Er is een ander perspectief, te weten: OplossingsGericht Werken (OPG). Wie oplossingsgericht werkt, kijkt terug naar wat goed gaat, en maakt vervolgens kleine stapjes voorwaarts die wél werken. In het boek 'Doen wat werkt' is deze 'werkwijze' zeer helder beschreven en voorzien van vele praktische instrumenten die zowel op teamniveau als ook bij organisatiebrede toepassingen ingezet kunnen worden.
Coert Visser en Gwenda Schlundt Bodien betogen dat problemen juist in stand worden gehouden door de wijze waarop mensen ze proberen op te lossen. Anders gezegd: de gekozen aanpak vormt het probleem. Dat is niet verwonderlijk in een tijd waarin alles snel moet.
In 'Doen wat werkt' kiezen Visser en Bodien voor een pragmatische aanpak, waarbij de problemen niet meer uitvoerig worden geanalyseerd. De auteurs verklaren deze keuze door op te merken dat wanneer mensen zoeken naar probleemoorzaken of schuldigen voor problemen, zij dit doen op basis van slecht passende theorieën en overtuigingen.
OPG wil niet verklaren, maar gaat op zoek naar datgene wat werkt. Deze aanpak heeft zeer zeker zijn charmes: ze is snel, levert energie op, en vermijdt een heleboel gedoe. Desondanks lijkt het me dat er toch een bepaalde 'verarming' optreedt in organisaties wanneer niet meer de moeite genomen wordt om veranderingen of projecten kritisch te beschouwen, en/of nagelaten wordt een goede probleemanalyse op te stellen. Er kunnen zich namelijk herhalende patronen voordoen die niet zomaar door OPG zullen worden weggenomen. Het werk van Chris Argyris met zijn inzichten rond het zogenaamde Model I-gedrag had hier echt niet misstaan.
De kracht van 'Doen wat werkt' ligt vooral in het feit dat het perspectief biedt door te focussen op positieve resultaten. Dit 'sterkteperspectief' staat haaks op de opvattingen van de moderne psychologie waarbinnen het 'ziektemodel' centraal staat. Situaties worden in dit model getypeerd als 'probleem', en degene die het probleem heeft als 'patiënt', en de probleemoplosser ten slotte als 'arts'. Het vasthouden aan dit zogenaamde arts-patiënt-model is zeer hardnekkig en vormt tevens een grote valkuil voor veel adviseurs, managers, opleiders, docenten en trainers.
OPG negeert problemen niet. Integendeel. OPG onderkent problemen wel degelijk, en is zich ook bewust van het feit dat problemen aanzetten tot verandering omdat er energie vrijkomt. Maar door de focus te verleggen van probleem naar oplossing, van probleemanalyse naar probleemonderkenning, wordt een andere werkwijze ingeluid en mogelijk gemaakt die vooral interne oplossingen centraal stelt.
Dit zogenaamde 'sterkteperspectief' houdt in dat de organisatie zelf de middelen in huis heeft om problemen op te lossen. Vanuit dit standpunt bezien wordt voor zowel de korte als de lange termijn een belangrijke koers uitgezet, te weten: leren en innoveren zonder directe hulp van buitenaf. Het zal organisaties ongetwijfeld de nodige tijd vergen om de bakens op een OPG-manier te verzetten. Voor een groot gedeelte is namelijk genetisch bepaald in welke mate mensen zich kunnen richten op positieve aspecten of op positief denken.
Maar het gedeelte dat we echter zelf kunnen beïnvloeden, kan zeer goed ondersteund worden door te 'Doen wat werkt'.
Over Peter de Roode
Drs. Peter de Roode is zelfstandig adviseur en trainer. Hij ondersteunt organisaties bij het invoeren van grootschalige veranderingen waarbij gedragsverandering centraal staat.
