Dat je met spijt je leven kunt verbeteren, leek me nogal voor de hand liggen: dat wat je fout deed gewoon niet meer doen. Maar dat bleek te kort door de bocht. Er zitten interessante psychologische verschillen tussen onze reacties op fouten: als je van tevoren weet dat je een activiteit nog eens gaat doen, heb je spijt van je miskleun. Weet je dat het een eenmalige actie is geweest, dan heb je een gevoel van ‘het had erger kunnen zijn’. En zo zijn er nog veel meer observaties die spijt, en dit boek erover, een boeiend fenomeen maken.
Heel aardig is het onderzoek naar podiumwinnaars op de Olympische Spelen: 1ste plaats: Dolblij. 2de plaats: Pesthumeur – had ik maar … (harder getraind, eerder versneld, …). 3de plaats: Dolblij – ik heb tenminste nog een medaille!
4 fundamentele soorten spijt
Pink gaat in De kracht van spijt eerst in op de psychologie van spijt en hoe dit evolutionair een krachtige emotie blijkt te zijn. Daarna duikt hij de diepte in met allerlei onderzoeken naar de domeinen waarin we spijt voelden: carrière, opleiding, liefdesleven, etc. Pink vond de resultaten hiervan niet zo inzichtelijk, en deed zelf ook onderzoek. Hij pakte het kwalitatief aan en stelde open vragen: beschrijf wat je (niet) deed. Dat leverde hele andere inzichten op. Hij classificeert onze spijt nu in 4 fundamentele soorten:
Basisspijt: Door onverantwoordelijkheid heb je nu geen stabiele basis (onvoldoende geld, gezondheid, scholing).
Durfspijt: Door gebrek aan lef heb je je niet optimaal ontwikkeld, je doelen niet bereikt.
Morele spijt: Je hebt je slecht gedragen, iemands vertrouwen geschonden.
Relatiespijt: Je hebt een relatie verwaarloosd.
Omgaan met spijt
Spijt kun je (gedeeltelijk) ongedaan maken. Als je schulden hebt gemaakt, kun je beginnen met die af te lossen. Als je iemand pijn hebt gedaan, kun je het goedmaken, spijt betuigen. Maar als ongedaan maken of goedmaken geen optie zijn, kun je ook proberen anders over spijt te denken. Misschien is er toch nog iets goeds uit voortgekomen? Of had het nóg erger gekund? Omdenken dus, die spijt.
Op spijt kun je ook anticiperen, je voorstellen of en hoeveel spijt je over 50 jaar zult hebben van de beslissing die je nu gaat nemen. Deze methode heeft Jeff Bezos gebruikt toen hij bij een bank werkte en twijfelde of hij voor zichzelf zou beginnen (met een online boekwinkel: Amazon). Hij stelde zichzelf voor als hij 80 zou zijn, waar zou hij dan spijt van hebben? Van het niet geprobeerd hebben, was het antwoord dat hij zichzelf gaf. Deze methode staat bekend als Bezos’ Spijt-minimalisatie-raamwerk. Maar aan deze methode zijn ook nadelen verbonden: we zijn slecht in voorspellen, overschatten de spijt en steeds maar over spijt nadenken is mentaal ongezond.
Het beste is je spijtgevoelens te analyseren en een strategie te ontwikkelen om in de toekomst niet in dezelfde fouten te vervallen. Daar geeft dit boek een aanpak voor. Als we weten waar we het meest spijt van (zullen) hebben, weten we wat we het meest waarderen in het leven. Spijt maakt ons beter.
Herkenbaar en leerzaam
Het leuke van dit boek is dat het vol staat met quotes en uitgewerkte voorbeelden van mensen die ergens spijt van hebben. Hééééél herkenbaar zijn die beschrijvingen van verwaterde vriendschappen, het niet studeren voor een examen, bij beroepskeuze gaan voor zekerheid en allerlei andere kleine en grote ‘fouten’. Ik deed ook mee aan het onderzoek, en ook al word ik zelf niet genoemd, mijn ‘gevalletje spijt’ komt ook terug in de quotes.
Dat spijt ons leert dezelfde fout niet nog eens te maken, was géén eye-opener, maar de verschillende methoden om ermee om te gaan wél, met name omdat het uiteenzet hoe het psychologisch werkt. Bijvoorbeeld, als je over jezelf in de derde persoon praat (Elly deed wat doms) neem je afstand en kun je de spijt rationeel bekijken. Praat je daarna tegen jezelf, dus in de tweede persoon (Nu ga je dit doen om het op te lossen, Elly), dan zorg je voor actie. Zo zaten er toch heel wat leerpuntjes in dit makkelijk leesbare boek.
Over Elly Stroo Cloeck
Elly Stroo Cloeck is project- en interim-manager op het gebied van Finance, Internal Audit en Risk Management. Daarnaast schrijft ze recensies en samenvattingen van managementboeken.
