In het hoofd van de leider heeft vooral een persoonlijke signatuur: we kijken door de ogen van Bart Buyst naar diens ervaringen, er komen nauwelijks verwijzingen in het boek naar theorie of wetenschap voor. Dit maakt het enerzijds persoonlijk, anderzijds niet zozeer evidence-based. Ik geniet van de Belgische taal, het vocabulaire, Buyst schrijft prettig en onderhoudend. Al had hij hier en daar eerder een punt mogen zetten, veel van z’n zinnen zijn lang.
Rode lijn
De leider die alleen met zichzelf bezig is, zal nooit succesvol zijn, stelt Buyst. Deze stelling loopt als rode lijn door het boek: leiderschap is het realiseren van doelen met anderen, op een manier die je nooit in je eentje als leider had gekund. Sterke leiders bouwen dus ook permanent sterke teams, zo valt te lezen. Leiders hebben het in zich om medewerkers zo te stimuleren en motiveren, dat het aantrekkelijk wordt voor deze medewerkers om bij te dragen aan de realisatie van bedrijfsdoeleinden. Daarbij hoort zeker ook het opsporen en wegwerken van zogenaamde ‘dysfuncties’, problemen, door leiders in een team.
Schoonheid van de twijfel
Wat me specifiek aanspreekt in het boek is ‘de schoonheid van de twijfel’ en ‘de kracht van het niet-weten’: leiders zijn luisteraars die samen met anderen wikken en wegen, het zijn geen predikanten. En natuurlijk, er moet ook actie gekoppeld worden aan wat al dat twijfelen en niet-weten oplevert. Maar eerst: actief luisteren naar wat de groepsleden te zeggen hebben; Buys noemt het de ‘tour de table’ doen. Ben Tiggelaar heeft het in dit verband over iets soortgelijks: iedereen evenveel spreektijd geven, ook al is de een bijvoorbeeld extraverter dan de ander. Voorts valt te lezen dat leiderschap contextspecifiek is: een tour de table werkt niet wanneer er acute knopen moeten worden doorgehakt.
Vorm van het boek
Voor degene die zich specifiek richt op de inhoudelijke boodschap van de schrijver is de vorm waarin dit boek gegoten is geen thema. Wie behoefte heeft aan een overzichtelijk ingedeeld boek kan verstrikt raken in de lange lappen tekst in In het hoofd van de leider. Wat mij betreft had er meer aandacht besteed mogen worden aan de vorm: meer structuur, intro’s, kortere alinea’s, samenvattingen aan het einde van de hoofdstukken, dat soort dingen. Nuttig vind ik de uitgebreide lijst reflectievragen aan het einde van het boek, die helpen leiders bespiegelen op hun mindset en aanpak.
Concrete kenmerken
Door de titel van het boek had ik de hoopvolle verwachting dat we diep in de psyche van de leider gingen kijken. En spannende situaties die achter de coulissen spelen zouden tegenkomen. Ik kan me echter niet aan de indruk onttrekken dat Buyst hier toch vooral het concrete gedrag beschrijft van leiders, functioneel en niet-functioneel, op basis van zijn eigen mening, inzicht en opgedane ervaring. Enerzijds is dit voor de lezer effectief, want Buyst focust op concrete kenmerken van leiders en dat is goed te bevatten voor de gemiddelde lezer. Anderzijds had ik meer diepte, paradoxbeschriivingen en verrassingen verwacht: ik was graag in verwarring achtergelaten. Samengevat, een amusant, kwalitatief boek over leiderschap, vooral geënt op de persoonlijke bril van gewaardeerd vakgenoot Buyst.
Over Danny Mullenders
Danny Mullenders is assessmentpsycholoog, coach, auteur en spreker. Als expert op het gebied van organisatiepsychologie helpt hij mensen, teams en organisaties hun keuzeruimte te zien én benutten. Hij ontwikkelde zich tot een van Nederlands meestgelezen psychologen en coaches. Hij schreef de # 1 bestsellers Daarom doen ze dat en Laat je niet kiezen. Op dit moment schrijft hij aan zijn derde boek.
