De Engelstalige bundel Thrive balanceert op de grens van duurzaamheid, ecologie, economie, maatschappij en een beetje filosofie. Dat is niet slecht, de huidige problemen zijn complex én met elkaar verweven. Heel goed om dus veel verschillende visies op mogelijke oplossingen naast elkaar te zetten, en heel fijn dat dit de visies betreft van bekende pioniers op verschillende vakgebieden.
De problemen
Wat zijn de problemen waarop de essays in dit boek antwoord willen geven? De grote ongelijkheid tussen ondervoede kinderen en mega-miljardairs. De macht van multinationals, die meer geld hebben dan menig land. Verdwijnende biodiversiteit. Klimaatverandering. En misschien daardoor het eind van de mensheid op Aarde. En dit alles veroorzaakt door een economisch model gebaseerd op groei, steeds meer groei. Waarin de winst van bedrijven de beslissingen over ons leven en onze planeet bepalen. Vrije markt. Neoliberalisme.
De essays
Het boek begint met een aantal vrij theoretische essays waarin de oorzaken van de problemen geanalyseerd worden. We lijken de bedoeling van de economen Adam Smith en David Ricardo niet goed begrepen te hebben, en Milton Friedman iets te veel gevolgd te hebben, uit angst voor het communisme (of collectivisme) en meegesleept door de romans van Ayn Rand (met name De kracht van Atlantis). Mooi is het essay van Katherine Trebeck en Jeremy Williams: ‘De Economie van Thuiskomen’. We hoeven niet meer te groeien in het Westen, steeds meer te hebben. We hebben genoeg, we zijn klaar, we zijn thuis. Laten we zorgen dat we ons thuis voelen, gezond leven zonder onze omgeving te verpesten. Een Welzijnseconomie creëren. Waarom doen we dat niet?
Dan volgt het essay van Rutger Hoekstra, ‘Naar een Wijze Samenleving’, waarin hij betoogt dat we het meten via GDP achter ons moeten laten maar dat we niet genoeg eenduidige, algemeen geaccepteerde ratio’s als opvolgers hebben. Wel veel termen, maar zonder algemeen geaccepteerde definities daarvan: welzijn, duurzaamheid, welvaart, vooruitgang, duurzame ontwikkeling, etc. Erg verwarrend allemaal en daarom niet effectief. Hij pleit voor een gemeenschappelijke taal, ratio’s en registratie, en roept op tot samenwerking.
De overige essays beschrijven diverse alternatieven, zijn heel praktische en geven veel mooie voorbeelden (‘ik heb geen ADHD als ik in het bos ben’, zegt een tiener in één van de essays). Soms hebben de alternatieven prachtige, poëtische namen. Bijvoorbeeld: Welzijnseconomie (Mark Anielski), Levenseconomie (Anneloes Smitsman), Boeddhistische economie (Clair Brown), Donuteconomie (Kate Raworth), Ecofeministische economie (Vandana Shiva), Radicale circulaire economie (John Stegeman), De Commons (David Bollier), Bioregionale economie (Joe Brewer), Lokale economie (Helena Norberg-Hodge). Thrive heeft ook twee bijdragen over de economie van inheemse volken, zoals de Indianen van Noord-Amerika, van Carol Ann Hilton en Robin Wall Kimmerer. Superinteressant en inspirerend!
Compleet overzicht
Dit boek is de eerste stap op weg naar de gemeenschappelijke taal van Hoekstra. Ik ken in ieder geval geen ander boek dat zo’n goed overzicht geeft van alle initiatieven en visies op een betere maatschappij. Wat prettig is, is dat vrijwel elke schrijver voor diens essay heeft geput uit eigen werk, ze hebben allemaal een boek (of meer) geschreven waarin je de gedachten nog eens goed kunt nalezen. Wat niet zo fijn is, is dat je leeslijst direct 24 boeken langer is, ha ha!
Elke schrijver heeft zijn/haar eigen schrijfstijl, bij de een levert dat lange, (voor mij) best moeilijke zinnen op (de eerste zin uit Ecofeministische economie telt 9 regels …), bij de ander is dat een bijna poëtische formulering, en bij weer een ander is het typisch direct taalgebruik (een Nederlander ...). Het benadrukt de gevarieerde inhoud van dit boek en de verschillende nationaliteiten en achtergronden van de schrijvers.
De opbouw van het boek is heel fijn. Het begint met de (voor mij wat taaie) economische theorie, wordt dan steeds concreter en praktischer en ook exotischer. Het einde vond ik echt een climax: over de oorspronkelijke bewoners, hoe zij met de aarde omgingen, en hoe wij het allemaal beter wisten toen wij hun leefgebied koloniseerden. Not.
Inspirerend en activerend
Ik lees best veel over Duurzaamheid, en ook wat over Betekeniseconomie, maar had niet de indruk dat ik al goed ingevoerd was. En dat blijkt te kloppen. Na het lezen van deze mooie verzameling van verschillende inzichten, weet ik weer meer, maar ook dat er nog heel veel is om me in te verdiepen. Het is nuttig om te weten welke kant het op kan gaan, en ook geeft Thrive hoop. Zoveel inspirerende inzichten, daar moet toch een oplossing uit te destilleren zijn? En het activeert. Want nietsdoen is geen optie. Daar zijn de schrijvers het wél over eens!
Over Elly Stroo Cloeck
Elly Stroo Cloeck is project- en interim-manager op het gebied van Finance, Internal Audit en Risk Management. Daarnaast schrijft ze recensies en samenvattingen van managementboeken.
