Kevin Roose is terchjournalist bij The New York Times en auteur van verschillende boeken. Roose verdiept zich al jaren in de technologische ontwikkelingen. Zijn artikel over hoe hij van zijn telefoonverslaving afkwam ging de hele wereld over. In Toekomstproof schetst Roose een hoopgevend beeld. Als mens en werknemer kunnen wij ook in de toekomst van waarde zijn. We moeten onszelf dan wel onvervangbaar menselijk maken, in plaats van de strijd aan gaan met algoritmes en robots die meestal sneller en goedkoper zijn en minder fouten maken.
Werkpaarden
Want, zo schrijft de Roose in deel 1 van Toekomstproof, we hoeven geen hyperefficiënte, data gedreven, technische werkpaarden te worden, we moeten ons juist toeleggen op typisch menselijke eigenschappen als creativiteit, inspiratie en betekenis. Om die eigenschappen te kunnen versterken geeft de auteur in deel 2 van het boek negen leefregels die in evenzovele hoofdstukken aan de orde komen:
1. Wees verrassend, sociaal en schaars.
2. Weersta de machinesleur.
3. Word weer de baas over je apparaten.
4. Laat vingerafdrukken achter.
5. Wees geen endpoint.
6. Ga met AI om zoals je met een leger chimpansees zou omgaan.
7. Span grote vangnetten en creëer lokale weefsels.
8. Bereid je voor op het machinetijdperk door je typisch menselijke skills verder te ontwikkelen.
9. Bewapen de rebellen.
Geschiedenis
Om de effecten van de vierde industriële revolutie goed in te kunnen schatten duikt de auteur de geschiedenis in. Wat kunnen we leren van eerdere technologische vernieuwingen? Daaruit blijkt dat de werkelijkheid genuanceerder is dan we vaak denken. Ja, er verdwijnen banen en er komen andere banen voor terug, vroeger of later. Hoe groot dit effect is en wat daarvan de persoonlijke gevolgen zijn voor mensen en werknemers hangt sterk af van de context, het type bedrijf, het soort werk en de ontwikkeling van technologie en mensen zelf. De angst dat machines banen doen verdwijnen is al zo oud als de weg naar Rome. Iedere keer weer vindt de samenleving daar een antwoord op. Wel leert de geschiedenis dat elites en kapitaaleigenaren meestal de winnaars zijn in perioden van technologische vooruitgang en de mensen op de werkvloer de grote verliezer.
Toeslagen
Het grootste probleem dat de auteur heeft met het huidige AI-debat is dat zowel de voorstanders als de doemdenkers doen alsof technologische veranderingen een soort natuurverschijnsel is dat ons simpelweg overkomt, zoals zwaartekracht of het weer. Geen van beide kampen erkent voldoende dat het niet de algoritmen of robots zijn, maar mensen die, elke dag weer, beslissingen nemen over het ontwerp, de inzet en de effectiviteitstoetsing van deze systemen. Het zijn de CEO's, politici, ambtenaren en managers die bepalen hoe deze systemen worden ingezet en welke morele grenzen worden getrokken. Dat dit vaak mis gaat illustreert de schrijver aan de hand van diverse Amerikaanse voorbeelden a la de Nederlandse toeslagen- of bijstandsaffaires.
Mediaverslaving
Of, zoals de auteur concludeert: ‘In de coulissen staat geen leger kwaadwillende robots klaar met het plan om ons tot slaaf te maken. Het is allemaal gewoon mensenwerk. Wij mensen beslissen wat voor samenleving we willen.' Dat betekent dat wij mensen de controle over die nieuwe technologie in eigen hand moeten houden. Of zoals regel negen luidt: ‘Bewapen de rebellen'. Kom in het geweer, praat mee en laat je niet gewillig naar de slachtbank leiden. Pakken we dit goed aan, dan kan de inzet van AI en robots tot ongelooflijke positieve resultaten leiden. Dit betekent volgens de auteur ook dat we ‘in control' moeten zijn over onszelf en over ons eigen technologiegebruik. Vandaar leefregel drie: word weer de baas over je apparaten! Roose kreeg er zelf schoon genoeg van en wist van zijn telefoon- en sociale mediaverslaving af te komen. Wie heeft wie in zijn macht?
Suboptimist
Dat gezegd hebbende is de auteur, zoals hij zelf schrijft, een ‘suboptimist' als het gaat om een toekomst met AI en robots. Dus licht optimistisch. Zijn advies? Om te voorkomen dat je baan wordt overgenomen door machines moet je niet zozeer kijken naar wát je doet, maar meer naar hóé je dat doet. We moeten niet concurreren met machines, maar ons juist onderscheiden van die machines. Dat betekent dat we nog verrassender, socialer en ‘combinatorisch creatiever' moeten worden. Het werk van de toekomst ligt volgens de auteur niet zozeer bij het maken van dingen, dat kunnen robots beter, maar in het gebruik van onze sociale kwaliteiten. Sociale en emotionele vaardigheden worden belangrijker dan fysieke vaardigheden. Op basis van die voorspelling onderscheidt hij in zijn boek drie soorten banen die de komende decennia waarschijnlijk niet of minder snel zullen worden geautomatiseerd.
Kleuterklas
De eerste is 'verrassend werk' in een complexe constant veranderende omgeving. Zo zal de chaos van een kleuterklas niet snel door een algoritme kunnen worden gemanaged. Het tweede type werk waarin een robot nog lang tekort zal schieten zijn de ‘sociale banen' waarin kwaliteiten als inlevingsvermogen belangrijk zijn, hoewel de eerste generatie sociale robots al aan het werk is. Want zo schrijft de auteur, machines mogen dan beter zijn of worden in het stellen van diagnoses, ze zijn nog lang niet in staat om patiënten op een begripvolle, empathische manier met een ernstige ziekte te confronteren. Het derde type werk is 'zeldzaam werk': activiteiten die alleen door experts kunnen worden afgehandeld of waarbij veel op het spel staat. Hoewel een robot met gemak een alarmcentrale kan bemannen, worden mensen in een noodsituatie waarschijnlijk liever te woord gestaan door iemand van vlees en bloed. Bij al dit werk is het belangrijk om voortdurend jouw persoonlijke ‘vingerafdruk' na te laten, zodat de ander weet dat men niet te maken heeft met een machine, maar met een mens van vlees en bloed. Want zo schrijft de auteur: ‘hoe duidelijker de menselijke inspanning die ergens in is gestopt, des te hoger de toegekende waarde.'
Toekomstplan
Toekomstproof is een interessant en goed leesbaar boek. Door de ‘mensgerichte' insteek van het boek is het een goede aanvulling op de vele boeken die al over AI zijn verschenen. Alle zieners en denkers zijn het er over eens: AI en robotica gaan in vrijwel alle sectoren zorgen voor een enorme revolutie. Een revolutie met enorme kansen én bedreigingen. Dat betekent dat we ons toekomstproof moeten maken door nog méér mens te worden en de macht te houden over de inzet van technologie . Als hulpmiddel introduceert de auteur zijn toekomstplan waarmee je de negen leefregels kunt toespitsen op jouw persoonlijke situatie. Want zo lezen we aan het eind van het boek: ‘Jezelf toekomstproof maken betekent niet alleen dat je ervoor zorgt dat je je baan behoudt, maar zeker ook dat je de controle over je eigen geest en daarmee je eigen doen en laten terugwint.' Wie wil dat niet?
Over Sjors van Leeuwen
Sjors van Leeuwen (Indora Managementadvies) is adviseur, auteur en spreker op het gebied van klantgericht ondernemen, strategie en marketing. Door zijn ervaring is hij goed thuis in vele strategische vraagstukken en het toenemend belang van de ‘de klant’ als onderscheidende factor. Sjors schreef o.a. Wendbare strategie op één A4, Zorgmarketing in de praktijk en CRM in de praktijk.
