‘Ratten’ zijn mensen die je mijdt als de pest. Ze zijn geoefend in trucs, meesters in het politieke spel en die zie je liever niet als vertegenwoordigers van je organisatiecultuur. Maar rattigheid komt in iedere organisatie voor, is meestal zelfs bijzonder effectief en daarom kun je je er maar beter tegen wapenen, want ontkennen is zelden een geschikte strategie.
Nu is dat gemakkelijker gezegd dan gedaan. Het vergt immers nogal wat, bijvoorbeeld het vermogen om op meerdere niveaus tegelijk te communiceren: niet alleen op inhoud maar ook op het proces. Je moet je voortdurend bewust zijn van wat er tijdens een gesprek gebeurt. Daarover zijn al heel wat boeiende verhandelingen geschreven en met Overtuigend debatteren is er weer een interessante publicatie bijgekomen. Het boek is geschreven door twee zwaargewichten op het vakgebied: ‘debatgoeroe’ Peter van der Geer, en Sharon Kroes die ooit kampioen debatteren was op nationaal, Europees en wereldniveau, Nederlands kampioen eloquentia – zeg maar: de meest welbespraakt Nederlander – en winnaar van talloze debattoernooien ‘all over the world’, en belooft niet minder dan ‘alle technieken, tips en trucs’. Daarin vond ik meteen al troost: debatteren blijkt voor 90 procent techniek, dus iedereen kan het leren. Dat zag ik tot voor kort anders.
Maar ‘Overtuigend debatteren’ is geen leerboek, al mag het in geen enkel boekenpakket voor het hoger onderwijs ontbreken, daar wordt namelijk wat af-gedebatteerd. De auteurs hebben gekozen voor een thematische opzet en behandelen achtereenvolgens de voorbereiding, opening, verdediging en aanval, grip krijgen op het debat, omgaan met dwarsliggers, balanceren tussen wat toegestaan is en wat niet en scoren in de laatste minuut. En ze bieden inderdaad, zoals de ondertitel belooft, talloze ‘tips and trics’ over hoe je ieder debat naar je hand kunt zetten.
Dat is tegelijk de kracht en de zwakte van hoe boek. ‘Overtuigend debatteren’ is een naslagwerk-in-zakformaat, uitermate praktisch maar lastig om te lezen. Per hoofdstuk worden zo veel ‘technieken, tips en trucs’ aangereikt dat je het overzicht al snel verliest. Op zoek naar houvast heb ik ten slotte de debattest maar gedaan, waarmee ik mijn favoriete debatstijl kon ontdekken. Vier stijlen of profielen worden onderscheiden, afhankelijk van de onderlinge verhouding tussen de aspecten leiden, volgen, gevoel en verstand. Ik bleek vooral hoog te scoren op ‘volgen’. In het debat ben ik de betere luisteraar. Ik weet snel hoofd- van bijzaken te onderscheiden en de vinger op de zwakke plek in het betoog van mijn tegenstrever te leggen. Mijn analyse is de perfecte voorbereiding om de leiding in het debat over te nemen. Dat moet ik dan ook wel doen, anders wordt mijn verhaal op den duur ‘oninteressante kritiek’ of ‘detailgeneuzel’. Dat geeft inderdaad houvast, al had het van mij best nog duidelijker gemogen. Zoals andere tests het doen: dit zijn je sterke punten en dit je valkuilen of verbeterpunten, daaraan moet je echt nog werken. Dan had het boek aan bruikbaarheid gewonnen.
Over Bert Peene
Bert Peene werkte jarenlang als kerndocent bij IMAGO Groep, Via Vinci Academy en C-Lion, opleiders voor het onderwijs. Daarnaast voerde hij als zelfstandige opdrachten op het gebied van organisatieontwikkeling uit in profit en non-proft. Tegenwoordig werkt hij als free lance docent en schrijft hij voor diverse bladen over managementliteratuur.
