Tenietgaan van beperkte rechten

WOORD VOORAF V

ZOVEEL OORZAKEN VAN TENIETGAAN VAN BEPERKTE RECHTEN 1
Prof. mr. S.E Bartels, prof. mr. J.B. Spath & mr. K. Everaars
1. Inleiding 1
2. Een wat langere niet-limitatieve opsomming 1
3. Achterliggende redenen 3

TENIETGAAN MOEDERRECHT 5
Prof. mr. J.B. Spath
1. Inleiding 5
2. Tenietgaan van een moederrecht 6
2.1 Tenietgaan van een goed dat met het moederrecht wordt vereenzelvigd 6
2.2 Tenietgaan van het moederrecht, zonder tenietgaan van een onderliggend goed 12
3. Verzachtende aanvullende regels 20
3.1 Behoud van voorrang 20
3.2 Zaaksvervanging 22
3.3 Relatief blijven bestaan 23
4. Slot 26

TIJDSVERLOOP OF VERVULLING VAN EEN ONTBINDENDE VOORWAARDE 29
Mr. H. Stolz
1. Inleiding 29
2. De begrippen voorwaarde en tijdsbepaling in relatie tot beperkte rechten 33
2.1 De voorwaarde en tijdsbepaling als verwante figuren bij beperkte rechten 33
2.2 De mogelijkheid van vestiging van beperkte rechten onder voorwaarde of tijdsbepaling 37
2.3 Vermelding van de voorwaarde en tijdsbepaling in de akte van vestiging 40
3. De goederenrechtelijke aspecten van de ontbindende voorwaarde en tijdsbepaling 46
3.1 Het begrip van de goederenrechtelijke werking in relatie tot het tenietgaan van beperkte rechten 46
3.2 Tenietgaan van het beperkte recht uit anderen hoofde dan de ontbindende voorwaarde of tijdsbepaling 51
3.3 Vestiging van een onvoorwaardelijk recht of recht van onbepaalde duur door de beperkt gerechtigde 52
4. Derdenbescherming 57
4.1 De betekenis van derdenbescherming voor ontbindend voorwaardelijke of tijdelijke beperkte rechten 57
4.2 De in een akte van vestiging ontbrekende vermelding van een voorwaarde of tijdsbepaling 58
5. Samenvatting en conclusies 60

AFSTAND 63
Prof. mr. S.E. Bartels & mr. K. Everaars
1. Inleiding 63
2. Afstand van een beperkt recht 66
3. Medewerking van hoofdgerechtigde aan afstand 67
3.1 Vruchtgebruik 67
3.2 Erfdienstbaarheid 72
4. Afstand doen van de bankhypotheek 75
5. Slot 78

OPZEGGING 79
Het ‘in ernstige mate tekortschieten’ door de erfpachter bij opzegging van erfpacht
Mr. drs. V. Tweehuysen
1. Inleiding 79
2. Opzegging van beperkte rechten 82
3. De opzeggingsregeling van artikel 5:87 BW 83
4. De ‘Heimfall’ uit het Duitse recht 88
5. ‘Een ernstige mate van tekortschieten’ in de Nederlandse jurisprudentie 93
6. Conclusie 100

VERMENGING 103
Ondererfpacht op eigen zaak?
Mr. R.J. ter Rele
1. Inleiding 103
2. Konsolidation en Eigentümerrechte in het Duitse recht 105
2.1 Geen Konsolidation bij rechten op Grundstücken 105
2.2 Eigentümerrechte 106
2.3 Vergelijking met Nederlands recht 109
3. Verbintenissen binnen de huwelijksgoederengemeenschap 111
3.1 Jurisprudentie Hoge Raad 111
3.2 Belang bij voortbestaan verbintenis 112
4. Ondererfpacht op eigen zaak? 114
4.1 De ratio van vermenging van beperkt recht en moederrecht 114
4.2 Geen vermenging van ondererfpacht en eigendom 116
4.3 Onderopstal of erfdienstbaarheid op eigen zaak 118
5. Afronding 119

AFHANKELIJKHEID 121
Mr. drs. T.E. Booms
1. Inleiding 121
2. Koppeling tussen afhankelijk recht en hoofdrecht 122
3. Het tenietgaan van afhankelijke beperkte rechten met één hoofdrecht 127
4. Het tenietgaan van afhankelijke zekerheidsrechten die zijn gevestigd voor toekomstige vorderingen 134
5. Het tenietgaan van afhankelijke beperkte rechten als gevolg van overdracht van het hoofdrecht waarvan zij afhankelijk zijn 147
6. Conclusie: tenietgaan afhankelijke beperkte rechten 158

DERDENBESCHERMING 161
Prof. mr. J.B. Spath
1. Inleiding 161
2. Gevallen van derdenbescherming die leiden tot het einde van een beperkt recht 163
2.1 Algemene derdenbescherming 164
2.2 Bescherming tegen onbevoegd beschikken 166
2.2.1 Artikel 3:86 lid 2 en 3:238 BW 166
2.2.2 Duits recht: § 936 BGB 175
2.2.3 Artikel 3:88 BW 179
2.3 Overige derdenbescherming bij registergoederen 182
2.3.1 Artikel 3:24-26 BW 183
2.3.2 Artikel 3:291 BW 186
2.3.3 Artikel 7:3 BW 189
3. Conclusie 194

VERJARING 197
Artikel 3:323 BW in rechtshistorisch en rechtsvergelijkend perspectief
Prof. mr. J.E. Jansen
1. Goederenrechtelijke rechten en verjaring: de artikelen 3:99, 3:105 en 3:106 BW 197
2. Beperkte zekerheidsrechten en bevrijdende verjaring: artikel 3:323 202
3. Kritiek op artikel 3:323 BW 206
4. Delta Lloyd/Heijloo en Van Dijken 211
5. Artikel 3:323 BW in het Romeinse recht 215
6. Enkele moderne stelsels: Frans, Oostenrijks en Duits recht 220
7. Alternatieven voor artikel 3:323? 227

LOSSING 231
Mr. M.A. Heilbron
1. Inleiding 231
2. Enkele kenmerken van lossing 232
2.1 Lossing beoogt een evenwicht aan te brengen tussen de belangen van de schuldeiser, schuldenaar en executiekoper 232
2.2 Lossing moet (nog steeds) worden onderscheiden van oneigenlijke lossing 233
2.3 De lossingsbepalingen zijn van dwingend recht 234
2.4 Het gevolg van lossing is het tenietgaan van het beperkte recht 234
3. De tijdspanne waarbinnen gelost kan worden 235
3.1 Eerste moment 235
3.1.1 Lossing buiten faillissement 236
3.1.2 Lossing tijdens faillissement 239
3.2 Laatste moment 242
4. Bedrag 243
5. Het voldoen van de vordering van de retentor is geen lossing 245
6. Slot 246

ZUIVERING 249
Mr. M.A. Heilbron
1. Inleiding 249
2. De kwalificatie van de verkoop als executoriaal 251
3. Zuivering van hypotheekrechten 256
3.1 Zuivering van hypotheek bij executie door een andere hypotheekhouder 256
3.2 Zuivering van hypotheek bij executie door een beslaglegger 257
3.3 Het is mogelijk om af te wijken van zuivering 258
4. Geen zuivering van pandrecht 260
5. Geen zuivering van retentierecht 262
6. Slot 266

OPHEFFING 269
Mr. K. Everaars
1. Inleiding 269
2. Tenietgaan van zakelijke beperkte rechten 272
2.1 De goederenrechtelijke imprévision-regeling 272
2.2 Artikel 5:78 sub b BW 277
2.3 Artikel 5:79 BW 279
3. Heroverweging van de wettelijke bepalingen 290
3.1 De goederenrechtelijke imprévision-regeling en artikel 5:78 sub b BW 290
3.2 Artikel 5:79 BW 292
4. Conclusie 299

VERKORT AANGEHAALDE LITERATUUR 301