Het model dat Gunster hanteert is heel simpel. De oorzaak van veel problemen is dat we niet bereid zijn de realiteit te accepteren of op een andere manier naar de feiten te kijken. Vaak komt dat omdat we verwachtingen hebben van hoe dingen moeten lopen of wat anderen moeten doen of juist niet moeten doen. En waar verwachtingen en feiten uiteenlopen is ruime voor teleurstelling, frustratie en kan gemakkelijk een negatief zelfbeeld ontstaan. Als geen ander verstaat Gunster de kunst dit te illustreren met hilarische en smeuïge anekdotes over mensen die vastlopen in hun eigen denkbeelden en reactiepatronen.
Zo eenvoudig hoe Gunster uitlegt wat het probleem, zo klip en klaar zijn ook zijn adviezen voor hoe we hier mee om kunnen gaan. Hij beschrijft vier benaderingen waarmee we op een bevredigende manier met een probleem kunnen omgaan: loslaten, waarnemen, omdenken en oplossen.
Een bezwaar wat aan veel zelfhulpboeken kleeft, is dat de oplossingen die ze bieden makkelijker zijn gezegd dan gedaan. Dit gaat ook op voor het boek van Berthold Gunster. In schril contrast met de enorme hoeveelheid voorbeelden die hij beschrijft, heeft hij relatief weinig woorden nodig voor het presenteren van zijn oplossingen. Het lijkt erop alsof hij tegen de lezer zegt: Kijk, anderen doen het al, dus waarom doe jij het nog niet?’
De kracht van boek zit vooral in de beschrijving van de diepere drijfveren en blokkades die aan de basis liggen van de problemen die we ervaren. Gunster laat mooi zien hoe achter veel van onze verwachtingen een dieper verlangen schuil gaat. Zo zit achter de ergernis over een partner die haar vrije tijd overwegend met vriendinnen doorbrengt, een diep verlangen naar een gedeeld leven en intiem samenzijn.
Een andere veel voorkomende blokkade voor persoonlijke groei en ontwikkeling is dat we vasthouden aan ons (zelf gekozen) zelfbeeld. Door onze levensgeschiedenis en opgedane ervaringen creëren we een zelfbeeld waarmee we ons vervolgens identificeren. Gunster leert ons daarentegen dat we altijd een keuze hebben om anders naar situaties en naar onszelf te kijken. Wat ons daarvan weerhoudt is dat we er te snel vanuit gaan dat dingen niet te veranderen zijn en dat we onszelf verloochenen door opeens ander gedrag te gaan vertonen.
Door de luchtige en tegelijkertijd indringende wijze waarop Gunster zijn model beschrijft en met voorbeelden omlijst, komt de boodschap van Gunster helder over het voetlicht. Dat wil niet zeggen dat het de lezer altijd gemakkelijk afgaat. Lezen van Zoals verwacht loopt alles anders is ook in de spiegel kijken en diep van binnen realiseren dat het ook anders kan zijn.
Over Jan Boerstra
Jan Boerstra is senior organisatieadviseur en projectleider bij de provincie Flevoland.
