Tinneke Beeckman nodigt ons uit tot een constructief-kritische houding ten aanzien van onze eigen gevoelens, attitudes, acties en gedachten. Daarbij gaat het vooral niet om ego-gerichte introspectie; het gaat er volgens haar om dat we ‘eerlijk’ naar onszelf kijken, om van daaruit onszelf en de mens in het algemeen beter te begrijpen. Ze neemt je in Ken jezelf mee op reis door de filosofie en de wereldliteratuur. Niet zonder succes: ik begrijp dat het boek het qua verkoop prima doet, er ligt inmiddels een aanzienlijk aantal drukken.
Compacte teksten
In compacte teksten van zo’n vier pagina’s, noem het essays, komt iedere keer een filosofische vraag naar voren, die bijdraagt aan zelfkennis. Denk aan: ‘ben ik een narcist?’, en ‘moet je altijd positief blijven?’. Deze verzameling essays zijn gebaseerd op columns die eerder verschenen in De Standaard, De Tijd en De Morgen.
Waarschijnlijk om structuur en samenhang aan te brengen heeft ze de vragen bij vier overkoepelende vragen ondergebracht: Wie ben je? Wat voel je? Wie wil je zijn? Hoe leef je en hoe sterf je? Die indeling voelt overigens ietwat kunstmatig aan, het gaat om thematieken die je wat mij betreft eigenlijk niet los van elkaar kan zien. Bijbehorend kritisch punt is dat het boek op mij overkomt als een verzameling los van elkaar staande teksten. Ze laat een veelheid aan thema’s en concepten in relatie tot het inzicht en ontwikkeling van zelfkennis de revue passeren, al is het telkens erg beknopt. Ik wil graag meer lezen, wat een compliment riching de auteur is, maar dan stopt het. Enerzijds frustrerend, anderzijds brengt het mij tot actief neuzen in de literatuurlijst voor verdere verdieping.
Filosofisch zelfhulpboek
Het boek heeft wel iets van een filosofisch zelfhulpboek: het ontwikkelen van een kritische houding ten opzichte van jezelf leidt als het ware tot een ‘beter’ zelf. Daarmee is het ook een tikje normerend, maar wat mij betreft niet teveel belerend. En ik ben blij dat ze ook de invalshoek van de ander inbrengt: de ander als spiegel van je zelf. De ander bepaalt mede ons zelfbeeld, we bekijken onszelf via het perspectief van de ander, een concept dat ook bij de filosoof Levinas centraal staat. Met wie vergelijken we ons, en wat kunnen we van zo’n vergelijking leren over onszelf?
Verder, ze voert een diversiteit aan oud-filosofen aan om haar punten te maken. Voor haar is Spinoza een overduidelijke inspiratie geweest. Mooi wat ze stelt: ‘Sinds ik Spinoza lees, bekijk ik mijn emoties met een mildere blik.’
Overmatig ijdel
De ondertitel is ‘een openhartige filosofie’. Wat ze daarmee bedoelt weet ik niet precies. Misschien dat Beeckmann hiermee aangeeft dat ze zichzelf inbrengt in het boek? Dat zie ik minder terug als ik het boek lees, veel komen we niet over haar te weten. Wel zie ik trouwens een prominente foto van haar op de kaft prijken. Ze stelt zich hier overigens leerbereid en kwetsbaar op, in het boek lezen we dat ze ook zichzelf de vraag stelt of ze niet overmatig ijdel is.
Beeckman doet haar best om de antwoorden die ze geeft op de door haar zelf gestelde vragen stevig te onderbouwen. In haar taalgebruik is ze constructief, hoopvol en positief, wat prettig leest en mij als lezer een prettig gevoel geeft.
Ken jezelf is wat mij betreft een boek om te lezen en herlezen. Fijn is dat je de korte teksten vrij makkelijk los van elkaar kan lezen, je maakt er een mooie start van de dag mee, of rondt de dag nuttig af.
Over Danny Mullenders
Danny Mullenders is assessmentpsycholoog, coach, auteur en spreker. Als expert op het gebied van organisatiepsychologie helpt hij mensen, teams en organisaties hun keuzeruimte te zien én benutten. Hij ontwikkelde zich tot een van Nederlands meestgelezen psychologen en coaches. Hij schreef de # 1 bestsellers Daarom doen ze dat en Laat je niet kiezen. Op dit moment schrijft hij aan zijn derde boek.
