Momenteel wordt er veel geschreven over post-groei en degrowth, zienswijzen die afscheid nemen van het kapitalisme. Schimmelpenninck blijft nadrukkelijk binnen de contouren van het kapitalisme. Zolang er wordt gestreefd naar zo groot mogelijke kansengelijkheid aan de start en je eigen inzet bepaalt welke positie je kan innemen in de samenleving, dan is het kapitalisme niet problematisch in zijn ogen. Wel is er een sterk collectief nodig om de vrije markt in balans te houden.
Wat is inkomen?
De twee belangrijkste voorstellen in Sander en de brug hebben te maken met de belasting op vermogen en op de fiscale voordelen in het pensioenstelsel. Zowel de lage belastingen op winst uit vermogen en erfenissen als de uitzonderingspositie van pensioenpremies als het gaat om belastingen, dragen bij aan ongelijkheid. Schimmelpenninck geeft een duidelijke uitleg over de groeiende vermogensongelijkheid, terwijl de inkomensongelijkheid redelijk stabiel blijft door het toeslagenstelsel. Door de toeslagen is de kloof tussen zelfredzamen en afhankelijken toegenomen en is de prikkel om meer uren te gaan werken minder geworden. Daarom is zijn voorstel om de belastingdruk op vermogensinkomsten en erfenissen te verhogen tot die gelijk staat aan de belastingdruk op inkomsten uit arbeid. Bij de pensioenen is oneerlijkheid ontstaan tussen degenen die wel en degene die weinig of geen pensioen opbouwen. Dat komt door de belastingvrijstelling van het rendement op pensioenvermogen. Schimmelpenninck houdt een pleidooi om de fiscale subsidiëring van pensioenen af te schaffen. Dat zorgt voor een eerlijkere vermogensverdeling en levert eenmalig een enorme som geld op waarmee de hele staatsschuld zou kunnen worden afbetaald.
Het sommetje
Schimmelpenninck doet bij elk voorstel het sommetje, wat het kost en wat het oplevert. Daarbij maakt hij de nodige kanttekeningen vanwege de indirecte effecten en verschuivingen in gedrag die kunnen optreden door de maatregelen. Heel overzichtelijk maakt hij ook het eindsommetje van alle inkomsten, uitgaven en het overschot dat het resultaat zou zijn van alle vijf de maatregelen.
Piketty
In veel van de voorgestelde maatregelen hoor je Piketty doorklinken. Hij doet praktisch dezelfde voorstellen in zijn boeken, die ook door Schimmelpenninck worden aangehaald. Het kan geen kwaad deze voorstellen nogmaals te lezen in dit toegankelijke pamflet, dat door De Correspondent is uitgegeven. Wel vind ik het jammer dat het dankwoord ontbreekt. Schimmelpenninck breekt een lans voor het collectief, maar noemt niet zijn eigen collectief dat met hem heeft meegedacht en hem gesteund heeft in het onderzoek en redactiewerk. Het pamflet is helder opgetekend, zorgvuldig geredigeerd en mooi vormgegeven. Sander en de brug is een fijn boekwerkje dat je na het gelezen te hebben weer aan een ander kan doorgeven.
Over Freija van Duijne
Freija van Duijne was van 2013 tot 2018 voorzitter van de Dutch Future Society. Zij heeft meer dan tien jaar werkervaring als toekomstverkenner en strateeg in diverse overheidsorganisaties. Freija werkt vanuit haar bedrijf Future Motions en geeft trainingen en lezingen op gebied van toekomstverkennen.
