Je koelkast gaat al voor je boodschappen bestellen, de verwarming weet hoe warm je het wil hebben, dit zijn nog maar een aantal voorbeelden van hoe digitalisering werk overneemt. Annet Aris wil ons handvatten geven in het digitale tijdperk door ontwikkelingen te duiden. Het boek Wegwijzer in het digitale doolhof is een verzameling geclusterde colums van Aris uit Het Financieele Dagblad.
Digitalisering is het thema van onze tijd, van zakelijk tot privé, je kunt niet meer om robots en computers heen. Consultants hebben hele sectoren en aanpakken bedacht voor digitale transformatie. Hierbij is geen sprake van een uniforme visie of aanpak. Om ons daarin de weg te wijzen heeft Aris, voormalig partner van McKinsey, professor digitale strategie bij INSEAD en commissaris bij een aantal bedrijven, een aantal jaren columns geschreven in het Financieele Dagblad. Bij het schrijven van het boek heeft ze de rode draad uit de colums gehaald, de belangrijkste ontwikkelingen geschetst en vervolgens de colums in volgorde geplaatst.
Bij het identificeren van de belangrijkste ontwikkelingen heeft de schrijver niet gekeken naar hypes, maar vooral naar de onderliggende bewegingen en hoe deze de wereld veranderen. Daarbij komt ze tot 7 thema's:
1. Hoe de digitale wereld onze economische spelregels fundamenteel verandert
2. De opkomst (en ondergang?) van de internetgiganten
3. Impact op klassieke industrieën: digitale disruptie of transformatie?
4. Bedrijfsstrategieën om in de digitale wereld te overleven (of zelfs te bloeien)
5. Hoe organisaties en leiderschap zullen veranderen
6. Wat betekent de digitale wereld voor je eigen ontwikkeling?
7. De grote maatschappelijke uitdagingen
De belangrijkste lessen die ik uit het boek heb overgehouden zijn ‘the winner takes all' en dat data het goud is van de toekomst. De winner takes all betekent dat er maar een paar spelers overblijven, iedereen trekt (bijna automatisch) naar de winnaar toe, de partij met het grootste marktaandeel. Als aanbieder kun je ook zo uit de markt gedrukt worden als de concurrent beter inspeelt op de behoefte van de gebruiker. Het meest typerende voorbeeld is natuurlijk Hyves, groot tot de opkomst van Facebook. Op Facebook zit nu iedereen, maar voor hoelang? Aris betoogt, in mijn ogen terecht, dat we eigenlijk meer moeten spreiden tussen de aanbieders. Bijvoorbeeld op browsergebied. Internet Explorer wordt veel gebruikt, maar gebruik ook af en toe Firefox of andere, zodat de markt concurrerend blijft.
Alle partijen verzamelen data van jou, welke sites heb je bezocht, hoe lang ben je daar geweest, wat heb je bekeken/gelezen. Al deze data gebruiken ze om je nog beter van dienst te zijn c.q. je nog meer te beïnvloeden. Hierdoor kan reclame heel doelgericht aan je worden voorgeschoteld, waardoor de effectiviteit (en daarmee de prijs die de partij kan rekenen aan de adverteerder) verhoogd kan worden.
Ook de schrijver speelt goed in op de behoefte van de lezer. In de leeswijzer wordt de volgorde waarin de hoofdstukken gelezen kunnen worden gekoppeld aan de vraag of de lezer te kwalificeren is als deductief of inductief.
Andere interessante onderwerpen uit het boek zijn het onderscheid tussen transformatie en disruptie, hoe klassieke industrieën om kunnen gaan met digitalisering en strategisch plannen en hoe je digitale werknemers behoudt. Een ontwikkeling waar de schrijver beperkt oog voor heeft en die ik in de zorgsector (waar ik veel in werk) zie, is de kloof tussen de digitale medewerkers en de zogenaamde digistarter. Digistarters zijn medewerkers die nog beperkt digitaal vaardig zijn. De kloof wordt steeds groter, dit kan grote consequenties hebben in de toekomst.
Naast het schetsen van actuele ontwikkelingen kijkt de schrijver ook naar de toekomst, waar zal ons dit brengen? Feit is dat onze wereld in rap tempo verandert. De mens zal hierop in moeten spelen door haar rol te kiezen en te pakken. Hoe blijven wij in control over de technologische ontwikkelingen, worden computers de baas of wij? Dit zal veel eigen verantwoordelijkheid vragen, want dit is niet te beleggen bij de politiek, bestuurders of toezichthouders.
Het boek biedt interessant leesvoer en geeft goed de ontwikkelingen, risico's en aandachtspunten van digitale transformatie weer. Het hergebruiken van colums is af en toe wat kunstmatig, je hebt het idee dat ze niet altijd goed in elkaar overlopen (wat logisch is bij aparte colums) en dat er sprake is van herhaling. Dit is wat storend bij het lezen. Toch heb ik Wegwijzer in het digitale doolhof met veel aandacht gelezen. Aris geeft een mooi beeld van digitalisering. Door de anekdotes uit haar werk bij Insead geeft ze bovendien beelden van hoe studenten tegen digitalisering aankijken.
Over Jan Hoogstra
Jan Hoogstra heeft meer dan 25 jaar ervaring als IT-adviseur en IT-auditor bij grote accountants- en adviesbureaus. Tijdens zijn loopbaan heeft hij veel opdrachten gedaan op het gebied van informatiebeveiliging en optimalisering van de inzet van IT. Jan is directeur bij CognoSense, dat gespecialiseerd is in de menselijke kant van IT.
