De koffiekopjes staan al uitdagend klaar. Dienbladen vol brownies en chocoladekoekjes knipogen uitnodigend naar de zaal vol managers die anderhalf uur doodstil hebben zitten luisteren. Maar als de dagvoorzitter de pauze aankondigt, sluit de helft zijn ogen en kijkt de rest fronsend naar de houten vloer. Er staat een gewetensvraag geprojecteerd op het grote doek, en zij proberen daar een origineel antwoord op te vinden dat diep uit hen zelf moet komen.
Deze mensen zijn afgekomen op de boekpresentatie van Otto Scharmer en Arthur Zajonc, twee denkers die stellen dat sociale vernieuwing vanuit onszelf moet komen. Zajonc heeft een boek geschreven over het belang van meditatie, terwijl Otto Scharmer, een heel nieuwe theorie heeft ontwikkeld, Theory U. De Nederlandse vertaling van zijn boek werd gisteren feestelijk ten doop gehouden.
Beiden heren stellen dat de oude sociale structuren niet langer voldoen, en dat we nieuwe vormen moeten ontwikkelen. De van oorsprong Duitse Otto Scharmer ontwikkelde de Theory U waarin hij zich de vraag stelt hoe je als mens, als manager of als leider, je volstrekt eigen, unieke bijdrage aan de wereld of je organisatie kunt leveren waar iedereen op zit te wachten. Daarvoor heeft hij een nieuwe term gemunt, namelijk ‘presencing’, een samentrekking van de Engelse woorden ‘present’ en ‘sensing’. Hij verstaat daar meer onder dan alleen volledig leven in het hier en nu. Het staat voor het met volle aandacht waarnemen van alles wat er is, waardoor het mogelijk wordt op datzelfde moment nieuwe mogelijkheden te ontdekken. Hij gaat ervan uit dat de toekomst al in onszelf verborgen zit, maar dat we die zelf moeten ontdekken. De ondertitel van zijn boek, die in de Nederlandse vertaling nogal cryptisch is geworden, luidt dan ook ‘Leiding vanuit de toekomst die zich aandient’. Scharmer stelt dat we niet meer naar het verleden moeten kijken, want dan herhalen we alleen maar wat we juist graag willen veranderen. Dat is een blinde vlek, een ‘blind spot’, die is op te lossen met aandacht. Geef alles wat je doet je volle aandacht en concentratie en je zult merken dat je op die manier de wereld kunt beïnvloeden, stelt Scharmer. Het vraagt alleen wel behoorlijk wat toewijding en stilte om dat te kunnen zien.
Gelukkig is er een violist, Miha Pogaçnik die de soms wat ingewikkelde Theorie U waarin we contact moeten maken ons meest authentieke zelf, en dan ook nog moeten loslaten en al het onbekende over ons heen laten komen, voelbaar. Hij speelt een fragment van Bach en gebruikt een whiteboard en veel felgekleurde stiften om te tekenen wat we horen. Eerst moeten we het oude los durven laten, speelt hij. Dan moeten we ons hart openen en nieuwe zaadjes laten groeien, en er komen weelderige lijnen over het hele blad die zomaar ergens beginnen en plotseling weer ophouden. Hij speelt de vraag die zo door je hoofd kan zeuren in dit soort processen: er klopt iets niet, waar gaat dat in godsnaam heen, hoe moet ik nu verder? En zo komen we bij een ‘open mind’. Aan het eind komen de motieven bij elkaar en opeens blijken er vele bloemen op het papier te staan, die in allerlei kleuren en vormen overal opbloeien. Dat is ‘presencing’, legt hij uit. Het hier en nu, waarin je ruimte moet maken voor wat er eigenlijk al is.
Maar in plaats van zorgeloos te mogen netwerken in de pauze, krijgt iedereen eerst die grote levensvraag voorgeschoteld. Die luidt als volgt: ‘Als we er allemaal in zouden slagen om onze eigen wereld te veranderen, hoe zou de samenleving die we dan samen creëren er dan uitzien?’ We mogen niet ‘downloaden’, dus niet terugvallen op wat we al kennen. We moeten stil worden en kijken wat er dan in ons opkomt. Dan mogen we straks, bij de koffie, in groepjes van drie onze antwoorden bespreken. De eerste minuut van de rest van ons leven is aangebroken. Gelukkig gaan de brownies en de koekjes daarna allemaal schoon op. Of zou het genieten van lekkere dingen ook een manier zijn om te leven in het hier en nu?
Over Linda Huijsmans
Linda Huijsmans is freelance journalist.
