De succescrisis

Ik moet allereerst bekennen dat ik weinig met sport heb. Hoewel ik zelf een gematigd fanatiek volleyballer was toen Gerbrands coach van het Nederlands herenteam was, heeft de interesse mij langzaam maar zeker verlaten. Juist daarom wilde ik mij er weer in verdiepen. En Toon Gerbrands is de aangewezen persoon om mij uit mijn comfort zone te halen met 'De Succescrisis'. De hoofdstukken zijn opgebouwd volgens een bepaald stramien. Gerbrands begint met de introductie van een praktijksituatie, reflecteert vervolgens vanuit de theorie en eindigt met de clou van de praktijksituatie. En de waarde van dit boekje zit met name in deze kop en staart: de praktijk. Het midden van elk hoofdstuk blijft meer aan de oppervlakte, met quasi-theoretische verhandelingen. De aangereikte modellen lijken met name een weerspiegeling van zijn eigen queeste en bibliotheek. Het is daarom lastig te bepalen welke ideeën precies aan zijn eigen brein zijn ontsproten. Uitgebreidere bronvermeldingen hadden hierbij kunnen helpen. De anekdotes waarmee Gerbrands elk hoofdstuk begint en eindigt, zijn echter rijk en geven een mooi inkijkje in de verscheidenheid aan functies die hij heeft bekleed. Hij deelt zijn twijfels en laat duidelijk merken dat hij ook maar een mens is. Hij schuwt zelfs niet de spirituele kant in zichzelf aan het papier toe te vertrouwen. Hij illustreert wat mij betreft ook de schizofrenie waar de hedendaagse manager mee te dealen heeft. Enerzijds is hij pleitbezorger van de moderne managementfilosofie, met weerbarstige organisaties en onvolkomen mensen. Waar grijstinten centraal staan. Anderzijds lijkt hij verknocht aan de winnaarsmentaliteit uit de sport. Een heilig geloof in het kunnen beïnvloeden van de koers met bijvoorbeeld visies, stappenplannen en modellen. Volgens Gerbrands heb je succes tot wel 90% in eigen hand. Ik kwam dergelijk zwart-wit denken vaker tegen en dit staat voor mijn gevoel haaks op de eerder genoemde grijstinten. En gelukkig weet Gerbrands dit zelf ook. Zo schrijft hij aan het einde van het boek: 'Het leidde tot een harde conclusie: ik inspireer wel andere mensen, maar pas dat niet bij mijzelf toe. Wat ik anderen als advies geef, daar handel ik zelf niet consequent naar.' Een prachtig inzicht dat weinig auteurs durven op te schrijven. Ik had alleen graag gezien dat hij deze dualiteit meer als rode draad door het boek had laten lopen. Het had alles bij elkaar kunnen brengen. Tip voor Gerbrands: benut de potentie van dit dilemma voor een volgend boek. Controle versus ruimte bieden. Dit is namelijk precies waar elke manager mee zit. Met wat meer onderbouwing en bewuste grijstinten hadden de lessen beter aan kunnen komen, maar al met al heeft Gerbrands een alleraardigst praktijkboek gemaakt, met veel inzichten uit zijn veelzijdige functies. Hij geeft inzicht in zijn ups en downs, net als in het echte leven. De openheid waarmee hij dit opschrijft, is bewonderenswaardig.