Projectmanager in transitie

Inleiding XI
Het venijn zit hem in de start. In gesprek met Jochem Pleijsier. 1

1 De tuin gesloten: projectmanagement gevangene van zichzelf 5
1.1 Het begrip ‘project’ vóór circa 1850 6
1.2 Modern projectmanagement verschijnt 7
1.2.1 Projecten op ideologische grondslag 9
1.3 1960-1980: projectmanagement is een blijvertje 10
1.3.1. Rationaliseren en controleren: technieken domineren 10
1.3.2 Decompositie hult het vak in een mistwolk 12
1.4 1980-2010: expansie, codificering en stagnatie 13
1.4.1 Codificering 14
1.4.2 Professionalisering 15
1.4.3 Certificering 16
1.4.4 De tuin wordt gesloten 17
1.4.5 Mythevorming 19
1.5 Als de tuin niet wordt geopend 20
1.5.1 Een project als sociale activiteit 21
1.5.2 En nu? 22
Noten 25
Kunstwerk. In gesprek met Piet Kunst. 26

2 Verschuivingen in het denken over projectmanagement 29
2.1 Inleiding 29
2.2 Maatschappelijke ontwikkelingen 30
2.2.1 Tijdperk van verandering versus verandering van tijdperk 30
2.2.2 De nieuwe generatie professionals 31
2.3 Ontwikkeling van het vakgebied vanaf 1960 32
2.3.1 Periode 1960-1990 32
2.3.2 Periode 1990-2000 33
2.3.3 Periode 2000-2010 34
2.3.4 Periode 2010-heden 36
2.4 Het plaatsen van de projectmanagementontwikkelingen in een kader 43
2.4.1 Het Cynefin-raamwerk 44
2.4 2. Het Cynefin-raamwerk nader bekeken 47
2.4.3 Het TPP-model van Nelson en Burns 48
2.4.4 Dilemma’s 51
2.4.5 De cyclus met terugkerende fasen 52
2.5 Samenvatting 53
Noten 54
Druk op je roer houden. In gesprek met Maarten Faber. 55

3 Projectmanagement – ratio en emotie? 61
3.1 Leeswijzer 61
3.1 Inleiding 62
3.2 Irrationaliteit van organisaties en projecten 64
3.2.1 Irrationaliteit bij manieren van organiseren 64
3.2.2 Irrationaliteit bij projectmanagement 71
3.3 De mensfactor van irrationaliteit 75
3.3.1 Psychosociale kennis van individueel gedrag en groepsgedrag 77
3.3.2 Kahneman: de natuurlijke eigenschappen en beperkingen van ons brein 81
3.3.3 Kets de Vries: persoonseigenschappen en persoonlijkheidsstoornissen 84
3.3.4 Braun en Kramer: cultuur, gebruiken en gewoonten 88
3.3.5 Van Vugt: de evolutionaire mismatch tussen mens en organisatie 90
Pionieren kun je leren. In gesprek met Marieke Dirks. 96

4 Effectief sturen van een ‘wicked’ vraagstuk: wil de echte leider opstaan? 101
4.1 Inleiding 101
4.2 Aanleiding 102
4.3 Wicked vraagstukken 103
4.4 Van simpel naar wicked 104
4.5 Wickedness als een continuüm 106
4.6 Vastellen van de mate van wickedness 107
4.7 Aanpak wicked vraagstukken 109
4.7.1 Intensiveren van interactie 109
4.7.2 Verandering 110
4.7.3 Geen vooraf vastgestelde oplossing 111
4.7.4 Gedeelde governance 111
4.7.5 Wickedmeter en aanpak 111
4.8 Leiderschap bij wicked vraagstukken 112
4.9 Leiderschapscompetenties 114
4.10 Conclusie 116
Van kerstmenu tot Kroningsdag. In gesprek met Peter van Delft. 122

5 Competenties en competentieontwikkeling van de projectmanager in transitie 127
5.1 Competentiemanagement in vogelvlucht 128
5.2 Projectmanagement in transitie 130
5.3 Competentieframeworks 133
5.3.1 IPMA 4 Level Certification (4-L-C) 136
5.4 Kritische succescompetenties 137
5.5 Competentiemanagement 140
5.5.1 Taxonomie 141
5.5.2 Onderscheid tussen gedragscompetenties en cognitieve competenties 141
5.6 Competentieontwikkeling 142
5.6.1 Het bepalen van je leerroute 143
5.6.2 Een aantal mogelijke scenario’s voor de leerroute 145
Vlieguren maken. In gesprek met Aryanti Radyo Wijati. 148

6 Trends en scenario’s 153
6.1 Inleiding 153
6.2 Over de enquête: verantwoording en toelichting 153
6.3 Algemene resultaten en conclusies met betrekking tot de trends 154
6.4 De bevindingen 154
6.4.1 Bevindingen open vraag ‘wat onder een project verstaan wordt’ 154
6.4.2 De resultaten van de deskresearch-trends 154
6.4.3 Resultaten bij de open vraag ‘zelf geformuleerde trends’ 155
6.4.4 Trend ‘professionalisering en ervaring opdoen’ 156
6.4.5 De gesignaleerde onzekerheden 156
6.4.6 Consequenties van de verwachte trends voor de bemensing 156
6.4.7 Accentverschillen per sector 157
6.5 Samenvatting en conclusies op basis van de bevindingen uit de enquête 160
6.5.1 Algemene conclusies 160
6.5.2 Consequenties trends voor de bemensing 160
6.6 Scenario’s 161
6.7 Scenario’s: samenvatting en conclusies 168
Streven naar perfectie. In gesprek mett Winnie Teschmacher. 170
Ik heb het nooit gedaan, dus ik denk wel dat ik het kan. In gesprek met Michiel Dijkman. 174

Literatuur 181
Trefwoordenregister 188