’t Wordt tijd dat ik de leiding neem is een herziene versie van een boek uit 2011. Meteen aan het begin van het boek vraagt Mulder de lezer hem te volgen in zijn bespiegelingen. ‘Beschouw het maar als een gedachte-experiment. Of als een (wel of niet gelukte) vorm van humor.’ Het wekte bij mij dan ook geen verbazing dat Mulder zijn opvattingen niet (wetenschappelijk) onderbouwt en ook geen trefwoordenlijst nodig heeft.
Goede leider bezit ‘stempeldrang’
Leiderschap is volgens Mulder, eerst en vooral een kwestie van een of andere vreemde neiging om de leiding te willen nemen, de neiging om dingen naar je hand te zetten. Het is volgens Mulder geen kwestie van competenties, capaciteiten, vaardigheden, maar vooral van het hebben van ‘stempeldrang’. Anders gezegd: ‘Bommel stelt in zijn avonturen onmiskenbaar voortdurend (nieuwe) doelen, geeft richting en stuurt bij.’ En de wil om dingen naar je hand te zetten komt volgens Mulder maar heel weinig voor in de moderne leiderschapstheorieën. Het is dan ook niet verwonderlijk dat selectie, benoeming, beoordeling en beloning van leidinggevers volgens Mulder vooral gericht moeten zijn op het vaststellen, stimuleren en waarderen van ‘chronische stempeldrang’. Al lezend vroeg ik me af of ‘stempeldrang’ overeenkomsten heeft met de ‘Why’ van Simon Sinek, Visionair leiderschap van Amazons Jeff Bezos of de Bedoeling van Wouter Hart, om maar een paar andere auteurs te noemen. Maar dat laat onverlet dat het een opvallende term is en een bijzondere eigenschap van leiders.
Hulpeloosheid en incompetentie
Bommel is eigenlijk niets zonder Tom Poes, of zoals Mulder het formuleert, ‘Leiders zijn niets zonder eigengereide kritische en creatieve geesten.’ Vaak roept OBB in momenten van dadendrang of wanhoop ‘Tom Poes verzin en list.’ OBB is een heer van stand die lijdt aan een matig vertrouwen in zijn eigen kunnen en een mateloos vertrouwen in het kunnen van zijn team. Dit gezegd hebbend stelt Mulder dat medewerkers vaak bereid zijn een leider te volgen, omdat hulpeloosheid en incompetentie de oerneiging oproepen tot het willen helpen. Ik herken dat mensen een ander willen helpen die hulp nodig hebben, maar ik betwijfel of dat ook geldt voor het helpen van incompetente leiders.
Adviezen voor leiders
Mulder definieert leiderschap als het realiseren van doelstellingen met en via je mensen/medewerkers/team. ‘En als je vanuit dit perspectief naar het verschijnsel leiderschap kijkt, is het volgens Mulder snel afgelopen met de romantische en heldhaftige beeldvorming rondom de ‘goede leider’. Mulder heeft drie adviezen voor leiders: Word bewust van je onkunde en incompetenties, word bekwaam in hulp vragen/eisen en ten derde (er)ken de talenten/competenties van je medewerkers. En iets verderop geeft hij nog een vierde advies: Onderken je angst om geen controle te hebben over de gang van zaken en de angst dat anderen je als leidinggevende incompetent vinden. ‘Misschien is het durven erkennen van de eigen incompetentie wel de echte competentie van een leider.’
Bommel-test
De actualiteit komt in een van de laatste hoofdstukken aan bod als Mulder Amerikaanse presidenten zoals Obama, Trump en Biden langs de meetlat legt van het leiderschaps-DNA van Bommel. Aansluitend nodigt Mulder de lezer uit om de zelf de ‘Bommel-test’ te maken om zo inzicht te krijgen in zaken zoals het eigen stempelgedrag, noblesse oblige en erkennen van de eigen (in)competentie.
De stripboeken van Toonder heb ik al decennia geleden gelezen, en herken dan ook het gedoe van OBB in zijn streven naar gerechtigheid en een betere wereld. Maar toen een jonge collega het boek van Rolf Mulder op mijn bureau zag liggen was de eerste vraag: ‘Wie is of wat is Olivier B. Bommel?’ Ik heb geen idee of de jongere generatie zich herkent in de heer Bommel en zijn hulpje Tom Poes. Ook weet ik niet of het leesbaar is voor mensen die gewoon niet van stripboeken houden. Maar volgens mij is het eigenlijk niet nodig om OBB te kennen, of van stripboeken te houden. De tekeningen, afkomstig uit boeken van Toonder, maken naast de prettige schrijfstijl van Mulder, het boek tot aangename en leerzame lectuur. Niet vaak lees je een boek over leiderschap met een knipoog én met een serieuze ondertoon.
Mulder belooft de lezer dat zijn boek je aan het denken zet over je eigen leiderschapscompetenties, en deze belofte maakt Mulder waar in dit leesbare boek van negentig bladzijden op A5-formaat.
Over Rudy Kor
Rudy Kor is zelfstandig organisatieadviseur en auteur van diverse managementboeken. Tot voor kort werkte hij (als senior partner) bij Twynstra Gudde. Hij startte zijn werkzame leven bij Philips in Eindhoven. Als adviseur helpt hij (project)managers bij het effectiever inrichten van hun projecten. Als veellezer wordt hij gedreven door nieuwsgierigheid en schrijft regelmatig boekrecensies.
