Dit is een van de tips in het boek Manipuleren kun je leren van Frank van Marwijk. Wie de fijne kneepjes van de manipulatie beheerst, heeft meer controle over anderen en zichzelf, betoogt lichaamstaalexpert Van Marwijk. Manipulatie roept doorgaans geen positieve associaties op, maar daar wil Van Marwijk niets van weten. Zolang het maar niet je intentie is om anderen kwaad te berokkenen, is er niets mis met manipuleren, stelt hij. De tips van Van Marwijk doen denken aan de ‘Realpolitik’ die Joep Schrijvers ten toon spreidde in zijn immens succesvolle ‘Hoe wordt ik een rat?’ Ook Van Marwijk maakt zich geen illusies over de menselijke natuur. Iedereen manipuleert, denkt hij, en de beste manipulator wint. Van Marwijk illustreert zijn helder geschreven verhaal met voorbeelden uit de praktijk en met wetenschappelijk onderzoek.
Niet alle tips klinken even sympathiek. Zo legt Van Marwijk uit hoe je het beste kunt doen alsof je een harde werker bent, terwijl dat in werkelijkheid niet zo is. We worden niet beoordeeld op onze prestaties, maar op de indruk die anderen van ons hebben, doceert Van Marwijk. Zet daarom na aankomst op je werk eerst je computer aan voordat je koffie haalt, maak regelmatig een rondje over de afdeling, laat anderen wachten, lunch aan je bureau en werk vooral zo inefficiënt mogelijk. Loop liever drie keer naar het kopieerapparaat als het ook in een keer kan, want dan lijk je drukker.
Ook met de ‘vertragingstactieken’ die Van Marwijk voorstelt, zul je niet snel werknemer van de maand worden. Als openlijke weerstand tegen een organisatieverandering geen resultaat heeft of averechts werkt, rest de tactiek van vertraging. Zorg voor een gebrekkige informatieoverdracht door emails te laat te versturen, of onnodig gebruik te maken van tussenpersonen. Doe alsof je opdrachten niet gehoord of niet begrepen hebt. Laat fouten bestaan, werk zo langzaam mogelijk of span je extra in voor een ander project waardoor je geen tijd overhoudt voor het nieuwe, ongewenste project. Dat alles klinkt verdacht veel als sabotage. Manipuleren is blijkbaar niet altijd onschuldig.
Minder bedenkelijk zijn de tips in het hoofdstuk over spiegelen. Egocentrisch als wij zijn, hebben we onbewust de meeste waardering voor mensen die ons evenbeeld zijn. Wil je bij je baas in het gevlei komen, kopieer hem of haar dan tot in het kleinste gebaar. Met die truc maakt Emile Ratelband al jaren furore, maar wat Van Marwijk schrijft is minder oppervlakkig. Zijn uitleg van ‘half spiegelen’ en ‘uitgesteld spiegelen’ is nuttig. Ook Van Marwijks manipulatieve vergadertechnieken zijn handig, zoals zijn tip om zwijgers vooral te laten zwijgen - je weet nooit wat ze zullen zeggen als je ze uit plichtsbesef toch laat spreken. Wie weet voegen ze zich bij de oppositie tegen het plan dat je erdoor wilt krijgen.
Met Manipuleren kun je leren heeft Van Marwijk een handig boekje geschreven dat vooral kantoortijgers van pas zal komen. Ook ondernemers kunnen hun voordeel doen met de manipulatietechnieken. Doe het wel subtiel, want je voor je het weet sta je bekend als intrigant en zijn al je inspanningen voor niets geweest.
Over Rob Hartgers
Rob Hartgers is freelance journalist.
