Opleider Karen Walthuis schreef met Relationele verleidingen een inzichtgevend boek met handvatten om met dit soort situaties om te gaan. Zodat je je weer kunt focussen op het doel waar je voor kwam!
Empatisch begeleiden
Een zwarte kaft, met witte en rode letters en hartvormige ballonnen… het is dat de ondertitel duidelijk is, anders had ik het boek Relationele verleidingen niet bij de managementboeken verwacht. Die ondertitel dekt de lading: het boek gaat over empathisch begeleiden van groepen. Walthuis beschrijft hoe je dat doet, met empathie voor zowel de groepsleden als voor jezelf, als begeleider-van-dienst. Met als belangrijk uitgangspunt: de groep bestaat niet. Het is de kunst om zo goed mogelijk aan te sluiten bij al die individuen die er deel van uitmaken. Hoe je dat doet? Daarvoor vertaalde Walthuis de zes houdingen die zij eerder voor coaches beschreef in haar boek Wisselende contacten - De ontmaskering van de coachingsrelatie, naar groepssituaties. Net als bij één-op-één-begeleiding kun je een groep begeleiden met verschillende focussen. Walthuis onderscheidt de focus op heden, verleden of toekomt en op richtinggevend versus ruimtegevend. De matrix die daarmee ontstaat, leidt tot zes houdingen, rolopvattingen: de onderzoeker, onderwijzer, aanvoerder, praatpaal, boeddhist en de uitdager.
Zes houdingen
De zes houdingen van Walthuis zijn stevig onderbouwd. Zoals ze zelf schrijft: haar benadering is eclectisch, ze gebruikt inzichten uit de psychologie, filosofie, sociologie en esoterie. Bij de praatpaal staat bijvoorbeeld de non-directieve therapie van Carl Rogers centraal en bij de uitdager de provocerende aanpak van Frank Farrelly. Door het hele boek heen zijn verder inzichten te vinden uit onder andere de Geweldloze Communicatie van Marshall Rosenberg, mindfulness en de Roos van Leary. Om te onderzoeken wat jouw persoonlijke voorkeurshouding is, kun je de vragenlijst in het boek invullen. Maar het is vooral belangrijk dat je weet wanneer en hoe je tussen de verschillende houdingen kunt schakelen, bijvoorbeeld als er sprake is van overdracht of weerstand. Daar gaat deel twee van het boek over, Relationele Factoren. Deel drie gaat over wat Walthuis de Relationele Verleidingen noemt: disfunctionele interactiepatronen. En vooral: hoe blijf / kom je eruit. In dit deel ligt sterk de nadruk op narcisme in groepswerk, een interessante insteek.
Gedeelde smart
Walthuis illustreert haar theorie met veel casebeschrijvingen. Zowel van trainers die zij zelf begeleidde in intervisiegroepen en opleidingen als van zichzelf. En daarbij spaart ze zichzelf niet, ze geeft veel inzicht in soms pijnlijke ervaringen. Zonder er verder op in te gaan: ik hoop toch echt dat trainer Klaas een ander beroep gekozen heeft… Deze aanpak vraagt het lef om je kwetsbaar op te stellen, en heb ik als collega-opleider erg gewaardeerd vanwege de herkenning en ook de geruststelling die het biedt: het is gedeelde smart,’gedoe’ hoort er nu eenmaal bij als je met mensen werkt.
Relationele verleidingen is een fijn boek voor zowel beginnende als ervaren begeleiders. Beginners kunnen aan de hand van het boek ervaren welke rolopvatting het best bij hen past en wanneer die het best werkt. Voor ervaren begeleiders kan het nooit kwaad om te reflecteren op hun eigen voorkeuren en handelswijzen. Walthuis nodigt je regelmatig uit om te reflecteren met een ‘STOP’: Stapje terug, sTilstaan, Observeer jezelf en Pak de draad weer op. Tijdens het lezen van het boek, maar zeker ook tijdens het werk zelf. De zes houdingen zijn daar door hun helderheid een fijn hulpmiddel bij.
Over Liesbeth Tettero
Liesbeth Tettero is trainer en coach in het openbaar bestuur (www.publice.nl) en van ambitieuze vrouwen (www.feministerie.nl).
