In 'Het beslissende moment' neemt Gladwell de lezer mee op een ontdekkingstocht langs Hush Puppies schoenen, Sesamstraat, een romanschrijfster, de misdaad in New York, om met sigarettenverslaving bij tieners te eindigen. En dat allemaal om een antwoord te vinden op de vraag hoe (sociale) epidemieën ontstaan: wat maakt dat iets wat klein begint ineens een omslagpunt bereikt en als het ware de pan uitrijst.
Gladwell stelt de 3 regels van het ontstaan van epidemieën vast: (1) de Wet van de Enkeling; (2) de Beklijvende Factor; en (3) de Kracht van de Context. Alle drie zijn ze nodig om een verandering, vaak klein, tot een epidemie te maken.
De rest van het boek gebruikt Gladwell om de 3 regels uit te leggen, steeds voorzien van veel voorbeelden, onderzoeken, en interviews. De voorbeelden hebben vaak niets met het algemene vraagstuk te maken, maar dienen als bewijs van een onderdeeltje. Als lezer moet je dat principe even door hebben, anders vraag je je steeds af wat het voorbeeld met een epidemie of omslagpunt te maken heeft. Zo dient Sesamstraat als voorbeeld van de Beklijvende Factor. In het programma is veel zorg besteed aan de structuur en opmaak, waardoor informatie bij kinderen beter blijft beklijven.
In de cases in de slothoofdstukken legt Gladwell de epidemie uit aan de hand van de 3 genoemde regels. Interessant vond ik de 'rookverslavings-case', waarbij Gladwell het rookgedrag van tieners onder de loep neemt. Antirookcampagnes blijken geen grip op tieners te krijgen. Gladwell suggereert dat deze campagnes vanuit verkeerde principes worden benaderd.
Mensen, ook tieners, zijn niet bij de eerste sigaret verslaafd. Ergens bereiken ze een omslagpunt waarna ze niet meer zonder kunnen. Voor die eerste sigaret was vaak een voorbeeld uit de omgeving nodig, zoals een rebels vriendje (Wet van de Enkeling). Het gevoel dat het roken van een sigaret teweeg brengt, 'een lichte roes of een prikkelend, prettig gevoel' zorgt op den duur voor de Beklijvende Factor. We leren dat je daar wel gevoelig voor moet zijn, iets wat genetisch bepaald is. De omgeving en de gemoedstoestand (Kracht van de Context) zijn misschien nog wel van grotere invloed dan de genen.
De schrijfstijl van Gladwell is meeslepend. Voor je het weet heb je het boek al weer uit. 'Het beslissende moment is een biografie van een idee en dat idee is heel simpel', staat in de inleiding. Dat is de kracht van de boeken van Gladwell: hij presenteert een simpel idee, een eenvoudige vraag, maar het antwoord erop is niet zo eenvoudig. De manier waarop hij het antwoord presenteert, in een vlotte schrijfstijl, maakt dat je bijna vergeet dat er heel veel achter zit. Veel onderzoek uitgevoerd in verschillende expertisegebieden; Gladwell legt het allemaal in eenvoudige termen uit.
De les uit 'Het beslissende moment' is dat je veel kunt bereiken door bescheiden te beginnen, maar de aandacht op het juiste te richten (de 3 regels). De lezer van Het beslissende moment ontkomt niet aan een vergelijking met Gladwells andere boek, 'Intuïtie'. Zelf vond ik dit boek, Het beslissende moment dus, meer gestructureerd en beter doordacht dan 'Intuïtie', waardoor ik minder de draad kwijtraakte. Wat de boeken gemeen hebben is de spanning waarin Gladwell je gevangen houdt. Het is moeilijk het boek weg te leggen voor het uit is.
Over Carla Verwijs
Carla Verwijs is managementconsultant met een specialisatie in kennismanagement.
