1 Waarom je dit boek nu zou moeten lezen 13
2 Hoe gaat dit boek verder? 23
3 Wat moet je weten vooraleer je eraan begint? 25
3.1 Wat is sociaal overleg? 26
3.2 Sociaal overleg is een sport 27
3.3 De spelers of de actoren van het ondernemingsoverleg 28
3.3.1 De zes spelers 28
3.3.2 De bedrijfsleiding 29
3.3.3 De hr-professionals 30
3.3.4 De verbindingsmanagers 31
3.3.5 De directe leidinggevenden 31
3.3.6 De werknemers 32
3.3.7 De vertegenwoordigers van werknemers 33
3.3.8 De stakeholders van het ondernemingsoverleg 33
3.3.9 De vakbonden 36
3.3.10 De werkgeversfederaties 40
3.4 De speelvelden of de overlegorganen 41
3.4.1 De werkvloer 42
3.4.2 De ondernemingsraad (OR) 43
3.4.3 Het comité voor preventie en bescherming op het werk (CPBW) 45
3.4.4 Het syndicaal overleg (SO) 46
3.4.5 Het verzoeningsbureau 48
3.4.6 De Europese ondernemingsraad (EOR) 48
3.4.7 Speelvelden op Belgisch macro-economisch niveau 49
3.5 De belangrijkste spelregels van het ondernemingsoverleg 51
3.5.1 Het belang van spelregels 52
3.5.2 De rechtsbronnen van het collectief overleg 54
3.5.3 Het werkgeversgezag 57
3.5.4 De plaats van kaderleden in het sociaal overleg 59
3.5.5 De verschillende graden van het sociaal overleg 61
3.5.6 De vrijheid van vereniging 64
3.5.7 De sociale vrede 64
3.5.8 De staking 65
3.5.9 De lock-out 73
3.5.10 De oplossing van collectieve conflicten 73
3.5.11 De oplossing van individuele issues 74
3.5.12 De nodige tijd 77
3.5.13 De informatie aan het personeel 78
3.5.14 De syndicale vorming 80
3.5.15 Voordelen noch nadelen voor de gemandateerden 81
3.5.16 De bescherming tegen ontslag van werknemersvertegenwoordigers en vakbondsafgevaardigden 81
3.5.17 De tussenkomst van de regionale secretaris in het ondernemingsoverleg 82
3.6 De vele facetten van het syndicaal engagement 83
3.6.1 Syndicale strategie 83
3.6.2 Effectieve leden versus plaatsvervangende leden 84
3.6.3 Dienstvaardigheid 85
3.6.4 Modus operandi 87
3.6.5 Taal 91
3.6.6 Motivatie 91
3.6.7 Frustraties 92
3.6.8 Relatie met de achterban 92
3.6.9 Competenties van gedelegeerden 93
3.6.10 Rolconflict 94
3.6.11 Loopbaan 94
3.6.12 Risico van ontsporing 95
3.6.13 Het beeld van de werknemersvertegenwoordigers bij managers 96
3.7 De sociale cultuur of de cultuur van het sociaal overleg in België 97
4 Wat is de achtergrond om het te begrijpen? 101
4.1 Wat de essentie is 102
4.2 Wat de geschiedenis je leert 103
4.3 Wat de inzet is 105
4.3.1 Het sociaal contract 105
4.3.2 De theorie 107
4.3.3 De micro-economische inzet 109
4.4 Wat het Belgische ondernemingsoverleg zo bijzonder maakt 110
5 Wat kan je doen? 113
5.1 Een kwestie van discipline 114
5.2 De sociale voorwaarden scheppen 116
5.3 Het sociaal overleg organiseren en valoriseren 120
5.3.1 Striktheid 120
5.3.2 Vertrouwen 121
5.3.3 Concrete doelstellingen 123
5.4 De sociale communicatie finetunen 124
5.5 Het sociaal leiderschap 127
5.6 Tussentijds besluit 131
6 Wat kan je nog (beter) doen? 133
6.1 De visie 134
6.2 De strategie 135
6.3 Het beheer van de agenda van de overlegorganen 136
6.4 De bedrijfswaarden 137
6.5 De stijl van het sociaal overleg 140
6.6 De stijl van conflicthantering 142
7 Hoe kan je het laten doen? 145
7.1 Een team 146
7.2 Meten om te weten 147
7.3 Flankerend beleid 147
7.3.1 Informele contacten 148
7.3.2 Handhavingsbeleid 149
7.3.3 Crisismanagement 150
7.4 Faseren 151
8 Wie kan je het laten doen? 155
8.1 Kennis 156
8.2 Luistervaardigheid 157
8.3 Communicatievaardigheden 157
8.4 Overtuigingskracht 159
8.5 Onderhandelingsvaardigheden 161
8.6 Bekwaamheid om macht uit te oefenen 161
8.7 Kennis van zaken 164
8.8 Persoonlijke stijl 164
9 Aan de slag. Hoe kan je concrete problemen aanpakken? 167
9.1 Omgaan met de overlegorganen 168
9.1.1 De rol van de voorzitter van de overlegorganen 168
9.1.2 De agenda beheren 169
9.1.3 Het huishoudelijk reglement 170
9.1.4 Taalgebruik 170
9.1.5 Het verslag van de paritaire vergaderingen 171
9.1.6 Stille deelnemers activeren 171
9.1.7 Experten 172
9.1.8 SWOT-analyse 173
9.1.9 Een sociaal jaarverslag 174
9.1.10 Omgaan met de unanimiteitsregel 175
9.1.11 Confidentialiteit 176
9.2. Omgaan met de gedelegeerden 178
9.2.1 Welk loon voor de vakbondsafgevaardigde? 178
9.2.2 De loopbaan van de vakbondsafgevaardigde 179
9.2.3 Wat als een leidinggevende vakbondsafgevaardigde is? 180
9.2.4 De gebrekkige representativiteit van de vakbonden 180
9.2.5 Omgaan met de nodige tijd 181
9.2.6 De e-mail van de vakbond 183
9.3 Omgaan met de regionale secretaris 183
9.4 Omgaan met min of meer voorkomende omgangsvormen van gedelegeerden 186
9.4.1 Bluf 186
9.4.2 Kwaadaardig gedrag 187
9.4.3 Het ‘haasje-over‘ 189
9.4.4 De willekeurige weigering om overuren toe te staan 191
9.4.5 De bezoedeling van het overleg door kleine problemen 192
9.4.6 De open contestatie van het gezag 192
9.4.7 De ‘staking van het sociaal overleg’ 193
9.4.8 De dreiging met staking 195
9.4.9 Het pamflet en het hinderlijke Facebookbericht 195
9.4.10 ‘Hoogdringende’ problemen 197
9.4.11 ‘Hier is het de gewoonte’ 197
9.4.12 Het verwijt van juridisering van het sociaal overleg 199
9.5 Herstructureren 200
9.6 Training in sociale relaties 201
9.7 Het Belgisch sociaal overleg uitleggen 202
9.8 Boordtabel 203
9.8.1 Enquête 203
9.8.2 Observatie 204
9.8.3 KPI 204
10 Besluit 207
Nawoord over de toekomst van het sociaal overleg 209
Boekenwijsheid 211
Wie ik ben en waarom ik dit boek schreef 215
Dankwoord 217
Index 219
