Gefeliciteerd! In de Amerikaanse en Nederlandse cultuur krijgen underdogs meer sympathie dan top dogs. Kijk maar naar CoolBlue, uitdager van Amazon en bekend om de passie voor innovatie en doorzettingsvermogen. Of kijk hoe Max Verstappen Sir Lewis Hamilton uitdaagde in de Formule 1 en hoeveel sympathie hem dat oplevert.
Durf je te zeggen dat je afgunstig bent?
In de film ‘The Last Dance’ is Michael Jordan de sporter die altijd wil winnen. Dat lukt niet altijd. Als hij verliest, is hij boos. Uit de psychologie weten we dat boosheid gepaard gaat met ervaringen van (psychische) pijn. Om zijn pijn te verzachten gaat Jordan beter presteren. Dit is afgunst ervaren! Een emotie dus, en die spreken we niet zo graag uit!
Wat denk je, zouden professionals met ambities in ondernemingen waar ze manager willen worden, ook afgunstig zijn op collega’s die beter presteren? Of wekken zij zelf afgunst op bij gevestigde managers? En: is die afgunst de motor om beter te presteren?
Ik vergelijk dus ik besta en wij vergelijken ons met anderen groepen, dus wij bestaan.
Als mens (als individu en als onderdeel van een groep) vergelijken we onszelf met anderen. Dat is de enige manier om te weten hoe goed we zijn. Volgens sociaal psycholoog Leon Festinger is het zelfs de kern van ons sociaal bestaan. We zijn gevoelig voor hoeveel likes we krijgen op LinkedIn of de ranking van de onderneming of onderwijsinstelling waar we aan verbonden zijn. De spanning stijgt als onze favoriete voetbalclub kampioen kan worden. We zijn dus voortdurend bezig met rankings, maar we komen er niet openlijk voor uit.
Maar is die afgunst zo pijnlijk?
Emoties informeren ons over wat belangrijk is. Als je je knie stoot, voel je pijn en loop je de volgende keer om die tafel heen. Afgunst doet ook pijn. Het informeert ons over status. Status geeft toegang tot zogenaamde ‘resources’: een betere plek in organisaties, aanzien of autonomie. Zoals bij een hogere status trots ervaren wordt, hoort afgunst en pijn bij een lagere status. Om die pijn te verzachten gaan we niet alleen harder werken. Vaak gaan we ook anderen saboteren, roddelen en voelen we leedvermaak als de ander niet zo succesvol is. In dat laatste geval kruipt men in de slachtofferrol wat een teken van verlies van veerkracht is.
Als we afgunstig zijn, hoe kunnen we dan werkgeluk ervaren?
Een individu is een sociaal wezen en heeft anderen nodig; het is een basisbehoefte. In ondernemingen werken groepen mensen met verschillende competenties samen. In die context kunnen innovaties ontstaan. Collega’s helpen en versterken elkaar. Ze voelen zich daardoor verbonden met elkaar en met de organisatie. Dat maakt mensen gelukkig.
Waarom wil je dan toch de underdog zijn? Het is je beste personal- brandingstrategie!
Een onderneming bestaat uit sociale netwerken. Je zoekt de mensen op met wie je het beste kunt samenwerken. Die sociale netwerken geef je zelf vorm met je personal-brandingstrategie. Harde werkers die in uitdagende momenten moed tonen dwingen respect af. Hierbij bewijzen ze het tegendeel van wat de afgunstigen van je wensen en dat is dat jij status verliest. En dat is nu precies wat de underdogpositie betekent: tonen van veerkracht als het je minder gaat. Zo creëer je draagvlak. En daarmee dwing je een betere positie af. Dat is winnen! Winnaars hebben veerkracht ontwikkeld en dat is goed voor de hele organisatie.
Hoe je veerkrachtige brein dit regelt, ontdek je in het boek.
Over Willem J.M.I. Verbeke
Willem Verbeke is emeritus hoogleraar aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Hij studeerde wijsbegeerte aan de Universiteit Gent en promoveerde in de Educational Psychologie aan de University of Pennsylvania, Philadelphia, USA. Dat hij toonaangevend is in zijn vakgebied, blijkt onder meer uit de verkoopcijfers van zijn boeken en uit het hoge aantal dat hij geciteerd is.
