Van Doorn constateert dat de bestaande paradigma’s tekortschieten in de informatiesamenleving. Van Doorn gebruikt die interpretatiekaders in Betekenisvolle samenleving, zijn magnum opus, als bouwstenen voor een nieuwe Filosofie van Betekenis om de 21ste eeuw beter te begrijpen. Middelen en systemen bevatten informatie, maar het zijn mensen die er betekenis aan geven.
In zeven boeken behandelt hij telkens vanuit één perspectief een onderwerp om in het achtste boek zijn Filosofie van Betekenis te presenteren. Die geeft antwoord op de vragen wat kennis is en hoe ze ontstaat. Van Doorn bouwt zijn filosofie op uit actuele inzichten van wetenschappen die zijn gebaseerd op informatie, media, communicatie en informatieverwerking. Die filosofie is het nieuwe interpretatiekader voor de organisatie van de samenleving in netwerken en platforms. We leven in een informerende werkelijkheid en als mens verwerken we de informatie die we waarnemen en geven er betekenis aan. De mens neemt daarbij een centrale positie in want hij is de waarnemer die in en door zijn omgeving informatie krijgt die in de verwerking en interpretatie ervan betekenis krijgt.
Standpunten en overtuigingen in maatschappelijke discussies komen voort uit wereldbeelden die zelf niet ter discussie staan. De Filosofie van Betekenis geeft de verschillende achterliggende wereldbeelden een rol in maatschappelijke discussies. Van Doorn doet met zijn filosofie een oproep om de samenleving zo te organiseren dat burgers deel kunnen nemen aan discussies en wetenschappelijke projecten. De Filosofie van Betekenis biedt een kader dat de laatste wetenschappelijke ontwikkelingen aan laat sluiten op eerdere wereldbeelden, waarbij publicaties en media onderdeel zijn van de waarneembare werkelijkheid. De huidige wereld is in een sneltreinvaart veranderd en daardoor is een andere manier van kijken naar de wereld vereist.
De Filosofie van Betekenis gaat uit van de fenomenologie die de denkende, eenzame mens van de Verlichting een plaats geeft in de eigen omgeving. Die mens zoekt naar een taak om de wereld te verbeteren. Het wordt steeds duidelijker dat onbewuste kennis een rol speelt bij waarnemingen en nieuwe betekenissen. Het onbewustzijn blijkt een activerend mechanisme bij waarnemingen, het verwerken van informatie en het ontwikkelen van oordelen en gevoelens. Het handelingsperspectief van de fenomenologie is ‘doen wat op je weg komt’. De Filosofie van Betekenis breidt het wereldbeeld van de fenomenologie – mens en maatschappij – uit met media en informatie in de omgeving. Van Doorns filosofie hecht veel waarde aan competent waarnemen, leren interpreteren, zelfredzaamheid en toekomstgericht verbeteren van de wereld. Ze biedt een perspectief voor het organiseren van een maatschappij waarin burgers mogelijkheden creëren voor een betere toekomst.
Betekenisvolle samenleving is geschreven rond een filosofie voor het informatietijdperk. Het boek is geen gemakkelijke kost; het is een erudiete bundeling van kennis en inzichten die door de eeuwen heen een belangrijke rol gespeeld hebben in het wereldbeeld van mensen.
Dat maakt het een rijk boek dat ook nog eens toegankelijk is geschreven.
Over Nico Jong
Nico Jong is senior adviseur bij het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport.
