'Hoe krijg je ze mee?' vangt aan met een introductie van het begrip 'verbinding' als onmisbare voorwaarde om mensen mee te krijgen. Volgens Annemarie Mars gaat het hier om het aanboren van een intrinsieke motivatie voor de verandering. Dit betekent overigens niet dat de medewerker de verandering vol overgave in ontvangst moet nemen. Wel dat de medewerker de verandering begrijpt, zich bekwaam voelt en verantwoordelijkheid neemt voor zijn rol.
Vervolgens komt het begrip weerstand aan de orde als onderdeel van het veranderingsproces waarin mensen een aantal fasen doorlopen. De vijf krachten zijn voor de veranderaar het middel om weerstand weg te nemen en verbinding te bereiken:
1. Urgentie is de aard, ernst en oorzaken van het probleem dat met de verandering wordt opgelost.
2. Ambitie is nodig voor het creëren van een gevoel van richting voor de doelgroep.
3. Planning verbindt het veranderverhaal met het veranderingsproces.
4. Essentieel onderdeel van elke veranderingstrategie vormt de interactie met de doelgroep.
5. Leiderschap omschrijft Mars ten slotte als de mate waarin de veranderaar zijn eigen verbinding met de verandering toont.
Een eerste sterk punt is de praktische toepasbaarheid. Dit boek blijft niet hangen op termen als 'streven naar verbinding' en 'aanboren van urgentiebesef'. Het biedt concrete handvatten hoe veranderaars die verbinding dan kunnen bewerkstelligen en urgentiebesef kunnen creëren. De vele cases en praktijkvoorbeelden dragen bovendien verder bij aan de praktische toepasbaarheid. Krachtig aan het boek is daarnaast dat het op verschillende plekken verklaringen presenteert waarom veranderingen in de praktijk zo vaak stagneren.
Verhelderend is bijvoorbeeld Mars' onderscheid tussen een organisatie- en een prestatieprobleem. Problemen worden vaak gepresenteerd als 'organisatieproblemen': 'we zijn niet resultaatgericht', 'onze systemen zijn verouderd' of 'we zijn te intern gericht'. Echter, dit zijn middelen voor organisaties om tot prestaties te komen en geen doelen op zich. De vraag die hierbij gesteld moet worden is: 'waarom zijn dit problemen?' En dan blijkt dat het antwoord het daadwerkelijke (prestatie)probleem weergeeft, bijvoorbeeld 'we draaien verlies' of 'we kunnen de vraag niet aan'. Een zeer herkenbaar verschijnsel!
Ook bij het formuleren van de ambitie draagt Mars diverse voorbeelden aan die illustreren waarom het veelvuldig mis gaat. De kernoorzaak is dat de veranderaar de streefsituatie vaak in zeer abstracte organisatiekundige termen verwoordt. Hierdoor is achteraf moeilijk vast te stellen of de verandering nu wel of niet geslaagd is.
Mars draagt hier pakkende (en herkenbare) voorbeelden aan die illustreren hoe subtiel een verschuiving in die formulering kan zijn, maar hoe groot het effect is... Een laatste reden om het boek te lezen, is dat het gemakkelijk en plezierig leest. De informatie wordt op overzichtelijke wijze gepresenteerd, waarbij u als lezer door het korte en krachtige taalgebruik in snel tempo door het boek wordt geleid. Hoewel het boek een aansprekende titel heeft, kan er tevens (onbedoeld) een verkeerde boodschap mee worden afgegeven. Zo ontstaat het beeld van medewerkers als 'schuldigen' van het niet-slagen van veranderingsprocessen.
Weerstand verwordt dan al snel tot een onredelijke uiting van de medewerker, waarbij het de taak van de leiding is om deze 'opstandeling' weer in het gareel te krijgen. De auteur loopt hiermee het risico dat de (ingewikkelde) dynamiek in organisaties bij het doorvoeren van veranderingen wat op de achtergrond raakt. En dat de rol die de leiding zélf speelt bij het in de hand werken van weerstand uit het oog wordt verloren. 'Hoe krijg je ze mee?' kan zowel interessant zijn voor leidinggevende als niet leidinggevende (interne of externe) veranderaars.
Maar de minder ervaren veranderaar zal er het grootste profijt van hebben. Voor deze professional biedt het boek een mooie overview van ingrediënten die van belang zijn bij het doorvoeren van veranderingen. Bovendien wordt een aantal concrete handvatten geboden, die goed zijn toe te passen in de eigen praktijk.
Over Cynthia van der Zwan
Cynthia van der Zwan is organisatiepsycholoog en systemisch leiderschaps- en teamcoach. Als partner bij The Change Studio begeleidt zij (directie- en management) teams in hun effectiviteit op het gebied van samenwerking en communicatie. Daarnaast coacht ze en werkt zij met familieopstellingen vanuit haar praktijk inPerspectief. Ook is zij als systemisch coach verbonden aan Bloom Psychologie.
