Ik heb inmiddels ruim twintig jaar ervaring als toezichthouder in de zorg en het onderwijs. Jaarlijks evalueren wij onszelf als raad van toezicht, en eens in de twee à drie jaar gebeurt dat onder begeleiding van een externe deskundige. Waar voorheen de raad van bestuur en de bestuurssecretaris hier nauwelijks bij betrokken werden, is dat de laatste jaren steeds gebruikelijker geworden.
conclusies
Er zijn vele manieren om een zelfevaluatie vorm te geven. Theo Stubbé beschrijft er een aantal in zijn Handboek Zelfevaluatie. Laat ik beginnen met mijn conclusies – dan kan ieder voor zich bepalen of dit boek een waardevolle toevoeging is:
- Het is een degelijk handboek voor het voorbereiden van een zelfevaluatie.
- De effectiviteit van de methode hangt volledig af van de wijze waarop deze wordt toegepast.
- De voorgestelde volgorde – eerst evalueren met de raad van bestuur en daarna met alleen de raad van toezicht – begrijp ik niet goed; de meerwaarde hiervan is mij niet duidelijk geworden.
- Het idee van een maatschappelijke commissie klinkt sympathiek, maar als het goed is, vervult de raad van toezicht die rol zelf al.
- Voor beginnende raden is de door Theo ontwikkelde matrix met negen velden een prima hulpmiddel.
duizend verbeterpunten
Op basis van twintig jaar ervaring met zelfevaluaties komt Stubbé tot een lijst van maar liefst duizend verbeterpunten(!) Je zou daaruit kunnen concluderen dat er veel mis is met de raden van toezicht, maar in de praktijk valt dat gelukkig mee. Om ons als raden tegemoet te komen – zo vermoed ik – heeft Stubbé deze punten geclusterd in 35 overzichtelijke items. Het is zeker zinvol om die lijst erbij te houden tijdens de evaluatie.
Basis op orde
Stubbé sluit af met een gedachte waar ik het volmondig mee eens ben: zorg eerst dat de basis (de bovenstroom) op orde is, voordat je toekomt aan de onderstroom – datgene wat niet wordt uitgesproken maar wel meespeelt.
In het komende najaar zullen veel raden van toezicht opnieuw hun zelfevaluatie op de agenda hebben staan. Handboek Zelfevaluatie kan daarbij zeker helpen, maar uiteindelijk is het vooral een kwestie van doen: elkaar in de ogen durven kijken en benoemen wat goed gaat en wat beter kan. Laat het ongezegde gezegd mogen worden.
Over Christel Deckers
Christel Deckers is een onafhankelijk denker, expert op het gebied van governance, change management, innovatie en digitalisering. Zij is gepromoveerd aan de Business School of Economics in Nijmegen en doet onderzoek naar Bestuur en Toezicht in de zorg. Kernwoorden in haar werk zijn: We doen het samen, met plezier naar je werk en de juiste mens op de juiste plek.