om het uitreiken van prijzen gaat, zijn wij er meestal als de kippen bij. Van beste werkgever tot excellente marketeer of verantwoord ketenbeheerder — in de almaar uitdijende prijzenkast is er voor ieders gading wel een prijs te vinden. Naar goed Hollands gebruik opereren de prijsuitreikende organisaties vaak volstrekt onafhankelijk van elkaar. ´Het gevolg is dat wij door alle bomen het bos niet meer zien´, aldus Van Marrewijk. ‘Bovendien zijn niet alle awardverstrekkers even serieus in het selecteren van winnaars en ook niet alle motieven van de aanbieders zijn even geloofwaardig. Net zo opportunistisch kunnen de deelnemers aan awards zijn: de PR-waarde van het winnaarschap maakt dat sommige bedrijven gaan shoppen, de top-awards met de strenge selectie vermijden en meedoen aan een minder respectabele prijs en trots roepen dat je "topwerkgever" bent.’



Is de hele gedachte van prijzen en winnaars niet een beetje Angelsaksisch en naïef? Is ondernemen niet veel meer dan een sportieve wedstrijd die uiteindelijk slechts winnaars en verliezers kent? Van Marrewijk geeft aan dat hij hier diep en lang over heeft nagedacht. ‘Naming & faming – het waarderen van de pareltjes in ons bedrijfsleven of social profit sector – is te belangrijk om het te laten verkwanselen door minder respectabele awards. Bovendien hebben wij te veel winnaars enige tijd later onderuit zien gaan. Het heeft ons doen besluiten om niet van ´winnaars´ of ´kampioenen´ maar van ´koplopers´ te spreken.

Koploperschap is een voortdurend proces . Als geen andere weten koplopers dat het meeste werk nog gedaan moet worden. Het winnen van een award kan een incident zijn, een momentopname, en biedt geen garantie op duurzaam succes, tenzij je blijft open staan voor de volgende verandering, nieuwe ontwikkelingen, van elkaar blijft leren en elkaar ondersteunt.´

Koploperschap is namelijk iets wat je met elkaar doet. In de wielrennerij zie je dat koplopers elkaar ondersteunen om het jagende peloton voor te blijven. Wij willen dat element van koploperschap accentueren. Het plaatje dat ik in dit verband gebruik, is dat van de Elfstedentocht van 1956. De vijf op kop schaatsende mannen besloten toen gezamenlijk hand in hand de streep over te gaan. Hartstikke onsportief natuurlijk en ze zijn dan ook gediskwalificeerd. Maar als gedachte voor koploperschap op het gebied van organiseren is dit een heel aantrekkelijke gedachte. Anders dan in de sport, kennen wij geen eindstreep.’

De drive achter het initiatief van Koploperz is door toedoen van de crisis alleen maar groter geworden. ´Veel bestuurders en managers lijden momenteel aan blikvernauwing. Ze zijn defensief en negatief gericht, terwijl het er juist nu om gaat om de positieve kansen te grijpen. Hoewel het inmiddels volstrekt duidelijk is geworden dat we niet op de oude voet verder kunnen, tonen de meeste bedrijven koudwatervrees als het gaat om echt te veranderen. Door inzicht te geven in de beweegredenen en succesfactoren van koplopers, maar vooral ook door het uitwisselen van ervaringen, hopen wij aarzelende managers over de streep te trekken´.

Dat dit laatste broodnodig is, wordt nogmaals beklemtoond als de nieuwe site een paar dagen later officieel wordt gepresenteerd. In een presentatie geeft Ronald van den Hoff, medeoprichter van Stichting Koploperz en eigenaar van Seats2Meet een bepaald geen opwekkend beeld van wat ons de komende jaren te wachten staat. Wij krijgen te maken met nóg meer rampen en crises dan we nu al hebben. We kunnen geen steun meer vinden bij een bijkans failliete overheid. We zullen moeten opboksen tegen de ´regentenprop´ van goedbetaalde pluchezitters die slechts hun eigenbelang voor ogen hebben en die elke vernieuwing in de weg staan. We zullen de negatieve spiraal van de huidige ´zombie-economie´ moeten doorbreken en ons laten inspireren door de talloze vernieuwende activiteiten die momenteel onder de oppervlakte van het toch al woelige water plaatsvinden. Uiteindelijk zullen al die activiteiten en initiatieven uitgroeien tot een ´groundswell´, een enorme vloedgolf die het oude weg zal vagen teneinde ruimte te maken voor het nieuwe. Door nu al mee te gaan met de stroom, ben je straks klaar om op die golf te surfen. ´Biedt koploperschap dan enige garantie op toekomstig succes?´ luidde een verontruste vraag uit de zaal. ´Nee die garantie is er niet. Je moet nu eenmaal ook een beetje geluk hebben in het leven. Maar als het geluk langskomt, moet je er wel staan en het pakken’