Dit ies een fragment uit: HRM voor de toekomt, op weg met de menselijke maat, door Rob Vinke, een autoriteit op het gebied van arbeids- en organisatiepsychologie en spreker en auteur van meerdere werken. Dit boek is inmiddels aan zijn 4e druk toe en een 5e druk is in de maak, zo snel gaan ontwikkelingen.
De schrijver Prof. dr. Rob H.W. Vinke (1950), schetst het paradigma waarin onze wereld zich bevindt en voor welke uitdagingen de medewerkers, waarover HR inmiddels verdeeld is, dit plaatst. Het onderwerp raakt ons dus in principe allemaal, want zijn we hier wel voor toegerust? Kunnen we de veranderingen die op ons af komen omarmen of zijn er belemmeringen? Zijn we qua creativiteit, ondernemerschap en ontwerpkracht opgewassen tegen opkomende grootmachten als China en India waar simpele massaproducten tegenwoordig vandaan komen en zo ja, hoe dan? Wat betekent dit voor leiderschap?
Vinke laat hier in 8 hoofdstukken zijn licht over schijnen en verlevendigt ieder hoofdstuk aan het begin met een citaat uit het boek ‘Het Bureau’ van J.J. Voskuil, een verhaal van mensen die met elkaar moeten samenwerken, maar die elkaar niet hebben uitgekozen. Hij omschrijft de inhoud van zijn boek met de kernvraag: ‘Waarom is wederkerigheid in het realiseren van gewaardeerde opbrengsten voor organisatie, klant en medewerkers zo essentieel?’ Verder gebruikt hij ‘denkwandelingen’ (verdiepende uiteenlopende beschouwingen), ‘bergpadwandelingen’ (lichte verdiepingen van het werkveld) en ‘praktijkwandelingen’ (voorbeelden van de problematiek en oplossingsrichting) ter verduidelijking voor de liefhebber. De relatie met Stonehenge (op de voorzijde) is verassend ten aanzien van de inhoud.
Dit werk past in elke (HRM-)opleiding en is relevant voor iedereen die zich een mening wil vormen over werk en de paradigma’s m.b.t. werk en de arbeidsmarkt waar we ons voor geplaatst zien.
De kern
Vinke schets in het begin van zijn boek de begrippen en kaders waarlangs dit boek geschreven is. Een kernbegrip is de Menselijke Maat (MM). Hij signaleert ontwikkelingen & trends, vanuit het verleden doorgetrokken in het heden en via scenario’s naar de toekomst. Ook HR moet via Scenarioplanning toekomstbestendig werken. Dit lukt het beste wanneer HR vertegenwoordigd is bij de strategiebepaling van organisaties. Alleen zo kan HRM meedenken en inspelen op toekomstige ontwikkelingen, die niet vaststaan maar diffuus zijn. Dit kan HR niet alleen, hiervoor is wederkerigheid in relaties nodig. Via een aantal kernbegrippen introduceert Vinke de HRM-activiteit. HR is daarbij regievoerder, maar mag ook brandjes blussen, vertalen en uitvoeren van wetgeving, werkmakelaar zijn tussen vraag en aanbod, bezig zijn met het ontwikkelen van realistische beelden van denkbare bereikbare toekomsten en een visionaire interesse hebben en tonen. Dit doet HR niet door middel van de introductie van nieuwe instrumenten maar door middel van het correct inzetten hiervan en het maken van verbinding met de organisatieprocessen (horizontaal, verticaal en radiaal) op basis van de MM. Al datgene wat binnen de maat van de menselijke vermogens en geaardheid ligt, inclusief de geschreven en ongeschreven richtlijnen. Het gaat over een beroep op dubbele uitwisseling. Halen en brengen, geven en nemen, schenken en ontvangen. Prestaties, status, verbondenheid, beloning en ontwikkeling zorgen voor continuïteit en groei voor medewerker en organisatie. De basis voor duurzaam succes!
Het gaat hierbij om de toekomst van de organisatie en de inzetbaarheid van medewerkers, maar ook om de verbinding van de mens als persoon met de overheersende belangstelling voor materie, techniek en gewin. Het zijn niet de (IC-)technologie, financiën of merkbekendheid maar de aan mensen gekoppelde kwaliteiten die een dienst, product of merk dragen en er waarde aan verlenen. Mensen voegen cultuur-, betekenis- en gevoelswaarde toe. Hier passen geen klassieke hiërarchieën met directieve leiders meer bij, want de organisatie van morgen bestaat uit een veelheid van start-ups die klussen doen op basis van het beschikbare talent. Dit worden vloeibare structuren. Leren en ontwikkelen doe je dan samen met klanten. Als je daar niet in meegaat, komen de jongere generaties niet eens meer langs. Niet als medewerker en niet als klant. Dan rest nog een stervende generatie van grijze muizen in een stervende organisatie. Dit biedt mogelijkheden voor veranderingen. Mensen maken het verschil, spreadsheets niet. Hoewel je die m.i. wel nodig hebt om stuurinformatie te generen die je in de bovenstaande discussie kunt betrekken. Nieuwe leiders hebben hierin een visie die uitstijgt boven het eigenbelang omdat het om een bredere samenleving gaat, om vertrouwen en respect, om opbrengsten die verder gaan dan louter materiële zaken, omdat het feitelijk een zaak is van beschaving. Bij leiderschap gaat het in essentie om authentieke kwaliteiten.
Dilemma’s en voorspellingen wisselen elkaar af volgens een goed opgezet schrijfplan. Ook het ontstaan en de mogelijke toekomst van competentiemanagement worden besproken in lijn van het verbinden van individuele doelstellingen met organisatiedoelstellingen. Eén van mijn favoriete instrumenten, mits aangepast aan de organisatie. Er wordt een toename van het belang van de HR functie waargenomen door Vinke die vereist dat er anticyclisch gereageerd wordt op omgevingsontwikkelingen. Reageren is in deze dan expliciet communiceren en samenwerken. Ook krijgen we een inkijkje over hoe Vinke over kennismanagement denkt, gebaseerd en of geïnspireerd door de bij vele van ons bekende spreker en hoogleraar Matthieu Weggeman.
Moderne theorieën en hypes passeren de revue maar de kern is ook hier: niet hard of zacht, maar duidelijk zijn! Andere begrippen zijn VQ (verbindende intelligentie), ‘vierend reflecteren’, schoon-schipgesprek, etc. Maar ook motivatietheorieën die leiden tot het gewenste gedrag en resultaat worden behandeld. Verder ook de overige onderwerpen als honorering, , etc.
De hoofdstukken kunnen onafhankelijk van elkaar gelezen worden in willekeurige volgorde, maar daarmee mis je de rode draad waarmee de hoofdstukken verbonden zijn. Verder biedt het boek in de inleiding maar ook bij elk hoofdstuk een inleiding, en een samenvatting. Dit maakt het boek prettig leesbaar. Ook wordt er gaandeweg literatuur aangehaald ter ondersteuning en of verdieping van de tekst. Hoofdstuk 8 is naar mijn mening het leukste hoofdstuk omdat dit antwoord geeft op nog veel meer vragen dan ik in het bestek van deze recensie heb kunnen stellen.
Tot slot
Welke verbinding maakt HRM met het primaire organisatieproces, met het talent van medewerkers met de ontwikkelingen; hoe positioneren we HRM en hoe ontwikkelt HRM zich in de tijd. Dat is waar dit boek een antwoord op geeft. Het is een Must Read voor iedereen die interesse heeft in de nabije toekomst want het geeft HR zeven uitdagingen, zoals ‘stop met het introduceren van nieuwe personeelsinstrumenten en/of verbind de cultuur van gisteren aan die van vandaag.’ Daarnaast noemt het vier zeer relevante ontwikkelingen. Eén daarvan is: ‘hoe werken verschillende generaties op de werkvloer samen.’ M.i. een zeer actueel thema, evenals de rol van HR. De antwoorden laat ik verder aan de lezer. Terugkerende begrippen zijn ‘Community van communities’ en ‘kleefkracht’.
Dit is een uitstekend boek voor iedereen die zich wil verdiepen in de vraag wat mensen drijft en hoe mensen hierin te coachen, opleiden, managen, leiden, ontwikkelen, …, afhankelijk van de fase waarin de medewerker, werknemer, zzp’er of anderszins gelieerde persoon of entiteit, zich bevindt en wat hiervoor nodig zou kunnen zijn. Denk aan HRM’ers, P&O’ers, top- en lijnmanagers, professionals en medewerkers. Tevens door de structuur en opbouw prima bruikbaar voor hoger gepositioneerde HR-opleidingen met uitstekende literatuurlijst.
HRM voor de toekomst is een inzichtelijk, voor mij herkenbaar, werk met een goed historisch inzicht in de ontwikkeling van het vak, waarbij Vinke vanuit meerdere perspectieven (dan alleen HR) naar de materie kijkt, waardoor hij zich m.i. onderscheidt van zijn medeauteurs op dit gebied. Een laatste tip maak een notitie met de betekenis van bergpad-, denk- en praktijkwandelingen als hulpmiddel.
Veranderen is de norm geworden, stilstand een onmogelijke keuze!