De digitale ontwikkelingen zijn niet meer weg te denken. Wie heeft tegenwoordig geen mobiele telefoon meer, zit op social media of gebruikt Internet of Things? Het laatste, Internet of Things (IoT), gebruik je waarschijnlijk onbewust. Ook in bedrijven komt de digitalisering en de robotisering steeds meer op, denk aan de robots in de zorg, die een deel van de taken van verzorgend personeel kunnen overnemen. Deze robots worden steeds geavanceerder en kunnen bijvoorbeeld emoties herkennen, waardoor ze beter in kunnen spelen op de gemoedstoestand van de patiënt.
Philadelphia
Als ze beter kunnen inspelen op de menselijke emoties, worden robots dan zelf ook steeds menselijker? Mike van Rijswijk is futuroloog en dagelijks bezig met dit soort ontwikkelingen. Hij heeft zijn ervaringen opgeschreven in Mensen worden robots, robots worden mensen. Het boek is grotendeels opgebouwd uit praktijkervaringen die hij heeft opgedaan bij de zorginstelling Philadelphia.
In de eerste hoofdstukken beschrijft van Rijswijk de huidige situatie en enkele vooruitstrevende projecten en de daarmee behaalde resultaten. Een interessant aspect dat in het boek regelmatig terugkomt is singularity, het moment dat computers/robots meer hersencapaciteit hebben dan wij. Daarmee zouden ze de macht kunnen overnemen en zelfstandig kunnen gaan acteren. Van Rijswijk waarschuwt hiervoor.
Digital divide
Aan de hand van praktijkvoorbeelden (‘opa in een koud huis’) en intermezzo’s door praktijkmensen schetst hij toekomstige ontwikkelingen. Hierbij moeten we in eerste instantie veel aandacht hebben voor de ‘digital divide’, de afstand tussen iemands vaardigheden of mogelijkheden en de manier waarop hij/zij IoT-apparaten kan aansturen. Deze digital divide splijt onze samenleving, waarbij met name ouderen niet mee altijd mee kunnen in de digitale ontwikkelingen. Dit zien we nu ook bij de coronapas, waardoor we een deel van de bevolking min of meer uitsluiten. Door het verkleinen van de digital divide creëren we een inclusieve samenleving.
Kinderschoenen
Volgens Van Rijswijk zijn er 14 technologische ontwikkelingen die de toekomst van robots en de mensheid gaan bepalen. Enkele zijn al doorontwikkeld zoals algoritmes en API’s (methode om koppelingen tussen systemen te realiseren), andere staan nog in de kinderschoenen zoals computer vision en machine learning. Alhoewel de zelfrijdende auto’s maken al gebruik van meerdere van deze technologische ontwikkelingen.
Samensmelten
Deze ontwikkelingen gaan de komende tijd en zullen steeds meer samensmelten en daardoor een versterkend effect hebben. Van Rijswijk schetst hierbij de (in mijn ogen zeer mooi gevonden) metafoor van regendruppels. Een regendruppel zakt langzaam op de ruit naar beneden, maar als hij een volgende vindt gaan ze sneller enzovoorts. Zo zal het met de genoemde technologische ontwikkelingen ook gaan, als ze samenkomen hebben we binnen vijf jaar vliegende verplaatsingen van mensen (drones met computer vision, sensoren, AI en noem maar op).
Als deze regendruppels samenkomen in het door Van Rijswijk geschetste beeld, zal dit impact hebben op een aantal aspecten. Hij schetst de impact op mobiliteit en het sociaal leven (huwelijk tussen robot en mens?) en sluit af met een beeld van de toekomst als alles wat hij beschrijft uitkomt. Een intrigerend beeld is dat zeker.
Praktijkvoorbeelden
Van Rijswijk schetst in zijn prettig leesbaar boek met goede praktijkvoorbeelden hoe de trends bij elkaar komen en hoe mogelijk mensen en robots steeds meer gaan vermengen, een huwelijk tussen een mens en een robot wordt al gesuggereerd. Dit is wat mij betreft toch een afschrikwekkend beeld, hoewel ik me sommige situaties die in het boek worden weergegeven, zeker kan voorstellen. Gelukkig is er in het boek voldoende aandacht voor de ethische en de privacy aspecten van de robotisering. Dat deze trends gaan samenkomen en de druppeltheorie van Van Rijswijk opgaat, twijfel ik niet aan. Echter welke kant het opvalt, moet ik nog zien. We zullen over vijf tot tien jaar zien of Van Rijswijk, die zegt dat zijn voorspellingen altijd uitkomen, gelijk krijgt. Maar dat robots de toekomst zijn, dat is wel zeker!
Over Jan Hoogstra
Jan Hoogstra heeft meer dan 25 jaar ervaring als IT-adviseur en IT-auditor bij grote accountants- en adviesbureaus. Tijdens zijn loopbaan heeft hij veel opdrachten gedaan op het gebied van informatiebeveiliging en optimalisering van de inzet van IT. Jan is directeur bij CognoSense, dat gespecialiseerd is in de menselijke kant van IT.
