Maar eerst: hoezo bromvliegen? De inspiratie voor deze kapstok voor het boek komt van de bromvliegen die in de urinoirs op Schiphol zijn geschilderd. Doordat mannen daar onbewust op mikken, bespaart de luchthaven flinke bedragen op schoonmaakkosten. Een aansprekend voorbeeld van onbewuste beïnvloeding. De auteurs kozen de bromvlieg als metafoor voor de beïnvloedingsstrategieën die ze behandelen. En hoezo bromvliegeffect? Ook dat blijkt een slimme keuze te zijn: als je iets het effect noemt, klinkt het interessanter. Goed voor de verkoopcijfers. De beïnvloeding begint al op de kaft!
Van den Broek en Den Heijer beschrijven zeven soorten bromvliegen die ieder weer een aantal sub-soorten hebben. Zo is er de ‘Zelfbedrogvlieg’ (Musca Decepionis), met als een van de sub-soorten de ‘MD Placebo’, de vlieg die niets doet en toch effect heeft. De vele voorbeelden bij deze vlieg laten zien hoe makkelijk wij door ons eigen brein in de maling genomen worden. De ‘Luiheidsvlieg’ (Musca Inertiae) zorgt ervoor dat onze hersenen zo efficiënt mogelijk liefst de korte weg nemen en bij voorkeur niet kiezen. De ‘Gezelschapsvlieg’ laat ons makkelijk zwichten voor groepsdruk en de ‘Prikkelvlieg’ laat zien hoe beloningen, bonussen en boetes ons moeiteloos beïnvloeden.
Je kunt ook zelf aan de slag met Het bromvliegeffect. De auteurs beschrijven interessante oefeningen, zoals bijvoorbeeld een experiment waarmee je kunt uitvinden hoe het echt gesteld is met de collegialiteit in jouw team. De truc: neem bonbons mee, maar net te weinig, en laat mensen opschrijven of ze er geen een, een of twee willen pakken. Als er te veel bonbons geclaimd worden, dan krijgt niemand er een. Ook een handige: een checklist om ervoor te zorgen dat je nu toch echt eens je NS-abonnement dat je niet gebruikt opzegt. Werkt ongetwijfeld ook voor die tijdschriften en de sportschool.
Het Bromvliegeffect is een lezenswaardig boek voor iedereen die wil weten hoe je effectief mensen kunt beïnvloeden om te doen wat jij wilt - nudging - of juist te laten wat jij onwenselijk vindt - sludging. De praktische vertaling moet je zelf nog wel maken, maar leidinggevenden, coaches, marketeers, werving- en selectiespecialisten, politici en vliegveldinrichters kunnen volop inspiratie opdoen uit de vele cases en hun voordeel doen met de inzichten die de uitgebreide bromvliegfamilie biedt. En het is vooral ook een heel leuk boek om te lezen door de beeldende manier waarop de auteurs voorbeelden geven en ook persoonlijke anekdotes delen. Waarmee ze ook laten zien dat zelfs zij als experts allesbehalve ongevoelig zijn voor de bromvliegeffecten…
Ik heb in ieder geval geen last meer van het Zeigarnik-effect (deze recensie stond nog op mijn to do lijst, onaffe taken zijn niet fijn). En met de bromvlieg-insteek hebben de auteurs prima het Van Restorff-effect ingezet: wetenschappelijke inzichten op een andere manier dan anders gepresenteerd. Daar hebben ze mij in ieder geval mee overtuigd om dit als een inspirerend boek aan te prijzen.
Over Liesbeth Tettero
Liesbeth Tettero is trainer en coach in het openbaar bestuur (www.publice.nl) en van ambitieuze vrouwen (www.feministerie.nl).
